Аңлатма язуы
Уку – сөйләм эшчәнлегенең бер төре. Уку дәресләренең төп бурычы- укучыларда йөгерек, аңлы, сәнгатьле уку күнекмәләрен булдыру, текст һәм китап белән эшләү осталыгы тәрбияләү. Уку тизлеге-укучыларның яхшы укуына шарт булып тора. Уку барышында хәтер һәм тотрыклы игътибар үсеш ала. Күп укыган бала тиз укый. Шуңа күрә башлангыч класста китап укуга һәвәслек тәрбияләү, әдәбиятны сүз сәнгате буларак кабул итәргә өйрәтү мөһим мәсьәлә булып тора. 4 нче сыйныфта уку дәресләренә мондый бурычлар өстәлә:
-баланы әдәби әсәрләрне аңларга өйрәтү;
-төрле жанрдагы әдәби әсәрләр белән таныштыру;
- китап укуга кызыксыну тәрбияләү;
- авторның язылганга мөнәсәбәтен ачарга өйрәтү;
-әсәрне эмоциональ-эстетик кабул итүенә ирешү;
-әдәби әсәрләрне укыганда, балаларның акылын, ихтыярын, хисләрен һәм рухи ихтыяҗларын үстерү.
Әдәби әсәр белән таныштыру балаларның яшь үзенчәлекләренә карап оештырылырга тиеш. Дәрестә беренче урынга уку техникасын үстерү бурычы куела. Дәрестә әдәбият белеменнән мәгълүматлар бирелә.
Әдәби әсәрне тиешенчә кабул итү укучының тормыш тәҗрибәсенә бәйле. Укылганны бала үзенчә үлчәп карый, үз фикерен әсәр героеныкы белән чагыштыра, образ тудыра, үз аңы, тәҗрибәсе аша уздыра.
Укучыларның һәм ата-аналарның балаларны карарга һәм күрергә, тыңларга һәм ишетергә, тирә-юньнән тәэсир һәм күзаллау тупларга өйрәтүе мөһим. Хисләр һәм фикер белән бергә сөйләм үсә, балалар тирән фикерле, көчле образлы әдәби әсәрләрне тормышның үзенчәлекле гәүдәләнеше итеп кабул итәргә өйрәнәләр.
Укучыларның белеменә һәм күнекмәләренә төп таләпләр
4 нче сыйныф ахырына укучылар дөрес, аңлап, тиешле дәрәҗәдә йөгерек һәм сәнгатьле, кычкырып һәм эчтән уку күнекмәләренә ия булырга тиеш. Интонацияне текст эчтәлегенә бәйле рәвештә сайлау. Уку тизлеге 65-75 сүз. Уку тизлеген сүзне тулы һәм төгәл күрергә, тиз аңларга өйрәтү исәбенә үстерү.
Укучылар эшли алырга тиеш:
- укылган текст буенча сорауларга дөрес җаваплар бирергә;
-укылган хикәянең гади планын төзергә;
-текстны темасын билгеләргә, мәгънәле кисәкләргә бүләргә, төп фикерне үз сүзләрең белән әйтә белергә;
-укылган кисәккә сайлап баш куя белергә;
-укытучы ярдәмендә персонажга бәя бирә белергә;
-балалар тормышына якын әсәрләрне укытучы ярдәмендә дәвам итә белергә.
Уку
|
Тема
|
Cәг.
саны
|
Дәрес
тибы
|
Укыту
эшчән
легенең
төрләре
|
Белем- күнекмәләрне
тикшерү төрләре
|
Материал үзләштерүнең планлаштырылган нәтиҗәләре
|
Үткәрү вакыты
|
|
План буен
ча
|
Факт
та
|
|
|
.
|
|
|
1
|
Г. Хәсәнов. Август.
|
1
|
Яңа мате-риалны үзләштеү дәресе
|
Группалы
индивидуаль
|
Әңгәмә,
сәнгатьле уку
|
Йөгерек уку,бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен үстерү. Белем алуга кызыксыну тәрбияләү.
|
|
|
|
|
Ш. Маннур. Сагынып кайттык.
