Усталяванне савецкай грамадска-палiтычнай сiстэмы СЮ СССР i БССР
Информация - История
Другие материалы по предмету История
Усталяванне савецкай грамадска-палiтычнай сiстэмы СЮ СССР i БССР
1. УстанаСЮленне аднапартыйнаii
У вынiку перамогi Кастрычнiцкай рэвалюцыi дзяржаСЮная СЮлада СЮ краiне перайшла да бальшавiкоСЮ. Сваю падтрымку iм на РЖРЖ РОсерасiйскiм зездзе СаветаСЮ выказалi левыя эсэры i абралi сваiх прадстаСЮнiкоСЮ ва РОЦВК. Што датычыла СаветаСЮ усiх узроСЮняСЮ як органаСЮ дзяржаСЮнай улады то СЮсе яны (за выключэннем ленiнскага СНК) зяСЮлялiся шматпартыйнымi. На Беларусi СЮ iх склад уваходзiлi прадстаСЮнiкi сацыялiстычных партый усiх плыняСЮ. Такiмi зяСЮлялiся Аблвыкамзах, Вiцебскi i МагiлёСЮскi губернскiя, амаль усе павятовыя i гарадскiя Саветы. Толькi ВРК вызначалiся амаль суцэльна бальшавiцкiм складам.
Шматпартыйнаiь была СЮлаiiва Саветам да таго часу, пакуль 6 студзеня 1918г. не быСЮ разагнаны РОстаноСЮчы сход i вярхоСЮная СЮлада СЮ краiне цалкам не перайшла да РОсерасiйскага Савета, а мяiовыя Саветы не трапiлi СЮ кампетэнцыю Народнага камiсарыята СЮнутраных спраСЮ (НКУС). З гэтага часу любая дзейнаiь, скiраваная супраць СаветаСЮ як органа дыктатуры пралетарыяту лiчылася контррэвалюцыйнай. А пасля таго, як левыя эсэры 6 лiпеня 1918г. паспрабавалi здзейснiць у Маскве дзяржаСЮны пераварот, то i яны былi аднесены бальшавiкамi да контррэвалюцыянераСЮ.
З вясны-лета 1918г. выявiлася адноснае паслабленне ролi СаветаСЮ. Па меры распальвання СЮ краiне грамадзянскай вайны СЮлада СЮсё мацней канцэнтравалася СЮ руках РСДРП(б) РКП(б). Каб застацца ва СЮладзе, яна была вымушана прымусовымi захадамi забяспечваць абарону краiны i функцыянаванне эканомiкi. Здзяйсняць гэта звычайнымi метадамi пры наяСЮнаii ворагаСЮ i апазiцыi было немагчыма. У 1920г. вядомы анархiст князь П. Крапоткiн казаСЮ, што Расiя СЮжо зрабiлася Савецкай рэспублiкай толькi па назве; зараз кiруюць у Расii не Саветы, а партыйныя камiтэты, i, што дыктатура партыi для стварэння новага сацыялiстычнага ладу безумоСЮна шкодная.
Да канца грамадзянскай вайны РО. Ленiн у рабоце Дзiцячая хвароба левiзны СЮ камунiзме прыйшоСЮ да высновы аб тым, што дыктатура пралетарыята немагчыма iнакш як праз дыктатуру партыi, але пераiярагаСЮ саратнiкаСЮ ад небяспекi прытоку СЮ партыю дэкласiраваных элементаСЮ. На думку правадыра, яе колькасны склад не павiнен быСЮ перавышаць 200 тыс. чал. На справе СЮ ёй налiчвалася СЮжо 650 тыс.
Як вынiкала з Палiтычнай справаздачы ЦК КП(б) Б РЖРЖРЖ зезду СЮ лiстападзе 1920г., нягледзячы на сваю малалiкаiь (1700 чал.) бальшавiкоСЮ не турбавала наяСЮнаiь iншых партый, бо пры неабходнаii супраць iх маглi быць выкарыстаны рэпрэсiСЮныя сродкi. Так, пэСЮны час дзейнiчала 20-тысячная БПС-Р.Але СЮжо СЮ лютым 1921г. органы Надзвычайнай камiсii (ЧК) арыштавалi 860 найбольш актыСЮных яе функцыянераСЮ i шэраговых членаСЮ.
