Курс: гісторыя беларусі ў кантэксце сусветнай цывілізацыі тэма 1: гаспадарка, духоўнае І нацыянальна культурнае развіццё беларускіх зямель у перыяд вялікага княства літоўскага (другая палова XIII сярэдзіна xyi ст.) План

Вид материала

Документы

Содержание Выяўленчае мастацтва. Тэатр і музыка. Пытаннi для самакантролю

Подобный материал:

• А. У. Літвінскі >21. 04. 2011, 201.95kb.
• План Засяленне сучасных беларускіх зямель. Фарміраванне этнічных супольнасцей на тэрыторыі, 216.17kb.
• Планы- канспекты творчых урокаў І прадметных тыдняў Гісторыя Беларусі, 1850.94kb.
• Канспект урока гісторыі беларусі ў 8 класе тэма, 280.78kb.
• Тэма Балцкае I славянскае насельніцтва на тэрыторыі Беларусі. Паходжанне беларусаў, 229.03kb.
• Экзаменацыйныя пытанні па курсу «гісторыя беларусі» для студэнтаў інжынерна-эканамічнага, 46.46kb.
• Актуальнасць І неабходнасць вывучэння гісторыі Беларусі. Перыядызацыя гісторыі Беларусі, 36.86kb.
• Роль І месца гісторыі Беларусі ў працэсах грамадска-гістарычнага развіцця, 288.08kb.
• 1. Засяленне беларускіх зямель. Характарыстыка даіндаеўрапейскага перыяду этнічнай, 1480.04kb.
• Пытанні да экзамену па курсу “гісторыя беларусі”, 43.15kb.

Архітэктура. У архітэктурным абліччы гарадоў у другой палове ХІХ ст. – пачатку ХХ ст. адбыліся значныя перамены: з’явіліся буйныя фабрыкі і заводы, праз многія гарады прайшлі чыгункі. Што выклікала новы тып пабудоў – вакзалы і дэпо. Цэнтры буйных гарадоў былі забяспечаны вадаправодам, каналізацыяй, электрычным асвятленнем, тэлефонам.

Для архітэктуры другой палове ХІХ – пачатку ХХ ст. быў характэрны стылявы эклектызм – спалучэнне разнастайных мастацкіх элементаў. У будаўніцтве касцёлаў праявіліся спробы адраджэння сярэдневяковай готыкі. У праваслаўным дойлідцтве традыцыйна выкарыстоўваўся візантыйскі стыль. Нямала збубаванняў было ўзведзена ў традыцыях класіцызму, а таксама рэнесансу (банкі, навучальныя ўстановы), барока (напрыклад тэатры).

Побач з эклектыкай у канцы ХІХ ст. адбывалася станаўленне новага стылю – мадэрна. Для архітэктуры мадэрна характэрны перапляцёныя лініі, асіметрычныя кампазіцыі, багаты ляпны дэкор. Мадэрн прымяняўся для новых тыпаў пабудоў (чыгуначныя вакзалы, масты, прамысловыя збудаванні), выкарыстоўваў новыя будаўнічыя матэрыялы і канструкцыі (цэмент, металічная арматура, шкло, фабрычная дахоўка).

Выяўленчае мастацтва. Рост дэмакратычнага руху ў другой палове ХІХ – пачатку ХХ ст. абумовіў развіццё рэалістычнага мастацтва. Выдатныя мастацкія таленты з ліку ўраджэнцаў Беларусі атрымлівалі вышэйшую кваліфікацыю за межамі радзімы, у Пецярбургскай Акадэміі мастацтва, у Заходняй Еўропе. Працавалі яны і за мяжою, і на радзіме. Вядомым майстрам бытавога жанру, партрэту і пейзажу быў мастак Н.Сільвановіч (1830-1918).