|
|
Катнаш дәрес
|
Группалы
индивидуаль
|
бәйләнешле сөйләм,
сәнгатьле уку
|
Сәнгатьле уку, бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен үстерү. Табигатькә мәхәббәт, күзәтүчәнлек тәрбияләү.
|
|
|
|
2
|
А. Алиш. Алдакчы Наил.
|
1
|
Катнаш дәрес
|
Группалы
индивидуаль
|
Әңгәмә,
сәнгатьле уку, сорауларга җавап
|
Сәнгатьле уку, эчтәлек сөйләү күнекмәләрен формалаштыру.
|
|
|
|
3
|
Кытай халык әкияте. Тырыш Юн Су.
|
1
|
Катнаш дәрес
|
Группалы
индивидуаль
|
Әңгәмә,
сәнгатьле уку, сорауларга җавап
|
Сәнгатьле уку, бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен үстерү
|
|
|
|
|
|
|
4
|
Ә. Фәйзи. Тукай.
|
1
|
Катнаш дәрес
|
Фронталь индивидуаль
|
Әңгәмә,
бәйләнешле сөйләм,
сәнгатьле уку
|
Сәнгатьле уку, бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен үстерү.
|
|
|
|
| Г. Тукай. Ай һәм Кояш.
|
|
Катнаш дәрес
|
Фронтальиндивидуаль эш
|
Әңгәмә,
бәйләнешле сөйләм,
сәнгатьле уку
|
Дөрес уку, сөйләм телен үстерү өстендә эшләү
|
|
|
|
|
Г. Тукай. Яшь Агач.
|
|
Катнаш дәрес
|
Фронтальиндивидуаль
|
Әңгәмә,
бәйләнешле
сөйләм үстерү сәнгатьле уку
|
Сәнгатьле һәм йөгерек уку, бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен үстерү.
|
|
|
|
5
| Кл. тыш уку. Г. Тукай. Һава. Җир. Су.
|
1
|
Яңа мате-риалны үзләштерү дәресе
|
Фронталь индивидуаль
|
бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен үстерү, сәнгатьле уку, рәсем ясау
|
Китап укуга кызыксыну уяту.
Укыган буенча үз фикереңне өйтергә өйрәнү. Табигатьнең матурлыгын күрә белү сыйфатлары тәрбияләү
|
|
|
|
6
| М. Галәү. Кырмыскалар.
|
1
|
Катнаш дәрес
|
Фронтальиндивидуаль
|
бәйләнешле сөйләм үсте-рү, текст өстендә эшләү
|
Әсәргә бәя бирә белү, бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен үстерү
|
|
|
|
|
Г. Галиев. Аю агачлар белән... сөйләшә.
|
|
Катнаш дәрес
|
Фронтальиндивиду
|
Әңгәмә,
сәнгатьле уку,
|
Текст өстендә эшләү,бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен үстерү
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
аль
|
бәйләнешле сөйләм үстерү
|
|
|
7
| Г. Тукай. Фатыйма белән Сандугач. |
1
|
Катнаш дәрес
|
Фронтальиндивидуаль
|
Сәнгатьле уку, әңгәмә
|
Аңлап һәм сәнгатьле уку күнекмәләрен үстерү, кошларга, хайваннарга карата мәрхәмәтлелек хисләре тәрбияләү
|
|
8
|
Р. Хафизова. Күгәрчен һәм малай.
|
1
|
Катнаш дәрес
|
Фронтальиндивидуаль
|
Аңлап йөгерек уку, чагыштыру
|
Кошларга һәм хайваннарга карата мәрхәмәтлелек хисләре тәрбияләү. Сөйләм телен баету
|
|
|
|
9
|
Л. Толстой. Арыслан белән эт.
|
1
|
Катнаш дәрес
|
Фронтальиндивидуаль
|
Аңлап йөгерек уку, сорауларга җавап бирү, эчтәлек сөйләү
|
Аңлап һәм сәнгатьле уку, эчтәлек сөйләү күнекмәләрен үстерү
|
|
|
|
10
| Н. Думави. Сарбай. |
1
|
Катнаш дәрес
|
Фронтальиндивидуаль
|
Әңгәмә,
сәнгатьле уку,
персонажга бәя бирү
|
Аңлап һәм сәнгатьле укырга, бәйләнешле итеп сөйләргә, персонажга бәя бирергә өйрәтү
|
|
|
|
11
|
Р. Төхфәтуллин. Сабый чаклар.
