ЦаркоСЮна-палемiчная публiцыстыка
Информация - Литература
Другие материалы по предмету Литература
?а рыхтуюцца да абяднання з каталiцкай царквой. ПраваслаСЮныя iерархi склiкалi СЮ пачатку 1596г. сабор у Навагрудку, на якiм асудзiлi Катэхiзiс i адлучылi Зiзанiя ад царквы як ерэтыка. Больш таго, яны звярнулiся за дапамогай да караля, i той 28 мая 1596г. у падтрымку мiтрапалiта i яго паплечнiкаСЮ выдаСЮ грамату, у якой строга забараняСЮ абывацелям Вялiкага княства ЛiтоСЮскага мець сувязi з Зiзанiем i яго аднадумцамi, называючы алошнiх дзяржаСЮнымi злачынцамi.
Карыстаючыся падтрымкай брацтва i гарадскога насельнiцтва, Зiзанiй у 1596г. выдае i прысвячае князю Астрожскаму кнiгу Казанье святого Кирилла, патриарха Йерусалимского, о антихристе и знакох его. Казанне, як i Катэхiзiс, надрукавана СЮ двух паралельна размешчаных тэкстах, адзiн з якiх пададзены на польскай мове гатычным шрыфтам, а другi, прызначаны для праваслаСЮнага чытача, кiрылiцай. Гэты твор С. Зiзанiя надзвычай удалая лiтаратурная перапрацоСЮка вельмi аСЮтарытэтнага як для праваслаСЮных, так i католiкаСЮ 15-го огласительного поучения св. Кирилла Иерусалимского, пабудаванага на тлумачэннях 25-га раздзела Евангелля ад Мацвея. Для маскiроСЮкi сваiх выпадаСЮ супраць рымскай курыi i вярхоСЮ праваслаСЮнай царквы Зiзанiй умела выкарыстаСЮ не толькi само iмя св. Кiрылы, але i знешнюю форму яго багаслоСЮскага трактата. Тэкст Казання складзены так, што СЮ iм цяжка адрознiць напiсанае самiм Кiрылам ад дабаСЮленага СЮ якаii разгорнутага каментарыя Зiзанiем. Хаваючыся за аСЮтарытэт айца царквы, пiсьменнiк у мэтах абектыСЮнаii i пераканаСЮчаii сваiх довадаСЮ знарок iмкнуСЮся зрабiць такую кантамiнацыю тэксту, у якой бы яго СЮласныя тлумачэннi не адрознiвалiся нi стылем нi тонам ад выкарыстанага iм арыгiнала. У гэтай таленавiтай падробцы пад Казанье святого Кирилла бязлiтасна выкрываецца смраднае балота афiцыйнага каталiцызму, развенчваецца святаiь папы рымскага i асуджаюцца яго прыспешнiкi, незалежна ад таго, якую веру яны прызваюць. Для Зiзанiя важна з пазiцый плебейскiх мас паказаць i абгрунтаваць, што духоСЮныя феадалы, прыкрываючыся iменем Хрыста, дзейнiчаюць не СЮ iнтарэсах якойсьцi абстрактнай iiiны, клапоцяцца не пра бедных i СЮбогiх, а толькi пра свае карыслiвыя саслоСЮна-класавыя iнтарэсы. Кнiжка Зiзанiя хутка набыла выключную папулярнаiь не толькi СЮ Вялiкiм княстве ЛiтоСЮскiм, але i СЮ МаскоСЮскай дзяржаве, дзе яна СЮ 1644г. была перавыдадзена i СЮключана СЮ так званую Кириллову книгу. У кнiзе Зiзанiя наiiкавяць не яго багаслоСЮскiя аргументы i iх абгрунтаванне, а тое рацыянальнае СЮ яго светапоглядзе, што дазваляе ставiць Зiзанiя СЮ адзiн рад з прагрэсiСЮнымi дзеячамi еСЮрапейскага маштабу. Крытыкуючы некаторыя рэлiгiйныя догматы афiцыйнай царквы, Зiзанiй выказваСЮ думкi, якiя iшлi СЮ напрамку атэiзму i асветнiцтва. Так, у прыватнаii, яго погляды на Зямлю як толькi адзiную кроплю сярод мноства iншых астральных сусветаСЮ пераклiкаюцца з iдэямi Джардана Бруна. У гэтай сувязi цiкавым зяСЮляецца iверджанне Зiзанiя, што земля, на которой живем, не едина точка впосредку неба, а пред ся колкое мает множество, а небеса небесные егце болше безмерную мают личбу. Прапагандуючы царкоСЮную iдэю о вторичном пришествии Христа i надыходзе тысячагадовага царства, у якiм не будзе змордованных и обтяженных, абражаных i заняволеных, паноСЮ i рабоСЮ, а будзе роСЮная для СЮсiх свабода i справядлiваiь, С. Зiзанiй пераклiкаСЮся з iдэолагам Сялянскай вайны СЮ Германii Томасам Мюнцэрам.
