«Қостанай қаласы әкімдігінің білім бөлімі» мемлекеттік мекемесі
| Вид материала | Документы |
- «Қостанай қаласы әкімдігінің білім бөлімі» мемлекеттік мекемесі государственное учреждение, 872.88kb.
- Қостанай қаласы әкімдігінің білім бөлімі» мм гу «отдел образования акимата города костаная», 1765.39kb.
- Тәсілімен өтететін төмендегі мемлекеттік сатып алуға заңды-құқықтық қабілеттілігін, 656.79kb.
- «организация предпрофильного и профильного обучения иностранному языку», 300.33kb.
- Қостанай мемлекеттік педагогикалық институты, 1584.64kb.
- Программа августовского совещания работников образования, 1912.07kb.
- «Павлодар қаласы құрылыс бөлімі», 23.57kb.
- План работы центра информатизации и оценки качества образования на 2012 год қостанай, 516.22kb.
- М.ӘУезов атындағы ОҢТҮстік қазақстан мемлекеттік университеті жоғары оқу орнынан кейінгі, 254.54kb.
- Ақтөбе қаласындағы мемлекеттік білім беру мекемелері мен мемлекеттік кәсіпорындарының, 270.54kb.
Тақырыптар мен тапсырмалар барлық оқу жылына алдын ала дайындалынады. Ойын айына бір рет өткізіледі, 15 сұрақ ойналады (5 түрлі тапсырмаға 3 тақырып). Іріктеу ойынында барлық топтар жас ерекшіліктері мен білім деңгейлеріне қарамастан бірдей шартта қатысады. Содан кейін топтар сұрақтардың күрделілігі мен әр түрлі санына қарай лига бойынша құрылады.
- ҚОРЫТЫНДЫ ЖАСАУ ЖӘНЕ ЖЕНІМПАЗДАРДЫ МАРАПАТТАУ:
«Эрудит» ойының женімпаздарын Қостанай қаласы әкімдігінің білім бөлімі мен дарынды балаларымен жұмыс жасау жөніндегі «Дарын» қалалық орталығының мақтау қағазымен марапатталады. Ең жоғары балл жинаған ойыншы Қостанай қаласы әкімдігінің білім бөлімі мен «дарынды балаларымен жұмыс жасау жөніндегі «Дарын» қалалық орталығының мақтау қағазымен марапатталады.
9-11 СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫ АРАСЫНДА «МАТЕМАТИКАЛЫҚ ШАЙҚАС»
ҚАЛАЛЫҚ ТУРНИРІН ӨТКІЗУ
ЕРЕЖЕСІ
- ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР.
Математикалық шайқас – ол математикалық есептерін шығаратын екі топтың жарысы. Ең алдымен топтар есеп ережелерін алады және белгілі уақыт ішінде белгілейді. Есептерді шығарған кезде кез-келген әдебиетті қолдануға болады, бірақ есептерді шығару барысында қазылар алқасынан басқа ешкіммен ақылдасуға болмайды. Осы уақыт ішінде шайқас басталып кетеді де топтар бір-біріне есептің шығару жолын айтады. Бір топ өз шешімін айтып тұрған кезде, екінші топ жіберген қателіктерін тауып, өз жауабтарын ұсынады. Оппонент пен баяндамашы баяндамаларын қазылар алқасы ұпай санымен бағалайды (шығарған есебі мен қарсы шыққанына). Егер екі топтың екеуі де, ақылдасқаннан соң да есепті шығара алмай немесе қателерін таба алмайтын болса, ұпай санының бір бөлігі (немесе барлық ұпайды) қазылар алқасына кетеді. Егер шайқастың аяғына дейін екі топтың алған ұпай саны 3 ұпайдан артық не кем болса, шайқастың аяғы тең ұтылған болып саналады. Керісінше ұпай санын көбірек жинаған топ жеңіске жетеді. Егер ойын ережеге сай тең ұтысқа келмесе, қазылар алқасы топтарға жеңген топты шығару әрекетін атап өтеді. Топ капитандары қазылар алқасынан ойын барысында 5-10 минуттық үзіліс сұрауларына болады. Үзіліс тек екі есептің шешуін талқылаған кезде ғана бола алады (раунд арасында). Шайқасқа шақырған топ жазба түрінде алдында жасайды да қазылар алқасына тапсырады, қазылар алқасы шақыруды бірден үзілістен кейін айтады.