|
1
|
Катнаш дәрес
|
Фронталь индивидуаль
|
Әңгәмә,
сәнгатьле уку, бәйләнешле сөйләм телен үстерү
|
Дөрес уку күнекмәләрен үстерү, персонажларның эш-гамәлләренә бәя бирергә өйрәтү
|
|
|
|
12
| Кл.тыш уку. Ф. Яруллин. Серле дөнья.
|
1
|
Яңа материалны үзләштеү
|
Группалыиндивидуаль
|
Әңгәмә, бәйләнешле
сөйләм үстерү
|
Китап укуга кызыксыну уяту, бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен үстерү
|
|
|
|
13
|
Кытай халык әкияте. Малай белән елан.
|
1
|
Катнаш дәрес
|
Фронталь, индивидуаль
|
Әңгәмә, аңлап йөгерек уку, эчтәлек сөйләү
|
План төзү, эчтәлек сөйләү күнекмәләрен ныгыту. Батырлык хисләре тәрбияләү.
|
|
|
|
14
| Л. Ихсанова. Ун сумлык маҗара.
|
1
|
Катнаш дәрес
|
Фронталь, индивидуаль
|
Әңгәмә, аңлап йөгерек уку, эчтәлек сөйләү
|
Текст өстендә эшләү күнекмәләрен ныгыту. Дус, тату яшәргә кирәк-леген аңлату.
|
|
|
|
15
|
Ф. Яруллин. Зәңгәр күлдә Ай коена.
|
1
|
Катнаш дәрес
|
Фронталь, индивидуаль
|
Әңгәмә, аңлап йөгерек уку, эчтәлек сөйләү
|
Текст өстендә эшләү, план төзү күнекмәләрен үстерү.
|
|
|
|
16
|
Ә. Еники. Кунакта.
|
1
|
Катнаш дәрес
|
Группалы, индивидуаль
|
Текст өстендә эш, персонажга бәя бирү
|
Эчтәлек буенча сорауларга җавап бирә белү, персонажга бәя бирә белү күнекмәләрен үстерү
|
|
|
|
17
|
М. Кәрим. Икебез дә унөчтә булсак.
|
1
|
Катнаш дәрес
|
Фронталь, индивидуаль
|
Сәнгатьле уку,
сорауларга җавап бирү
|
Сәнгатьле һәм йөгерек уку, фикерләү күнекмәләрен үстерү
|
|
|
|
18
|
Астрид Линдгрен. Сугышмыйча ярамыймы соң?
|
1
|
Катнаш дәрес
|
Фронталь, индивидуаль
|
Сәнгатьле уку,
сорауларга җавап
|
Уку һәм бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен үстерү
|
|
|
|
|
|
|
19-20
|
П. П. Ершов. Канатлы ат.
|
2
|
Яңа ма-териалны үзләштерү
|
Фронтальиндивидуаль
|
Сәнгатьле уку, эчтәлек сөйләү
|
Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләрен үстерү.
|
|
|
|
21
|
А. С. Пушкин. Салтан патша, аның данлы, көчле баһадир улы князь Гвидон
|
1
|
Катнаш дәрес
|
Фронтальиндивидуаль
|
Әңгәмә, текст өстендә эш, сәнгатьле уку
|
Бәйләнешле сөйләм, сәнгатьле уку күнекмәләрен үстерү
|
|
|
|
22
|
Марк Твен. Том Сойер маҗаралары.
|
1
|
Катнаш дәрес
|
Фронтальиндивидуаль
|
Сәнгатьле уку, эчтәлек сөйләү, кисәкләргә бүлү
|
Сәнгатьле уку һәм бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен үстерү
|
|
|
|
23
|
Антуан де Сент-Экзюпери. Нәни принц.
|
1
|
Яңа материалны үзләштерү
|
Фронтальиндивидуаль
|
Сәнгатьле уку, сорауларга җавап
|
Аңлап уку, төп фикерне табарга өйрәнү.
