ЦаркоСЮна-палемiчная публiцыстыка
Информация - Литература
Другие материалы по предмету Литература
ольш паказальнымi СЮ гэтых адносiнах зяСЮляюцца творы рэктара Астрожскай школы Г.Сматрыцкага (асаблiва яго Календарь римски новы), прасякнутыя спагадай i павагай да прыгнечанага i зняважанага яго СЮладарамi селянiна-працаСЮнiка. Гуманнае стаСЮленне да селянiна, уменне пранiкнуцца яго думкамi i СЮяСЮленнямi, пачуццямi i iмкненнямi яскрава выявiлiся i СЮ мове твораСЮ Г.Сматрыцкага. Пiсьменнiк знарок пазбягае царкоСЮнаславянскага акадэмiзму. Народвы гумар, iронiя, сарказм, афарызмы, трапныя прымаСЮкi i прыказкi тут сустракаюцца на кожнай старонцы. I гэта невыпадкова, бо самi творы былi разлiчаны СЮ першую чаргу на шырокага i нават неадукаванага чытача-слухача. Творы Г. Сматрыцкага i В.Суражскага СЮжо самiм фактам свайго зяСЮлення абвяргалi тэндэнцыйныя iверджаннi Скаргi аб нiзкiм iнтэлектуальным узроСЮнi праваслаСЮнага насельнiцтва, аб адсутнаii СЮ яго асяроддзi вучоных, здольных разбiрацца ва СЮсiх тонкаiях кананiчнай i дагматычнай багаслоСЮскай навукi, i, нарэшце, аб непрыгоднаii iх пiсьмовай мовы для абслугоСЮвання розных сфер духоСЮнага жыцця народа. Разам з тым яны выразва паказалi сапраСЮдны сэнс i мэту iдэi царкоСЮвай унii, якую прапагандавалi езуiты.
Пётр Скарга не чакаСЮ, што яго iдэя царкоСЮнай унii выклiча такi рашучы пратэст з боку шырокiх народных мас Беларусi i Украiны i стане абектам гарачых лiтаратурных дыскусiй. Аднак, ён не збянтэжыСЮся i СЮ iмя ажыццяСЮлення сваёй iдэi вырашыСЮ звярнуцца да самога караля Сiгiзмунда III Вазы. З гэтай мэтаю Скарга выпускае СЮ свет у 1590г. сваю кнiгу другiм выданем, крыху змянiСЮшы яе назву Аб уладзе i адзiнстве царквы боскай, i адрасуе каралю. Цяпер Скарга даказваСЮ неабходнаiь царкоСЮнай унii СЮжо не рэлiгiйнымi, а выключна палiтычнымi матывамi i схiляСЮ польскага караля да рашучых дзеянняСЮ. Кароль не застаСЮся абыякавым да парад свайго духоСЮнага пастыра i пасля тайных перагавораСЮ з праваслаСЮнымi iерархамi, якiя былi гатовы прыняць унiю, даСЮ згоду на правядзенне СЮ Брэiе спецыяльнага сабора з мэтаю ажыццявiць царкоСЮнае абяднанне праваслаСЮных з католiкамi.