- ШАҚЫРУЛАР.
Шайқас бірнеше раундтан тұрады. Әр раундтың басында топтың біреуі екінші топты шығарылмаған бір есепке шақырады. (мысалы, «Біз қарсылас топты № 8 есебін шығаруына шақырамыз». Одан кейін шақырылған топ шақыруды қабылдайтынын, не қабылдамайтынын айтады, демек есептің шешімін айтуға (жауабын 1 минуттан астам ойлауға болмайды) келісетін болса, өзінің баяндамашысын тағайындайды, ол есеп жауабын айтып береді, ал қарсылас топтар өз оппонентін қояды, оның міндеті – жауаптан қатені табу. Егер дайын болмаса баяндамашыны шақырған топ ұсынады, ал бас тартқан топ оппонентті. Тақтаға шығуын сақтап қалғысы келген топ оппонентті ұсынудан бас тарта алады. Онда бұл раундқа қатыспайды (және өз шешімінен бас тарта алмайды).
- РАУНД БАРЫСЫ.
Баяндама. Раунд басында баяндамашы өз жауабын айтады. Баяндаманың мазмұнында есепте берілген барлық тапсырмаларды орындап, оларды дәлелдеу ережелері толық болуы тиіс. Жеке айтқанда, баяндамашы өзінің орындаған тапсырмаларын дәлелдеу керек, немесе жалпы түсінікті ереже ретінде сүйену керек. Баяндамашының жұмысы ашық түрде болуы тиіс, оппонент пен қазылар алқасының сұранысы бойынша жауабтың кез-келген жерін қайталайды. Баяндамаға 15 минут беріледі, одан кейін қазылар алқасы әрі қарай жалғасуы мен тоқтатылуы туралы шешеді.
Баяндамашы өзімен бірге жазғанын алып шығуға құқығы бар, бірақ қазылар алқасына жауапты қағаздан оқып жатқанын көрсе, оған қарауға тиым сала алады.
Баяндамадағы есептер калькулятор арқылы есептелген болса, ол дұрыс жауап қатарына жатқызылмайды.
Баяндамашы құқылы:
- сөзінің алдында тақтаға дайындаған ақпаратын іліп қоюға;
- пікір-талас алдында оппонентпен қойылған сауалға жауап бермеуге;
- оппоненттен қойған сауалын қайталауын сұрауға /жеке айтқанда баяндамашы өз жауабын ұсынады: «Мен сізді дұрыс түсінсем, Сіздің айтқыңыз келгені...»/
- жауап беруден бас тартуға: а/ бұл сұраққа жауап жоқ; б/ ол бұл сұраққа жауап берген /қашан, қалай екенін түсіндіріп/ в/ ыңғайсыз сұрақ немесе ғылыми тұрғыдан шығып отыр. Оппонент б/ мен в/ сұрақтарымен келіспесе, арбитр болып қазылар алқасы болады.
Баяндамашы міндетті:
- шешімін тапқан амалдарын ашуға немесе жауабын табу басқа амалдарын қолдануын атап шығуға;
- шешімін табу әдісін басқа әдістерімен салыстыра отырып, жауап берудің қысқа және дәлдігін, әсемдігін бақылап отыруға;
Баяндамашы өзінің жауабын сыпайы, ыңғайлы жауап беруі тиіс, оппонентін сынап, оның жеке қасиеттерін қозғамауға, оппонентке тек қана «Сіз» деп отыруы қажет.
- ҚАРСЫЛАСТАНУ.
Баяндама аяқталмай тұрып, баяндамашының рұқсатымен ғана сұрақ қоюға болады, бірақ шешімнің бір бөлігін қайталауын сұрайды және оппонентке түсінікті жерін тоқталмай-ақ қоюына болады. Баяндама аяқталғаннан кейін оппонент өз сауалдарын коя алады. Егер бір минут ішінде оппонент сұрағын қоймаса, сұрақ «жоқ» деп есептелінеді. Егер баяндамашы бір минут ішінде жауап бермесе, жауабы «жоқ» деп есептелінеді.
