Гiсторыя этнаграфii Беларусi
Информация - Культура и искусство
Другие материалы по предмету Культура и искусство
атковая воблаiь прарадзiмы этнасаСЮ не павiнна быць вялiкай (Загорульскый Э.М. Начало формнровання населення Белорусснн. С. 22 - 23).
У 70 - пачатку 80х гадоСЮ савецкiмi вучонымi, спецыялiстамi па старажытных iндаеСЮрапейскiх мовах В.РЖвановым i Т. Гамкрэлiдзе прапанавана канцэпцыя пярэднеазiяцкай прарадзiмы праiндаеСЮрапейцаСЮ. Было высветлена, што праiндаеСЮрапейцы жылi на поСЮднi, сярод гор. Яны ведалi горныя леднiкi, хуткiя горныя рэчкi i горную раслiннаiь. Сярод вядомых iм звяроСЮ былi леСЮ i слон. Суседзямi праiндаеСЮрапейцаСЮ былi семiцкiя плямёны i картвельскiя народы (продкi грузiн). Гэтым самым выключаецца як паСЮночнаеСЮрапейская, так i балканская зона. Прарадзiма праiндаеСЮрапейцаСЮ знаходзiлася СЮ Пярэдняй Азii. Канцэпцыя пярэднеазiяцкай прарадзiмы праiндаеСЮралейцаСЮ з'яСЮляецца найбольш абгрунтаванай вынiкамi даследаванняСЮ сумежных навук (археалогii, этнаграфii, тапанiмiкi i iнш.). Яна мае шмат прыхiльнiкаСЮ сярод спецыялiстаСЮ розных галiн ведаСЮ.
У сувязi з перанаселенаiю праiндаеСЮрапейскiмi плямёнамi iх прарадзiмы, бурным развiццём жывёлагадоСЮлi i земляробства, паляпшэннем умоСЮ жыцця людзей, скарачэннем дзiцячай смяротнаii, павелiчэннем працяглаii жыцця, шчыльнаii i колькаii насельнiцтва, неабходнаiю асваення новых тэрыторый для адначасовага павелiчэння пагалоСЮя жывёлы прыкладна 4-3 тыс. гадоСЮ да н.э. пачалася вялiкая мiграцыя праiндаеСЮрапейскiх плямён на прасторах Азii i ЕСЮропы. Мiграцыя заняла некалькi тысяч гадоСЮ, i за гэты час змянiлiся многiя пакаленнi людзей.
тэрыторыi прарадзiмы праiндаеСЮрапейцы мiгрыравалi на захад, усход i поСЮнач. На захадзе яны прайшлi Малую Азiю, выйшлi да Эгейскага мора, засялiлi Балканы. Адна частка з iх абагнула Чорнае мора, прайшла праз тэрыторыю сучасных Балгарыi, Румынii, Малдавii, асвоiла Правабярэжную Украiну, стварыСЮшы там трыпольскую культуру. Гэта адна са старажытных iндаеСЮрапейскiх мiграцыйных хваль.
Была спроба прайii КаСЮказ, дзе выяСЮлены цiкавыя культуры iндаеСЮрапейцаСЮ. Сусветнай вядомаiю карыстаецца Майкопскi курган (3 тыс. гг. да н.э.), дзе знойдзены вырабы з золата i серабра. Пазней, у бронзавым веку, адбылося пранiкненне iндаеСЮрапейцаСЮ на КаСЮказ (трыалецкая культура).
Частка праiндаеСЮрапейцаСЮ рухалася на СЮсход праз РЖранскае пласкагор'е, адны выйшлi на тэрыторыю сучаснага Кiтая, другiя - на РЖндастанскi паСЮвостраСЮ i сталi вядомыя як арыi. Асобная група iндаеСЮрапейцаСЮ ад РЖрана павярнула на поСЮнач у Сярэднюю Азiю. Яна прайшла памiж Каспiйскiм i Аральскiм марамi, апынулася СЮ прыволжскiх стэпах i працягвала свой рух на захад да Дняпра, у ПаСЮночнае Прычарнамор'е (старажытнаямная культура). Гэты магутны мiграцыйны паток стаСЮ крынiцай рассялення iндаеСЮрапейцаСЮ у ЕСЮропе, у тым лiку i на Беларусi.
