ЦаркоСЮна-палемiчная публiцыстыка
Информация - Литература
Другие материалы по предмету Литература
?аямнiчаii, мiстыкi) iснаваСЮшых стагоддзямi асвячоных догматаСЮ афiцыйнай канфесii i, што самае важнае, садзейнiчала духоСЮнай кансалiдацыi беларускага народа перад тварам польска-каталiцкай экспансii, рашучаму адстойванню iм нацыянальных традыцый, нацыянальнай культуры, садзейнiчала актывiзацыi лiтаратурнага жыцця на беларускiх землях, зяСЮленню новых iмён беларускiх лiтаратараСЮ, большаiь з якiх актыСЮна выступалi супраць палiтыкi акаталiчвання i апалячвання праваслаСЮнага насельнiцтва з боку дзяржаСЮных лiдэраСЮ Рэчы Паспалiтай i Ватыкана.
Неабходна мець на СЮвазе i тое, пгго, апрача заходняй, польска-каталiцкай экспансii, iснавала СЮ той час i ваенная пагроза беларускiм землям з Усходу, пра што сведчаць частыя войны памiж МаскоСЮскай дзяржавай i Вялiкiм княствам ЛiтоСЮскiм, а затым Рэччу Паспалiтай. Нельга не адзначыць таксама, што СЮ пэСЮнай меры негатыСЮньi СЮплыСЮ на нацыянальнае жыццё Беларусi мела тады i духоСЮна-рэлiiiйная экспансiя з Усходу, у прыватнаii дзейнаiь вышэйшых маскоСЮскiх iерархаСЮ, якiя iмкнулiся праводзiць русiфiкатарскую палiтыку шляхам выдання i распаСЮсюджвання на беларускiх i СЮкраiнскiх землях царкоСЮнай лiтаратуры, адпраСЮлення царкоСЮных абрадаСЮ, набажэнства СЮ праваслаСЮных храмах выключна на царкоСЮнаславянскай мове. (Зазначым, што ва унiяцкiх цэрквах набажэнства адбывалася на тагачаснай беларускай мове.) Усё гэта садзейнiчала правядзенню кiраСЮнiкамi МаскоСЮскай дзяржавы iмперскай палiтыкi СЮ адносiнах да свайго заходняга суседа.
Такiм чынам, тэрыторыя Беларусi некалькi стагоддзяСЮ знаходзiлася памiж двух агнёСЮ. Усё гэта не магло не СЮплываць на тагачаснае грамадскае i нацыянальна-культурнае жыццё Беларусi. Здаровыя сiлы беларускага народа, у першую чаргу iнтэлiгенцыi, рабiлi СЮсё магчымае, каб у такiх непамерна цяжкiх i складаных умовах адстаяць i захаваць нацыянальныя i духоСЮныя здабыткi роднага краю, яго мову, народныя традыцыi, звычаi, культурную спадчыну.
Стойкая i паСЮсюдная апазiцыя праваслаСЮнага насельнiцтва рашэнням унiяцка-каталiцкага Брэiкага памеснага сабора прымусiла яго натхнiцеляСЮ даваць тлумачэнне прычын прыняцця царкоСЮнай унii. Унiяты СЮ мэтах апраСЮдання свайго краху i рэлiгiйна-палiтычнай дыскрэдытацыi праваслаСЮнага сабора, якi адбыСЮся таксама СЮ Брэiе восенню 1596г. i не прыняСЮ унiю, неСЮзабаве выдалi СЮ Вiльнi без указання прозвiшча аСЮтара кнiгу РЖпацiя Пацея Справедливое описанье поступку и справы сынодовое и оборона згоды и едности свершенное, которая ся стала на сыноде Берестейском в року 1596. Мяркуючы па загалоСЮку, кнiга гэта была адказам на выдадзеную праваслаСЮнымi СЮ Кракаве СЮ 1597г. на польскай мове пратакольную справаздачу аб чатырохдзённай рабоце антыунiяцкага сабора. Кнiга Пацея была раскуплена i знiшчана праваслаСЮнымi.