Сұрақ түрінде оппонент:
1. баяндамашыдан баяндаманың кез келген жерін қайталап беруін сұрауға;
2. баяндамашының айтқан сөзін дәлелдірек айтуын сұрауға а/ кез келген терминге анықтама беруге; б/ шешімінің жауабын өз сөзімен айтуын сұрауға /«Мен сізді дұрыс түсінсем, Сіздің айтқыңыз келгені...»/
- баяндамашыдан ешкім көрмеген, бұрын білмеген тәсілмен өзінің тұжырымдамасын дәлелдеу; (атлас болған жағдайда жариялау мен анықтауды қазылар өздері шешеді; кез-келген жағдайда дәлелді болып жалпы білім беру мектептерінде оқытылатын мәліметтер саналады);
- жауапты алғаннан кейін қанағаттанғаның немесе дәлелімен қанағатсызданбағаның айту
Егер оппонент, бяндамашы есептің шешімін тақтаның жанында шешіп, уақытты созып тұрғанын түсініп қалса немесе баяндаманың негізгі бөлімі есептің шешімін толығымен ашпайтынын көрсе, ол баяндамашыдан есептің жауабын немесе келесі әрекетінің жоспарын сұрауға толық құқығы бар./бірақ баяндама басталғаннан кейін 10 минут өткеннен кейін/.
Оппонент міндетті:
- сұрақтарын тек сыпайы түрде, ыңғайлы мәнерімен қойып, тек «Сіз» деп атауы тиіс;
- баяндаманы сынаған кезде баяндамашыны сынауға тиым салынады;
- баяндамашы немесе қазылар алқасының сұрауымен сұрағын қайталауы тиіс.
Баяндаманың қорытындысы мен сұраққа жауаптары бойынша оппонент баяндамаға өз бағасын төмендегі түрлер арқылы бере алады: а/ есеп шешімін дұрыс деп санау; б/ есептің шешімінің негізгісі дұрыс, бірақ кемшіліктері бар және сол кемшіліктерді атап өту; в/ жауап дұрыс емес деп санап, баяндама бойынша негізгізінде немесе дәлелдемесі мен жоспарында жіберген қателерін атап шығу.
Егер оппонент бақылау есебін шығарып беріп, сол бақылау есебі есептің шешімі болатын болса, оппонент «Мен жаубымен келіспеймін, менде бақылау есебі бар» деп айта алады, бірақ есептің өзін баяндамашыға көрсетпейді /қазылар алқасы бақылау есебінің жауабын көру үшін жауапты сұрай алады/. Ондай жағдайда баяндамашы бір минут ішінде немесе топтың алған үзілістен кейін өзінің шешімін өзгертпесе, оппонент өзінің бақылау есебін ұсынады, ондайда не баяндамашы, не топ есептің шешімін, немесе жауабын өзгерте алмайды.
Осы сияқты, егер шешімі жағдайды қайта жасауы керек етсе оппонент «Мен шешіммен келіспеймін, барлық жағдайлары қарастырылмаған» деп арыздануына болады, бірақ қандай жағдай екендігін атамайды. Баяндамашының, қазылар алқасының келесі әрекеті бақылау есеппен істеген сияқты болады.
5. ҚАЗЫЛАРДЫҢ ПІКІР-ТАЛАСҚА ҚАТЫСУЫ.
Баяндамашы мен оппоненттің диалогі аяқталған соң қазылар алқасы өздерінің сауалдарын қояды. Қажетті жағдайда одан ертерек те араласа алады.
6. БАЯНДАМАШЫЛАР МЕН ТОП.
Баяндамашы мен оппонент капитандарынан орын аумастыру немесе кеңес алу үшін үзілісті сұрай алады. Топ пен басшы арасындағы қатынасына тек жарты минуттық үзілісте рұқсат беріледі, оны әр топ кез-келген жағдайда сұрай алады. /қарсылас та осы уақытты үнемдей алады/. Әр топ бір шайқас үстінде 6 жарты минуттық үзілісті ала алады. Қарсыластар алған жартыминуттық үзілісті топ толығымен алады, алған топ уақытына жеткізбей аяқтаса да.
7. РОЛЬДЕРДІҢ АЛМАСТЫРЫЛУЫ. ЫҢҒАЙСЫЗ ШАҚЫРТУ. ШАҚЫРТУДЫҢ ТӘРТІБІ.