Натуральна, што такая ярка выражаная ваяСЮнiчая пазiцыя Зiзанiя не магла застацца па-за СЮвагай тых, хто рыхтаваСЮся нанеii рашучы СЮдар па свабодалюбiвых настроях i iмкненнях беларускага i СЮкраiнскага народаСЮ. Зявiлася поСЮная лаянкi, абразы i палiтычных пагроз у адрас Зiзанiя брашура на польскай мове езуiта ЖаброСЮскага ВысеСЮкi Стафана Зiзанiя, ерэтыка з царквы рускай выклятага. А СЮ хуткiм часе з санкцыi караля пагрозы гэтага езуiта былi прыведзены СЮ дзеянне, у вынiку чаго Зiзанiю, ратуючыся ад езуiцкай расправы, прыйшлося, аж через комин вытиснувшися, уцякаць з Вiльнi в одном кожушку.
Новы, другi этап у развiццi палемiчнай публiцыстыкi пачаСЮся, калi СЮ Брэiе восенню 1596г. была абвешчана царкоСЮная унiя. Да гэтага лiтаратурная палемiка праваслаСЮных была накiравана на развенчванне i дыскрэдытацыю самой iдэi царкоСЮнай унii, вось чаму яна насiла некалькi адцягнены, пераважна багаслоСЮскi характар. Цяпер жа, калi езуiтам з дапамогай каралеСЮскай улады СЮдалося ажыццявiць сваю iдэю, арганiзацыйна аформiць рэлiгiйна-палiтычны раскол праваслаСЮнага лагера i стварыць у Рэчы Паспалiтай унiяцкую царкву, багаслоСЮска-дагматычная праблематыка СЮ антыунiяцкай публiцыстыцы адышла на заднi план, уступiСЮшы меiа пытанням палiтычным i агульнакультурным. Антыунiяцкая публiцыстыка пасля 1596г. набыла больш востры характар. Яе стваральнiкi, жадаючы растлумачыць грамадскай думцы краiны прычыны, якiя прымусiлi iх пратэставаць i змагацца, актыСЮна распаСЮсюджвалi свае творы сярод народных нас, нягледзячы на рэпрэсii i жорсткую атаку варожага лагера.
Брэiкая унiя надала лiтаратурнаму руху шырокi размах, яна выклiкала да жыцця мноства як друкаваных, так i рукапiсных палемiчных трактатаСЮ, пропаведзей, пасланняСЮ, памфлетаСЮ, адкрытых лiстоСЮ з абодвух супрацьлеглых лагераСЮ, стала СЮ цэнтры СЮвагi тагачаснай грамадскай думкi.
Варта таксама зазначыць, што Брэiкая царкоСЮная унiя 1596г. незалежна ад волi i памкненняСЮ яе iнiцыятараСЮ спрыяла дэсакралiзацыi (зняццю покрыва ?/p>