А тым часам, пакуль iшла скрытая падрыхтоСЮка да гэтага сабора, у Вiльнi ад iмя большаii прадстаСЮнiкоСЮ праваслаСЮнага епiскапата была выдадзена СЮ 1596г. прасякнутая унiяцкiмi iдэямi Скаргi кнiга ва тагачаснай беларускай мове Уния, альбо Выклад преднейшых артыкулов, ку зьодначевью греков з костелом рымским належащых. АСЮтарам яе быСЮ адзiн з галоСЮных iнiцыятараСЮ жыццяСЮлення царкоСЮнай унii Уладзiмiра-брэiкi епiскап РЖпацiй Пацей (15411613), якi крыху пазней, у 1599г., стаСЮ унiяцкiм мiтрапалiтам. Высокаадукаваны, але непаслядоСЮны СЮ адносiнах веравызнання, Пацей здраджвае праваслаСЮю. Каб як-небудзь абгрунтаваць пераход свой i сваiх аднадумцаСЮ да унiяцтва, ён выступiСЮ у друку з вышэй названай кнiгай. У ёй перш за СЮсё Пацей iмкнуСЮся даказаць, што рознiца памiж каталiцкiм i праваслаСЮным веравызнаннямi толькi СЮяСЮная i склалася СЮ вынiку прапаведнiцкай дзейнаii неуков-простаков, якiя, не будучы дасведчанымi СЮ справах царквы i гiсторыi яе развiцця, узялiся за пяро. Развiваючы гэту думку, РЖпацiй Пацей досыць абектыСЮна паказвае цяжкае становiшча праваслаСЮнай царквы, неадпаведнаiь яе духавенства свайму прызначэнню, уводзiць чытача СЮ атмасферу жорсткай рэлiгiйнай, нацыянальнай i антыфеадальнай барацьбы праваслаСЮнага насельнiцтва Беларусi i Украiны, выказваючы свае адмоСЮныя адносiны да яе. Тут жа Пацей выклiкае прадстаСЮнiкоСЮ праваслаСЮнага лагеру працiСЮнiкаСЮ унii на спрэчку.
Чакаць адказу на свой выклiк Пацею давялося нядоСЮга. Такi адказ быСЮ надрукаваны СЮ Вiленскай брацкай друкарнi СЮ 1595г., i аСЮтарам яго зявiСЮся адзiн з найболып папулярных i вiдных дзеячаСЮ гэтага брацтва Стафан Зiзанiй. Бiяграфiчных звестак аб С. Зiзанiю захавалася вельмi мала. Невядома, калi i дзе ён нарадзiСЮся, якую, дзе i калi атрымаСЮ адукацыю. Першыя дакладныя звесткi аб iм прыпадаюць толькi на 1586г., калi ён упамiнаецца як адзiн з першых свецкiх настаСЮнiкаСЮ словенского писма заснаванай у Львове брацкай школы. Вiдаць, прымаючы пад увагу выключныя здольнаii С. Зiзанiя i просьбу братчыкаСЮ, мiтрапалiт Рагоза СЮ пачатку 1591г. з мэтай умацавання брацкай апазiцыi унiяцкiм захадам прызначыСЮ С. Зiзанiя царкоСЮным казнадзеем-прапаведнiкам. У гэтым званнi Зiзанiй i пераехаСЮ у 1593г. у Вiльню, куды яго як папулярнага i актыСЮнага змагара супраць унiяцтва запрасiла на поратунок вiленскае брацтва. У Вiльнi ён разгарнуСЮ шырокую педагагiчную дзейнаiь настаСЮнiка брацкай школы i царкоСЮнага прапаведнiка. А праз два гады брацкая друкарня выдала на беларускай i польскай мовах напiсаны iм папулярны першапачатковы курс хрыiiянскага багаслоСЮя СЮ пытаннях i адказах праваслаСЮны Катэхiзiс. Кнiга, на вялiкi жаль, да нашага часу не захавалася, але аб ёй можна меркаваць па тых водгуках, якiя пакiнулi працiСЮнiкi Зiзанiя як з лагера каталiцкага, так i з лагера праваслаСЮнага духавенства.
Катэхiзiс С. Зiзанiя, вiдаць, моцна закрануСЮ каталiцкае духавенства. Для абвяржэння довадаСЮ Зiзанiя яно СЮ спешным парадку надрукавала на польскай мове зласлiвую брашуру езуiта ЖаброСЮскага, якi абвiнавачваСЮ аСЮтара Катэхiзiса СЮ актыСЮным супрацiСЮленнi унii i распаСЮсюджваннi ерасi. Не засталiся абыякавымi да Катэхiзiса i вышэйшыя праваслаСЮныя iерархi на чале з мiтрапалiтам Рагозам. Яны былi незадаволены тым, што Зiзанiй адкрыта i публiчна СЮ сваiх казаннях у цэрквах, на гарадскiх плошчах i вулiцах выкрываСЮ iх двурушнiцкую пазiцыю, называСЮ вераадступнiкамi, што тайна ад наро?/p>