Егер пікір-талас барысында оппонент баяндамашыда жауап жоқ екендігін дәлелдей алса және шақырудан бас тартса, екі жағдай қарастырылады. Егер бұл раундқа шақыруы қабылданса, оппоненттің өзінің есебін ұсынуына құқығы бар. Егер оппонент өзінің шешімін айтуды бастағаннан кейін рольдердің толық ауысуы болады: баяндамашы болған оппонент болады да, оппонент ретінде ұпай санын жинайды. Егер шақыртуы қабылданбаса, онда ол шақырту қолайсыз деп саналады. Ондай жағдайда рольдердің аумастырылуы болмайды, ал қолайсыз шақырған топ қарсыласын келесі раундта шақырады. Басқа жағдайдың барлығында келесі раундтқа болып жатқан раундтта шақырылған топ шақырады.
Қабылданған шақыру әркезде қолайлы болып саналады!
Егер оппонент баяндамашыда жауабы жоқ екендігін дәлелдей алмаса, бірақ жауабында кеткен кемшіліктерін тауып алса, және егер осы раундтқа шақырудан бас тартпаса, оппонент жіберілген барлық кемшіліктерін дұрыстауға /«тесіктерін жамауға»/ құқығы бар /бірақ міндетті емес/. Дәл осындай құқықты оппонент баяндамашыда жауап жоқ дегенді дәлелдеп, бірақ өз шешімін айтудан бас тартады. Егер оппонент «тесіктерін жамауға» кіріссе, онда рольдердің толықсыз ауыстыруы болады: оппонент алдын ала жасайтын әрекеті туралы таныстырып кетуі тиіс, ал бұрынғы баяндамашы оппонент болып дәледері арқылы ұпай санын жинанйды. Шақырудың қолайлылығын тексерген жағдайдарольдердің өзгеруі мүмкін емес.
Рольдердің қайта ауыстырылуы ешқандай жағдайда болмайды!
Тақтаға шығу саны. Топтың әр мүшесі бяндамашы және оппонент болып шайқас бойы екі рет қана шығуына болады. Топ шайқас бойы үш рет қана баяндамашыны немесе оппонентті шығаруға болады, әр шығуы орын ауыстырғанына және ауыстырған адамға сияқты ұпай саны есептелінеді. Сонымен қатар, уақытты ауыстыру кезінде, топқа үзіліске берілген уақыты 1 минутқа кемейді. /ол уақытты орын ауыстырудың алдында беріледі, қолданбауға да болады, соңғы жағдайда қарсылас топ ол уақытты ала алмайды/.
8.ШАҚЫРУДАН БАС ТАРТУ. ШАЙҚАСТЫҢ АЯҚТАЛУЫ.
Кез келген уақытта шақыратын топ одан бас тарта алады, егер ол шақырғысы келмесе /ондай жағдай топта шешімі табылған есеп болмаса, егер ол шқырғысы келмесе, ондай шақыру қолайсыз болып есептелінеді./ онда басқа топ есеп шешімдерін айтуға құқық алады. Шақырудан бас тартқан топ осындай жағдайда оппонент жағына шығып, ұпайларды жинайды, бірақ шешімнің жауабын айта алмайды. Пікірге салынбаған есептер қалмаса, бір топ шақырудан бас тартып, басқа топ қалған есептердің шешімін айтудан бас тартса шайқас аяқталады.
9.БІРІНШІ ШАҚЫРУ. КАПИТАНДАР САЙЫСЫ.
Капитан байқауында жеңіске шыққан топ, шақыруды кім бірінші бастайтынын анықтайды. Ол ойын басында өткізіледі. Капитандарға есеп беріледі. Қазылар алқасына жауап беруге бірінші дайын болған капитан жауап бере алады. Егер оның берген жауабы дұрыс болса, ол жеңді, ал егер дұрыс болмаса – оның қарсыласы жеңді. Дұрыс жауапқа: дәлелімен берілген дұрыс жауап, немесе тағы басқаны жатқызады, оны қазылар алқасы байқау басында атап кетеді.