Найбольш вядомы з мастакоў, працаваўшых у жанры пейзажу з’яўляўся А.Гараўскі (1833-1900). У гістарычным і бытавым жанры пісаў К.Альхімовіч (1840-1916). Ён паказаў цяжкую працу сялян, ілюстраваў творчасць А.Міцкевіча і іншых пісьменнікаў.

Сваю лепту ў развіцці жывапісу ўнеслі І.Трутнеў, В.Гразноў, С.Дабравольскі, І.Хруцкі, Д.Струкаў.

На рубяжы ХІХ-ХХ ст. у беларускім жывапісе з’явіўся шэрагталенавітых мастакоў. Ю.Пэн працаваў у бытавым і партрэтным жанры, Я.Кругер – пераважна ў жанры партрэта, Ф.Рушчыц – як тэатральны дэкаратар, В.Бялыніцкі-Бяруля – ў пейзажы.

Тэатр і музыка. Другая палова ХІХ ст. – перыяд фарміравання беларускага прафесійнага тэатра. У гэты час у многіх гарадах гастралявалі трупы з Масквы, Пецярбурга, украінскія і польскія тэатры. У 1890 г. ў Мінску быў адкрыты пастаянны тэатр (цяпер памяшканне тэатра імя Я.Купалы).

У 1910 г. ўзнікла першая беларуская трупа І.Буйніцкага – сапраўдны тэатр прафесійнага тыпу. Ён дзейнічаў да 1913 г.

Даволі разнастайным і багатым было музычнае жыццё. З вялікім поспехам гастралявалі на Беларусі розныя музычна-драматычныя і харавыя калектывы, якія знаёмілі публіку з лепшымі творамі айчынных і замежных кампазітараў.

У апошняй чвэрці ХІХ ст. сталі арганізоўвацца літаратурна-музычныя гурткі і таварыствы. Іх асноўнай мэтай было эстэтычнае выхаванне дэмакратычных колаў насельніцтва, распаўсюджанне музычных ведаў.

Другая палова ХІХ – пачатак ХХ ст. – важны этап далейшага развіцця беларускай культуры, якая з’яўлялася неад’емнай часткай як агульнарасійскай, так і сусветнай культуры.


ЛIТАРАТУРА


Абезгауз З.Е. Развитие промышленности и формирование пролетариата Белоруссии во воторой половине XIXв. – Мн.: Наука и техника, 1971.

Архiтэктура Беларусi: Энцыклапедычны даведнiк / Рэдкал.: А.А.Войнаў i iнш. . – Мн.: "Беларуская энцыклапедыя" iмя П.Броўкi. 1993.

Беларусазнаўства / Пад рэд. П.Брыгадзiна. – Мн.: Завiгар, 1998.

Белоруссия в эпоху капитализма: Документы и материалы. – Мн.: Наука и техника, 1981. Т.1.

Гiсторыя Беларусi: У 2ч. / Пад рэд. Я.К.Новiка i Г.С.Марцуля. – Мн.:Унiверсiтэцкае, 1998. Ч.1.

Гiсторыя Беларусi: У 2ч. Ч.2. ХІХ-ХХ стагоддзі: Курс лекцый / П.Брыгадзін, У.Ладысеў, П.Зялінскіі і+нш. – Мн.: РІВШ БДУ, 2002.

Гiсторыя Беларускай ССР: У 5 т. / Пад рэд. I.Iгнаценка. – Мн.: Навука i тэхнiка, 1972-1975. Т.2.

Доўнар-Запольскi М.В. Гiсторыя Беларусi. – Мн.: "Беларуская энцыклапедыя" iмя П.Броўкi, 1994.

История рабочего класса Белорусской ССР: В 4 т./ Под ред. П.Т.Петрикова. – Мн.: Наука и техника, 1984. Т.1.

Кiштымаў А. Эканамiчныя ўмовы фармiравання беларускай нацыi ў канцы XVIII ст. – 50-х гадах XIX ст. // З глыбi вякоў. Наш край: Гiстарычна-культуралагiчны зб. Вып.2. – Мн.: Беларуская навука, 1997. С.79-100.