Адначасова з РЖпацiем Пацеем Скарга СЮ мэтах юрыдычнага абгрунтавання царкоСЮнай унii выдаСЮ на польскай мове кнiгi Брэiкi сiнод (Вiльня, 1596) i Абарона Брэiкага сiнода (КракаСЮ, 1597), якiя Пацей адразу ж пераклаСЮ на беларускую мову i выдаСЮ у Вiльнi СЮ 1597г. пад агульным загалоСЮкам Описанье и оборона собору руского Берестейского. У iх П.Скарга выказвае радаiь з выпадку царкоСЮнага абяднання i абараняе унiяцкi сабор з тэарэтычнага, гiстарычнага i практычнага пунктаСЮ погляду. У тэарэтычным аспекце ён зноСЮ абгрунтоСЮвае каталiцкае веравучэнне аб гегемонii папы рымскага СЮ хрыiiянскай царкве; у гiстарычным iмкнецца даказаць пераемнаiь каталiцкiх традыцый у праваслаСЮнай царкве i разам з тым прадставiць заключаны царкоСЮны саюз як аднаСЮленне даСЮнейшага царкоСЮнага адзiнства, якое СЮ апошнi раз было дэкларавана Фларэнтыйскiм саборам (1439). А таму i Брэiкая унiя СЮ яго iнтэрпрэтацыi паказваецца як працяг Фларэнтыйскай, а не штосьцi новае. Што датычыцца практычнага аспекту, то тут Скарга, не шкадуючы абяцанняСЮ, малюе унiю як праяСЮленне бескарыслiвай пастырскай апекi папы рымскага над занядбанымi i трапiСЮшымi СЮ бяду па вiне вiзантыйскiх патрыярхаСЮ праваслаСЮнымi. Ён красамоСЮна дэкларуе маральныя i матэрыяльныя выгоды, якiя, на яго думку, будзе мець ад унii праваслаСЮнае насельнiцтва, абяцае не парушаць яго нацыянальных звычаяСЮ i царкоСЮных абрадаСЮ. Намагаючыся апраСЮдаць унiю i рэнегацтва праваслаСЮных епiскапаСЮ, Скарга абвiнавачвае працiСЮнiкаСЮ унii не толькi СЮ ерасi, але i СЮ непаслушэнстве каралеСЮскай уладзе, у схiльнаii iх до бунтов на урады, от Бога постановеные.
Натуральна, што абаронцы праваслаСЮнага веравызнання не маглi не даць належнага адпору унiятам. Разгарэлася вострая рэлiгiйна-палiтычная барацьба. На новую кнiгу Скаргi пасыпалiся шматлiкiя рукапiсныя i друкаваныя адказы з Вiльнi, Львова, Астрога, Афонскага манастыра i нават ад усходнiх патрыярхаСЮ. Кожны з апанентаСЮ Скаргi iмкнуСЮся даць сваё разуменне унii, адстаяць свой пункт гледжання i схiлiць да яго думку не толькi праваслаСЮнага насельнiцтва, але i дзяржаСЮных колаСЮ.
Першым, найбольш значным i пераканаСЮчым адказам на выступленне П. Скаргi зявiлася кнiга Хрыстафора Фiлалета на польскай мове Апокрисис, албо Отповедь на книжкы о соборе БерестейскомтАж (Вiльня, 1597). У 1598г. яна была перавыдадзена СЮ Астрозе СЮ перакладзе на царкоСЮнаславянскую мову. Апокрысiс X. Фiлалета (пад гэтым псеСЮданiмам, як мяркуюць даследчыкi, выступiСЮ па даручэннi князя Канстанцiна Астрожскага валынскi пратэстант Марцiн БранеСЮскi) выдатны твор антыунiяцкай публiцыстыкi. Напiсаны чалавекам вялiкай эрудыцыi, ён вылучаецца сваёй энцыклапедычнай фундаментальнаiю, кампазiцыйнай зладжанаiю, ?/p>