Есептің жауабын табуға капитандарға уақыт белгіленеді. Егер осы уақыттың ішінде бірде бір капитан жауап бермесе, қазылар алқасы есепту ауыстырады немесе жребий арқылы жеңімпазды анықтайды. Есептің орнына қазылар алқасы ойын ұсынады. Капитан байқауының басқа да түрлерін ұсынуға болады. Қазылар алқасы ойын амалын алдын ала ойластырып қояды да, оны шайқас алдында атап шығады.
Өздерінің ұсынысы бойынша капитан орнына топтың кез-келген топ мүшесі шыға алады.
10.ҰПАЙДЫ ЕСЕПТЕУ.
Әр есеп 12 ұпай санымен саналады, раунд қорытындысы бойынша баяндамашы, оппонент, қазылар алқасы арасында таратылады. Егер баяндамашының жауабы толық, дәл және дұрыс болатын болса бар 12 ұпай саны соған беріледі. Егер шешімді айтқан кезде «тесіктері» көрінсе қазылар алқасы оның бағасын анықтайды. Осыдан кейін оппонент кемшіліктерін келтіргеннен кейін ұпай санының жартысы оған тиесілі. Егер талқылау кезінде кейбір тесіктері жамалған болса, алынған барлық ұпай саны баяндамашы мен оппонент арасында бөлінеді. Сонымен қатар оппоненттің тесіктерді жабуы ғана саналмай, сонымен бірге баяндамашыға баяндама соңында берген көмегі де саналады. Қалған ұпайды қазалар алқасы өздеріне алады.
Егер рольдердің толық өзгеруі болмаса оппонент 6 ұпайдан астам ұпай ала алмайды.
Егер баяндамашының өзімен табылған қателерді топ түзеу салмаса оппонент жағына ұпай саны сол қате өзі тапқандай болып саналады.
11. ТОП БАСШЫСЫ
Шайқас уақытында тек топ басшысы ғана топ атынан қазылар алқасына және қарсыластарға өтініш білдіре алады: шақыру немесе қабыл алмау туралы, үзіліс сұрау т.б. Ол өз тобы өкілінің баяндамасын немесе қарсы шығып сөйлеуін кез келген уақытта тоқтатуға құқығы бар. Егер топ басшысы тақта алдында болса, ол өз орнына сол уақытта топ басшысының міндетін атқаратын өзінің орынбасарын қалдырады.
Топ басшысының және орынбасарының аттары тапсырмаларды шешу басталғанға дейін хабарланады.
Тапсырмаларды шешу кезіндегі топ басшысының басты міндеті – топ мүшелерінің қызметін бар күштерімен анағұрлым көп тапсырма шешуге үйлестіру. Ол үшін топ басшысы топ мүшелерінің арасында тапсырмаларды шешу үшін бөліп береді, әр тапсырма біреумен шешілуін бақылайды, табылған шешімдердің тексерілуін ұйымдастырады. Топ басшысы сол немесе басқа да тапсырмалар бойынша кімнің баяндаушы немесе қарсы шығып сөйлеуші болатандаған еретерек анықтайды және топтың алдағы шайқастағы барлық әдістерін анықтайды.
12. ҚАЗЫЛАР АЛҚАСЫ
Қазылар алқасы ереженің жоғарғы түсіндірушісі болып табылады. Ережелермен қарастырылмаған жағдайлар болғанда, ол өз қарауы бойынша шешім қабылдайды. Қазылар алқасының шешімі топтар үшін міндетті болып табылады. Топтармен тапсырманы шешу кезінде топтардың біреулеріне берілген тапсырма шарттарының түрлі түсіндірулері аз уақыттың ішінде қазылар алқасына, барлық топтарға хабарлануы қажет.
Қазылар алқасы қарсы сөйлеушінің мәселесін алып тастай алады ( мыс: егер ол істің мәнісі бойынша болмаған болса), егер көпке созылып кетсе, баяндаманы немесе қарсы шығып сөйлеуін тоқтата алады. Егер қазылар алқасы тапсырманы тез арада түсіне алмаса, ол екі топ басшысының келісімімен тапсырма талқылауды баяндаушы немесе қарсы сөйлеушімен бірлесе отырып басқа жайда жалғастыратын өз өкілін бөліп шығарады. Бұл кезде шайқас басқа тапсырмалар бойынша жалғасады, ал алдыңғы тапсырма бойынша ұпай саны кейінірек есептелінеді.