Кожушков А.И. Развитие капитализма в сельском хозяйстве Белоруссии во второй половине Х1Х века. – Мн.: Изд-во Мин. высш., сред.спец. и проф. образования БССР, 1963.

Липинский Л.П. Развитие капитализма в сельском хозяйстве Белоруссии (вторая половина 19 в.). – Мн.: Наука и техника, 1971.

Лыч Л., Навiцкi У. Гiсторыя культуры Беларусi. – Мн.: ВП "Экаперспектыва", 1997.

Мыслiцелi i асветнiкi Беларусi: Энцыклапедычны даведнiк / Б.I.Сачанка i iнш. – Мн.: "Беларуская энцыклапедыя" iмя П.Броўкi, 1995.

Нарысы гiсторыi Беларусi: У 2 ч. / Пад рэд. М.П.Касцюк.: Беларусь, 1994-1995. Ч.1.

Панютич В.П. Из истории формирования пролетариата Белоруссии. 1861-1914 гг. – Мн.: Наука и техника, 1969.

Панютич В.П. Социально-экономическое развитие белорусской деревни в 1861-1900 гг. – Мн.: Наука и техника, 1990.

Парашкоў С.А. Гісторыя культуры Беларусі. – Мн.: Беларуская навука, 2004.

Саладков И.И. Социально-экономическое положение Белоруссии до Великой Октябрьской социалистической революции (конец ХІХ – начало ХХ в.). – Мн.: Изд-во БГУ, 1957.

Славутыя iмёны Бацькаўшчыны: Зб. Вып.1 / Уклад У.Гiлеп i iнш. – Мн.: БФК, 2000.

Фридман М.Б. Отмена крепостного права в Белоруссии. – Мн.: Изд-во БГУ, 1958.

Хрестоматия по истории Белоруссии: С древнейших времен до 1917 г. – Мн.: Изд-во БГУ, 1977.

Эканамiчная гiсторыя Беларусi / Пад рэд. В.I.Галубовiча. – Мн.: ВП "Экаперспектыва", 1999.

Энцыклапедыя гiсторыi Беларусi: У 6 т. / Пад рэд. М.В.Бiч i iнш. – Мн.: "Беларуская энцыклапедыя" iмя П.Броўкi, 1993-2003. Т.1-6.

Этнаграфiя Беларусi. Энцыклапедыя / Рэдкал I.П.Шамякiн i iнш. – Мн.: "Беларуская савецкая энцыклапедыя" iмя П.Броўкi. 1989.


ПЫТАННI ДЛЯ САМАКАНТРОЛЮ


1.Асвятлiце асноўныя прычыны адмены прыгоннага права.

2.Выдзелiце асаблiвасцi ў ажыццяўленнi аграрнай рэформы на Беларусi.

3.Раскрыйце сутнасць iншых рэформ другой паловы ХІХ ст.

4.Дайце характарыстыку адкату рэформ 80-90-х гг. ХІХ ст.

5.Якiя змены адбылiся ў сельскай гаспадарцы Беларусi пасля адмены прыгоннага права?

6.Асвятлiце, у якiх умовах развiвалася беларуская нацыя i культура Беларусi ў XIX – пачатку ХХ ст.

7.Назавiце iмёны выдатных дзеячаў беларускага адраджэння.

8.Выдзелiце стылявыя напрамкi, характэрныя для архiтэктуры i выяўленчага мастацтва Беларусi ў другой палове XIX – пачатку ХХ ст.

9.Раскажыце аб развiццi тэатральнага i музычнага мастацтва Беларусi ў другой палове XIX – пачатку ХХ ст.

10.Ахарактарызуйце тэматыку твораў беларускай лiтаратуры другой паловы XIX – пачатку ХХ ст.

11.Вызначце, якi уплыў на развiцце беларускай культуры мелi культуры iншых народаў.