Пры сустрэчы з мяiовым насельнiцтвам iндаеСЮрапейцы, якiя знаходзiлiся на болып высокай ступенi сацыяльнаэканамiчнага развiцця (панавалi жывёлагадоСЮля i земляробства, выкарыстоСЮваСЮся метал, у той час як мяiовае насельнiцтва займалася паляваннем, рыбалоСЮствам i збiральнiцтвам), перамагалi яго i асiмiлявалi. Выключэннем было насельнiцтва РЖндыi i Кiтая. РЖндаеСЮрапейцы з'яСЮлялiся вынаходнiкамi кола i калёснага транспарту, патрэба СЮ якiм была прадыктавана мiграцыяй, iх рухомым ладам жыцця. Кола каляснiц рабiлi тады з кавалка дрэва цвёрдай пароды, пазней з металу. Новай з'явай стала пахаванне СЮ курганах, што было звязана з прыходам у ЕСЮропу жывёлаводаСЮ i земляробаСЮ. РЖндаеСЮрапейцы прынеслi i больш высокую форму грамадскай арганiзацыi - патрыярхат.
Пастулова СЮ вынiку мiграцыi i змешвання з карэнным насельнiцтвам, а таксама пад уздзеяннем розных геаграфiчных умоСЮ iндаеСЮрапейцы страчвалi сваё адзiнства i нават падабенства i пераСЮтваралiся СЮ мазаiку народаСЮ, iх культур i моСЮ. Некаторыя даследчыкi налiчваюць каля 40 народаСЮ, якiя з'явiлiся вынiкам змяшэння^ праiндаеСЮрапейцаСЮ з мяiовым насельнiцтвам. Да iндаеСЮрапейцаСЮ адносяцца народы, якiя гавораць цяпер на славянскiх, германскiх, балцкiх, iталiйскiх (раманскiх), кельцкiх, iндаiранскiх, грэчаскай, армянскай i албанскай мовах, прычым славяне, балты i германцы з'яСЮляюцца найболып блiзкiмi памiж сабой. Магчыма, яны развiлiся ад адзiнага продка паСЮночнай групы iндаеСЮрапейцаСЮ.
тэрыторыi ПаСЮднёваУсходняй ЕСЮропы i ПаСЮночнага Прычарнамор'я iндаеСЮрапейцы мiгрыравалi СЮ двух асноСЮных напрамках: першы на захад i паСЮночны захад, у Заходнюю ЕСЮропу; другi на поСЮнач, у Сярэднюю i ПаСЮночную ЕСЮропу. У РЖРЖРЖРЖРЖ тысячагоддзi да н.э. на вялiкай тэрыторыi, якая ахоплiвала басейны Вiслы, Нёмана, Заходняй Дзвiны, Верхняга ПадняпроСЮя, у вынiку асiмiляцыi мяiовага неалiтычнага насельнiцтва iндаеСЮрапейцамi адбываецца фармiраванне адной з галiн iндаеСЮрапейскай мазаiкi народаСЮ балтаСЮ (лiтоСЮцы, латышы, прусы, яцвягi, куршы, земгалы, селы i iнш.). На поСЮднi i паСЮднёвым усходзе балты межавалi са скiфамi, сарматамi i iншымi плямёнамi, на поСЮначы i паСЮночным усходзе iх суседзямi былi фiнаугорскiя плямёны, на захадзе - славяне i германцы.
У рамках iндаеСЮрапейскага перыяду вылучаецца балцкi этап этнiчнай гiсторыi Беларусi, якi храналагiчна супадае з эпохай металу (32 тыс. гг. да н.э. IVV стст. н.э.).
Балты, якiя прыйшлi на Беларусь з Сярэдняга ПадняпроСЮя, засвойвалi мяiовы даiндаеСЮрапейскi субстрат. На працягу II тысячагоддзя да н.э. адбываСЮся працэс змешвання балтаСЮ (iндаеСЮрапейцаСЮ) з мяiовым насельнiцтвам, асiмiляцыi апошняга: чыстых этнасаСЮ не iснуе, усе этнасы СЮтвараюцца СЮ вынiку змешвання народаСЮ. Першапачаткова балты пасялiлiся СЮ Папрыпяццi i ПадняпроСЮi, а на