Усталяванне савецкай грамадска-палiтычнай сiстэмы СЮ СССР i БССР
Информация - История
Другие материалы по предмету История
СЮ стаць зезд народных дэпутатаСЮ СССР. Для таго СЮ снежнi 1988г. былi СЮнесены змены СЮ выбарчую сiстэму, якая б гарантавала дэмакратычнае абранне вышэйшага саюзнага органа заканадаСЮчай улады СЮ складзе 2 250 чал.
Агульныя выбары адбывалiся 26 сакавiка 1989г. У лiку дэпутатаСЮ ад БССР былi абраны А. Адамовiч, У.Бядуля, Г. БураСЮкiн, В. БыкаСЮ, У.Ганчарык, М.Дземянцей, А. Дабравольскi, А.Дубко, А. ЖураСЮлёСЮ, В. Кебiч, РЖ. Лучанок, Я. СакалоСЮ i iншыя.
Склiканы 25 мая РЖ зезд народных дэпутатаСЮ СССР стаСЮ пастаянна дзеючым парламентам. Старшынём зезда i Прэзiдыума ВярхоСЮнага Савета СССР быСЮ абраны М. ГарбачоСЮ. З лiку дэпутатаСЮ, якiя найбольш актыСЮна выступалi супраць памяркоСЮна-рэфармацыйнага курса зезда, утварылася Мiжрэгiянальная дэпутацкая група (МДГ) на чале з Б.Ельцыным, Ю.Афанасьевым, Г.Паповым, А.Сахаравым i iнш. У вераснi 1989г. члены МДГ распрацавалi комплекс неабходных патрабаванняСЮ скасавання шостага артыкула Канстытуцыi СССР аб кiруючай ролi КПСС i прыняцця шэрагу новых законаСЮ.
Мiжрэгiянальная дэпутацкая група аказала моцны СЮплыСЮ на фармiраванне праграмы дэмакратычнага руху СЮ Расii, у тым лiку на працэс пазбаСЮлення ад iдэалогii гуманнага сацыялiзма або сацыялiзма з чалавечым тварам. Так, 11 сакавiка 1990г. Пленум ЦК КПСС вырашыСЮ адмовiцца ад канстытуцыйных гарантый партыйнай манаполii на СЮладу i выказаСЮся за СЮвядзенне СЮ краiне iнстытута прэзiдэнцтва. Трэцi, нечарговы зезд народных дэпутатаСЮ (1215 сакавiка 1990) выбраСЮ М.Гарбачова Прэзiдэнтам СССР i ануляваСЮ шосты артыкул Канстытуцыi. У вынiку шматпартыйная сiстэма рабiлася рэальнаiю.
Такой самай рэальнаiю зрабiлася iмкненне народаСЮ СССР да перагляду свайго нацыянальна-прававога статусу. Пачаткам абнаСЮленчага працэсу мусiла стаць прыняцце 12 чэрвеня 1990г. РЖ зездам народных дэпутатаСЮ РСФСР пад старшынствам старшынi ВярхоСЮнага Савета Б. Ельцына Дэкларацыi аб дзяржаСЮным суверэнiтэце. Услед за РОкраiнскай ССР 27 лiпеня 1990г. Дэкларацыю аб суверэнiтэце БССР прыняСЮ ВярхоСЮны Савет рэспублiкi пад старшынствам М.Дземянцея.
Паступовае СЮстараненне КПСС ад кадравых функцый разбурала механiзм дзяржаСЮнага кiравання СССР. Замена iснаваСЮшага парадку прызначэння на пасады сiстэмай альтэрнатыСЮных выбараСЮ кiраСЮнiкоСЮ ва СЮстановах i арганiзацыях аслабiла патэнцыял КПСС i веру людзей у сацыялiзм. Так, 26 кастрычнiка 1990г. мiнскi палiтклуб Камунiст звярнуСЮся да членаСЮ Кампартыi Беларусi, да СЮсiх грамадзян рэспублiкi, якiя захавалi вернаiь iдэалам Вялiкага Кастрычнiка з заклiкам Нi кроку назад, таварышы. Любымi сродкамi захаваць таталiтарны рэжым распаСЮсюджаннем цемрашальства, юдафобii i iншай навалачы такой была мэта органа ЦК КПБ Политический собеседник.
Такiм чынам, за час знаходжання М.Гарбачова на пасадзе Генеральнага сакратара КПСС савецкая палiтычная сiстэма набыла iстотныя змены, пры чым, не зусiм такiя, на якiя разлiчвалi сам iнiцыятар перабудовы i яго блiжэйшае атачэнне.
Па-першае, хоць са сталiнiзмам было пакончана, але пабудовы сацыялiзму з чалавечым тварам не адбылося.
Па-другое, КПСС страцiла канстытуцыйную гарантыю кiруючай сiлы грамадства i ператварылася СЮ адну з многiх партый у шматпартыйнай сiстэме. Марксiзм-ленiнiзм як пануючая iдэалогiя быСЮ адкiнуты. Яму на змену прыйшоСЮ iдэйны плюралiзм.
Па-трэцяе, рэспублiканскiя партыйныя арганiзацыi, у тым лiку КПБ, сталi заяСЮляць аб сваёй самастойнаii. Пры гэтым многiя з iх, у тым лiку КПБ, не падзялялi курса М.Гарбачова i абвiнавачвалi яго самога СЮ здрадзе справе камунiзму.
Па-чацвертае, у зноСЮ створаных на дэмакратычнай аснове Саветах усiх узроСЮняСЮ ад ВярхоСЮнага да сельскага роля камунiстаСЮ па-ранейшаму заставалася вызначальнай. У вынiку, змены да лепшага амаль не адбывалiся.
Па-пятае, распачатая дэмакратызацыя i спробы СЮдасканалiць саюзны дагавор узмацнiлi СЮ нацыянальных рэгiёнах цэнтрабежныя тэндэнцыi, што СЮ многiм падрыхтавалi распад СССР. Дэкларацыя аб суверэнiтэце БССР асаблiвага энтузiязму СЮ кiруючых колах не выклiкала.
У вынiку разам з яшчэ не знiшчанай таталiтарнай палiтычнай сiстэмай у СССР узнiклi i набылi тэндэнцыю да СЮзмацнення элементы дэмакратычнай сiстэмы з улаiiвымi ёй правамi i свабодамi людзей, шматпартыйнаiю, абiраемымi органамi СЮлады, вяршэнствам закону, незалежнымi СМРЖ i г. д. У гэтых адносiнах палiтычнаму рэжыму БССР былi характэрны крайнi кансерватызм i канфрантацыйнаiь. Невыпадкова, что КПБ, якая СЮвасабляла гэты рэжым, набыла назву анты-перабудовачнай Вандэi сiлы, скiраванай супраць рэвалюцыйнага абнаСЮлення грамадства.
Спiс выкарыстаных крынiц
1. Гiсторыя Беларусi: Вуч. дапаможнiк. / Пад рэд. А.П. РЖгнаценка. Мн., 1994.
2. СяменчыкМ.Я. Гiсторыя Беларусi: курс лекцый / М.Я.Сяменчык Мн., 2009г.
3. Храналогiя гiсторыi Беларусi / Склад. В.В.Гетад, M.I. Калiнскi. 3 е выд. Мн., 1992.
4. ШымуковичС.Ф. Гiсторыя Беларусi: курс лекцый / С.Ф.Шымукович. Минск, 2005. 235с.