Қазылар алқасы шайқас хаттамасын жүргізеді. Егер топтардың біреуі тапсырманы шешу бойынша қазылар алқасымен қабылданған шешімге келіспесе, бұл жағдайды лига бойынша үлкеннің қатысуымен шешу үшін тез арада бірнеше минутқа үзіліс талап етуге құқылы. Келесі раунд басталғаннан кейін алдыңғы раундтың есебі өзгертілуі мүмкін емес. Бір ғана ерекшелік, лига бойынша үлкен жағдайды түсіндіру нәтижесі бойынша бұл туралы мәселені турнирдің әдістемелік комиссиясының отырысында қарастыруға шешім қабылдаған жағдайда өзгеруі мүмкін. Бұл жағдайда ӘК осы мәселе бойынша шешімді сол күні қабылдауы қажет. Шақырудың сыпайылығы туралы мәселе ӘК отырысында шығуы мүмкін емес және лига бойынша үлкеннің рұқсат етуімен шешілуі қажет.
Қазылар алқасы тәртіпті бақылайды: ол топтарға шу шығарғандығы, дөрекі тәртіптері, тақта алдында тұрған өзінің өкілдерімен қатынаста болғандықтары үшін айып сала алады. Қазылар алқасы шайқас ережесінен тікелей асып шықпайтын өз шешімін дәлелдеуге міндетті.
13. КӨРЕРМЕНДЕР
Шайқастың өту барысын қазылар алқасының келісім беруімен көрермендер бақылай алады: оларға ойнаушы топтың, қазылар алқасының және турнирдің әдістемелік комиссиясының мүшелерінен басқаларының бәрі кіреді. Көрермендер топтармен қарым-қатынаста болуға, шайқас барысына дауыстап түсініктеме беруге немесе басқа да түрде оның өткізілуіне кедергі келтіруге құқығы жоқ. Осы тәртіптерді бұзған көрермендер қазылар алқасының шешімі бойынша шайқас өтіп жатқан жайды босатуы керек.
14. ТУРНИРДІҢ ЖЕҢІМПАЗЫН АНЫҚТАУ
Орын жинаған балдар бойынша анықталады. Балдар тең болған жағдайда басымдылық жеке кездесуді жеңген топта болады. Қалған жағдайда, жоғарыда келтірілген параматр бойынша орынды анықтау мүмкін болмаған жағдайда, орынды бөлу өтеді.
15. ТОПТАҒЫ МҮШЕЛЕР САНЫ – 6 адам.
9, 10 және 11 сыныптардан 2 қатысушыдан. Жоғары сынып оқушыларының қатысушыларын төменгі сынып оқушыларының қатысушыларына ауыстыруға болады (керісінше болмайды). Егер топ топ мүшелерінің 6 адамын ұсына алмаса, онда қазылар алқасы бұл топқа жеңіліс есептеу құқығын өзіне қалдырады.
желтоқсан
декабрь
«Эрудит»ҚАЛАЛЫҚ ЗИЯТКЕРЛІК ОЙЫНЫН
ӨТКІЗУ ТУРАЛЫ
ЕРЕЖЕ
- МАҚСАТЫ МЕН ТАПСЫРМАЛАРЫ:
- Ойыншылардың кең ой өрісін, білімдарлығын дамыту.
- Үлгіден тыс жағдайларда мектеп білімін қолдана білу.
- Қисынды тізбектерді тез құрып, ақпаратты талдап, нәтиже шығара білу.
- Энциклопедиялық және басқа әдебиеттермен жұмыс жасай білу, негізгісін, тезистерін, аннотацияларын таба білу.
- Тез тіл тапқыштықты, қарым-қатынас мәдениетін дамыту.
- Сөйлемді грамматикалық тұрғыдан дұрыс құра білу, өз ойынды логикалы дұрыс жеткізе білу.
- МАЗМҰНЫ:
Қатысушыларға әртүрлі алғашқы дерек көздерімен (анықтамалар, түсіндірме сөздіктер, энциклопедиялар, Internet және т.б.) жұмыс істей отырып, шешуі керек болатын мәселелер аясы беріледі.