|
|
|
|
|
|
|
24
|
Г. Тукай. Җәйге таң хатирәсе.
|
1
|
Яңа ма-териал үзләштерү
|
Фронтальиндивидуаль
|
Әңгәмә, сәнгатьле уку, сорауларга җавап
|
Сәнгатьле уку күнекмәләрен үстерү
|
|
|
|
|
Һ.Такташ. Ак чәчәкләр.
|
|
Яңа ма-териал үзләштерү
|
Фронталь индивидуаль
|
Әңгәмә, сәнгатьле уку, сорауларга җавап
|
Сәнгатьле уку күнекмәләрен үстерү
|
|
|
|
25
|
Х. Туфан. Давылда. Тургай ник эндәшми?
|
1
|
Яңа ма-териал үзләштерү
|
Фронталь индивидуаль
|
Әңгәмә, сәнгатьле уку, сорауларга җавап
|
Сәнгатьле уку күнекмәләрен үстерү
|
|
|
|
26
| Кл.тыш уку. Х. Туфан шигырьләре. |
1
|
Яңа матер. үзләште рү
|
Группалыиндивидуаль
|
Текст өстендә эш
|
Китап укуга кызыксыну уяту, бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен үстерү.
|
|
|
|
27
|
С. Хәким. Яңа шәһәрдә яшь юкә... Апрель башы.
|
1
|
Катнаш дәрес
|
Фронталь индивидуаль
|
Әңгәмә, сәнгатьле уку, сорауларга җавап
|
Сәнгатьле уку һәм бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен үстерү.
|
|
|
|
28
|
М. Хөсәен. Шигырьләр.
|
1
|
Катнаш дәрес
|
Фронталь, индивидуаль
|
Әңгәмә, сәнгатьле уку, сорауларга җавап
|
Сәнгатьле уку һәм бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен үстерү
|
|
|
|
29
|
Мәкальләр һәм әйтемнәр
|
1
|
Яңа матер. үзләште рү
|
Фронтальиндивидуаль
|
Әңгәмә,
сәнгатьле уку, фикер алышу
|
Сәнгатьле уку һәм бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен үстерү.
|
|
|
|
30
|
Табышмаклар
|
1
|
Катнаш дәрес
|
Фронталь индивидуаль
|
Әңгәмә, аңлап йөгерек уку, сорауларга җавап
|
Логик фикерләү күнекмәләрен үстерү
|
|
|
|
31
|
Мәзәкләр
|
1
|
Катнаш дәрес
|
Фронтальиндивидуаль
|
Сәнгатьле уку, сөйләү
|
Сәнгатьле уку һәм бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен үстерү.
|
|
|
|
32
|
А. Алиш. Эт үзенә ничек хуҗа эзләгән?
|
1
|
Яңа материалны үзләште рү
|
Фронтальиндивидуаль
|
Әңгәмә, аңлап йөгерек уку, сорауларга җавап
|
Дөрес һәм йөгерек уку, бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен
үстерү
|
|
|
|
33
|
Татар халык әкияте. Патша, вәзир һәм тегермәнче.
|
1
|
Катнаш дәрес
|
Фронтальиндивидуаль
|
Аңлап йөгерек уку, сөйләү
|
Сәнгатьле һәм йөгерек уку, бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен үстерү. Батырлык, кыюлык сыйфатлары тәрбияләү.
|
|
|
|
34
|
Башкорт халык әкияте.” Курайчы”
Татар халык әкияте.”Убыр- Таз”.
|
1
|
Яңа материалны үзләште рү
|
Фронтальиндивидуаль
|
Әңгәмә, сәнгатьле уку, сөйләү
|
Сәнгатьле һәм йөгерек уку, бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен үстерү
|
|
|
|
35
|
Теманы йомгаклау.
Еллык йомгак ясау
|
1
|
Йомгаклау дәресе
|
Фронтальиндивидуаль
|
Әңгәмә, сорауларга җавап бирү, фикер алышу
|
Сәнгатьле һәм йөгерек уку, бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен үстерү, үтелгән темаларны кабатлау, йомгаклау
|
|
|
|
|