У сакавiку 1921г. Усерасiйская надзвычайная канферэнцыя Бунда, якая адбывалася СЮ Мiнску 512 сакавiка 1921г., прыняла пастанову аб злiццi з РКП(б). Частка бундаСЮцаСЮ далучылася да сiянiстаСЮ, якiя працягвалi дзейнiчаць нелегальна.
Пастановай Палiтбюро ЦК РКП(б) ад 8 снежня 1921г. членам меншавiцкай партыi было забаронена займацца палiтычнай дзейнаiю. Рэзалюцыя XII (жнiвень 1922) Усерасiйскай канферэнцыi РКП(б) Аб антысавецкiх партыях i плынях, пашырала гэтую норму i на iншыя апазiцыйныя партыi, а таксама прызнавала дапуiiмым выкарыстанне рэпрэсiй у дачыненнi да iх. Так, у чэрвенi 1922г. была арыштавана група меншавiкоСЮ, у жнiСЮнi група правых эсэраСЮ. У чэрвенi 1924г. на зездзе членаСЮ БПС-Р было прынята рашэнне аб яе самароспуску. Прызнавалася, што палiтыка КП(б) Б цалкам адпавядае сацыяльным i нацыянальным iнтарэсам працоСЮнага народа.
У першай палове 1920-х гадоСЮ у БССР працягвала сваю дзейнаiь ЯСЮрэйская камунiстычная партыя (Паалей Цыён). У снежнi 1922г. яе кiраСЮнiцтва заявiла пра адмову ад сiянiiкай iдэалогii i разрыСЮ з Сусветным яСЮрэйскiм камунiстычным саюзам. У ёй адбыСЮся раскол: левая частка партыi СЮвайшла СЮ РКП(б), а правая стварыла лаяльную КП(б) Б ЯСЮрэйскую рабочую камунiстычную партыю.
18 жнiСЮня 1925г. намеснiк ПаСЮнамоцнага прадстаСЮнiка АДПУ па Заходнiм краi РЖ. Апанскi СЮ дакладзе Палiтычнае становiшча СЮ Беларусi заявiСЮ, што СЮ рэспублiцы не адчувалася контррэвалюцыйнай дзейнаii iншых партый, за выключэннем сiянiстаСЮ
Пасля прыняцця СЮ КП(б) Б часткi былых бундаСЮцаСЮ, паалейцыянiстаСЮ, беларускiх эсэраСЮ колькаiь выхадцаСЮ з iншых партый у ёй павялiчылася i склала СЮ 1925г. 13, 5%. У лiку важнейшых ставiлiся задачы iдэйнага выхавання шэраговых партыйцаСЮ, па паходжаннi яСЮрэяСЮ.
У БССР завяршылася СЮсталяванне аднапартыйнай сiстэмы СЮ сярэдзiне 1920-х гг. ЯСЮрэйская рабочая камунiстычная партыя як аСЮтаномная частка КП(б) Б перастала iснаваць у 1927г. З цягам часу старыя партыйцы з дарэвалюцыйным стажам сталi губляцца сярод новых членаСЮ, колькаiь якiх рэзка СЮзрасла. Да 1927г. пасля Ленiнскага i Кастрычнiцкага прызываСЮ яна робiцца масавай партыяй, у якой да 1927г. налiчвалася 1 200 тыс. чал.
Такiм чынам, УКП(б) КП(б) Б не толькi СЮяСЮляла сабою адзiную СЮ краiне партыю, але i СЮвасабляла СЮ ёй аднапартыйную сiстэму. Пасля таго, як у Канстытуцыях СССР (1936) i БССР (1937) зявiлася палажэнне аб кiруючай ролi РОКП(б) у савецкiм грамадстве, аСЮтарытэт партыi СЮзрос яшчэ больш. Усе дзяржаСЮныя органы павiнны былi выконваць дырэктывы i пастановы партыйных зездаСЮ, канферэнцый i iх выканаСЮчых органаСЮ.
2. Канстытуцыйнае афармленне савецкай палiтычнай сiстэмы i кiруючай ролi камунiстычнай пар