Сұрақтарға мектеп курсында оқытылатын барлық пәндер спектрларымен қатар басқа ғылымдарды енгізіледі: медицина, экономика, космос, өнердің, мәденеттің әр түрлі бағыттары және т.б.
- ҚАТЫСУШЫЛАР:
Зияткерлік ойынға 5-11 сынып оқушылары қатысады. Топ құрамында 4 оқушыдан 6 оқушыға дейін болады.
- ӨТКІЗУ МЕРЗІМІ:
Ойын ай аралық жарыстарды өткізуге ұйғарылған. Финалға (мамыр) барлық жарыстар қортындысы бойынша жоғары балл алған топтар шақырылады.
- ОЙЫНДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ ӨТКІЗУ:
1.Топта 4–тен 6 оқушыға дейін қатысады (жалпы білім беретін мектептердің 5-11 сыныптары).
2.Топтар ойын үстелінің белгіленген нөмір тәртібімен сұрақтарды (тапсырманың тақырыбы мен түрі) таңдайды.
3.Ойын үстелдерінің нөмерлері топтардың алдыңғы ойында алған орындарына сәйкес болады.
4.Ауызша (мезгілінен бұрын) жауапты тапсырманың тақырыбы мен түрін таңдаған топ бере алады. Қалғандары фирмалық қағазда жазбаша береді.
5.Жазбаша жауапта–сауаттылық, ал ауызшада сөйлеуі бағаланады.
6.Жауапты сұрақты талқылауға уақыт жібергеннен кейін беруге болады.
7.Сұрақты талқылау уақыты – 1 минут, қалған 10 секунд дыбыс сигналымен қоса беріледі, ол аяқталғаннан кейін жауап қабылданбайды.
8.Фирмалық қағаздар ойыншыларға дұрыс жауап пен осы сұрақтың бағасы хабарлағаннан кейін қайтарылады.
9.Сұрақ құны ойынға қатысқан топ санына және сәйкесінше олардың жауаптарының дұрыстығына қарай бағаланады.
10.Сұрақты талқылаған уақытта өзінің терілген немесе қолдан жазған конспектсін қолдануға болады. Кітап, журнал және тағы басқа басылымдарды қолдануға қатаң түрде тиым салынады.
11.Жауап тапсырманың тақырыбы мен түріне, грамматикалық ережеге сәйкес болуы керек.
12.Бұл ережелерді бұзған үшін жаза қолданылады. Жоғарыда көрсетілген бір ереже бұзылған уақытында сұрақ бағасына қарай айып салынады. Ережені қайта бұзғаны үшін маусымның соңына дейін дисквалификация жүргізіледі.
13.Аудиторияда әрқашан тәртіп пен тыныштық болуы керек.
- СҰРАҚТАР МЕН ЖАУАПТАР
Сұрақ тақырыбы жауап іздейтін жауап аясын белгілейді, ал тапсырма түрі жалғыз дұрыс жауапты айыруға көмектеседі. Жалпы сұрақ бірнеше сөйлемнен тұрады:
1 тапсырма тақырыбына негіз болған оқиға;
2 тапсырма түріне қарай қисынды операция туралы бір-екі сөз;
3 жауап беруді талап ететін нақты сұрақ.
Осының бәрін есепке алып, қатысушылар нақты дұрыс шешімді табады. Адамзаттың барлық білімі жаратылыстану және гуманитарлық бағыт бойынша 37 тақырыпқа бөлінеді. Қисынды ойлау немесе жақсы білім негізі болса жауап алуға болатын осы тақырыптар бойынша сұрақ дайындалады. Сұрақтың барлық 26 түрі болады: ауызша тапсырма, білім мен қисынға қатысты сұрақтар.
| Тақырыптар: | |||
| Астрономия | Спорт | Табиғат | Экономика |
| География | Ән, би | Өсімдіктану | Мемлекет |
| Информатика | Кино, TV | Зоология | Әскери іс |
| Тарих | өнер | Жыртқыштар | Дін |
| Әдебиет | Коллекция | Жәндіктер | Әдеп |
| Математика | Адам тұрмысы | Өрмекшілер | Жантану |
| Физика | Техника | Балықтар, амфибия | Экология |
| Химия | Ғарыш | Рептилия | Медицина |
| Тіл | | Құстар | Адамтану |
| | | Бауырмен жорғалаушылар | Адам |