Гiсторыя этнаграфii Беларусi
Информация - Культура и искусство
Другие материалы по предмету Культура и искусство
лагi знаходзяць аднолькавыя рэчы, якiя адлюстроСЮваюць культурную супольнаiь людзей гэтага племенi. Такую агульнаiь матэрыяльнай культуры называюць археалагiчнай культурай.
У мезалiце СЮ далiнах буйных рэк Беларусi жыло СЮжо першае сталае (аСЮтахтоннае) насельнiцтва. Былая адносная iзаляванаiь плямён усё чаiей парушалася. З'явiлiся i болып складаныя прылады працы: крамянёвыя плаiiны, сякеры, цёслы, разцы, скрабкi, скоблi. Памочнiкам чалавека на паляваннi стаСЮ сабака. У гаспадарцы значнае меiа займала рыбалоСЮства.
Каменны век завяршыСЮся эпохай неалiту (новы каменны век, 4-3 тыс. гг. да н.э.). Клiмат стаСЮ яшчэ цяплейшым. Неабсяжныя лясы, лугi, балоты былi прытулкам для розных вiдаСЮ жывёлы i птушак. На паляваннi акрамя лука сталi прымяняць лоСЮчыя ямы i пасткi. Разнастайнымi былi спосабы лоСЮлi рыбы. Вынаходнiцтва сетак зрабiла рыбалоСЮства надзейнай крынiцай забеспячэння людзей харчаваннем, што прывяло да росту насельнiцтва. Паранейшаму вялiкае меiа займала збiральнiцтва.
Шмат неалiтычных радавых абшчын жыло паабапал Дняпра. У басейне Прыпяцi даволi шчыльна было заселена яе вярхоСЮе i суседнiя азёры, берагi Стыры, Гарынi, Ясельды, раёны НароСЮлi i Мазыра. На тэрыторыi сучаснай Беларусi выяСЮлена больш за 500 паселiшчаСЮ эпохi неалiту, агульная колькаiь насельнiцтва 2736 тыс. чалавек. Паблiзу жылля выраблялiся крамянёвыя прылады. Крэйдавы крэмень здабывалi ля берагоСЮ Сожа, Бесядзi, Нёмана, Ясельды. Таму i закладвалiся шахты, што пацвярджаецца iх рэшткамi, выяСЮленымi паблiзу пас. Краснасельскi ВаСЮкавыскага раёна.
У эпоху неалiту з'явiСЮся глiняны посуд, пераважна вастрадонны, зроблены СЮ тэхнiцы ручной лепкi, з арыгiнальнымi арнаментамi i iх размяшчэннем. Па тыпах посуду i арнаментах археолагi вызначаюць асобныя неалiтычныя культуры: нёманскую, грабеньчатанакольчатай керамiкi (днепраданецкую), з тыповай ямачнаграбеньчатай керамiкай, верхнедняпроСЮскую i дзяснiнскую. З'явiлася таксама прадзенне i ткацтва, значныя поспехi дасягнуты СЮ апрацоСЮцы дрэва. Пастаянна СЮдасканальвалiся прылады працы: сякера, цясла, долата. 3 эпохi неалiту дайшлi да нас некаторыя мастацкiя вырабы: галава качкi з коii, драСЮляная галава чалавека, зробленая з коii выява гадзюкi з галоСЮкай i арыгiнальна перададзенай скурай i iнш.
Вызначыць этнiчную прыналежнаiь старажытнага насельнiцтва на тэрыторыi Беларусi СЮ палеалiце, мезалiце i на працягу болыпай часткi неалiту няма магчымаii. Мовы гэтага насельнiцтва невядомы. Сляды iх не знойдзены. Разам з тым даныя археалогii i гiстарычнага мовазнаСЮства, у прыватнаii гiдранiмii (старажытных назваСЮ рэк, азёр), даюць магчымаiь вызначыць этнiчную прыналежнаiь некаторых груп мяiовага насельнiцтва СЮ канцы каменнага веку. Прыкладна СЮ III тысячагоддзi да н.э. у Падзвiннi i ПадняпроСЮi з'явiлася фiнаугорскае насельнiцтва, а накрайнiм паСЮднёвым захадзе Папрыпяцця невялiкiя групы iндаеСЮрапейскага насельнiцтва. ПачаСЮся паступовы пераход да вытворчай гаспадаркi земляробства i жывёлагадоСЮлi. Гэты вялiкi СЮ гiсторыi чалавецтва гаспадарчы пераварот атрымаСЮ назву неалiтычнай ревалюцыi.
Другi, iндаеСЮрапейскi перыяд этнiчнай гiсторыi Беларусi пачаСЮся СЮ бронзавым веку з часу рассялення на яе тэрыторыi iндаеСЮрапейскiх плямён (32 тыс. гг. да н.э. да нашага часу).
Прыкладна 32 тыс. гадоСЮ да н.э. адбыСЮся дэмаграфiчны выбух. На велiзарных прасторах ЕСЮропы ад Рэйна на захадзе да верхняй i сярэдняй Волгi на СЮсходзе, ад Прычарнамор'я на поСЮднi да Скандынавii на поСЮначы рассялiлiся плямёны жывёлаводаСЮвандроСЮнiкаСЮ - плямёны iндаеСЮрапейскай моСЮнай групы.
Пытанне пра паходжанне iндаеСЮрапейцаСЮ, прычыны, час i шляхi iх вялiкай мiграцыi парознаму асвятляюцца СЮ навуковай лiтаратуры. Большаiь вучоных зыходзiць з меркавання, што СЮсе народы iндаеСЮрапейскай сям'i маюць у сваёй аснове адзiн народ, якi прынята называць праiндаеСЮрапейцамi, а тэрыторыю, на якой яны жылi да мiграцыi, - iх прарадзiмай. Не толькi праiндаеСЮрапейцы, але i многiя калiсьцi магутныя этнасы, такiя як хеты, кельты, скiфы i iншыя, назаСЮсёды знiклi з гiстарычнай карты планеты.
РЖснуе некалькi канцэпцый прарадзiмы iндаеСЮрапейцаСЮ. У мiнулым стагоддзi панавала канцэпцыя еСЮрапейскай прарадзiмы (ПаСЮночная Германiя i ПаСЮднёвая Скандынавiя), сфармiраваная i абгрунтаваная нямецкiмi вучонымi пад уплывам iх пангерманскiх настрояСЮ. У больш познi час гэта канцэпцыя атрымала расiiкую афарбоСЮку i была СЮзята на СЮзбраенне фашыiкiмi заправiламi Германii. Адзiнымi сапраСЮднымi патомкамi праiндаеСЮрапейцаСЮ, без анiякiх прымесяСЮ, чыстымi арыйцамi (арыямi называла сябе СЮ старажытнаii адна з усходнiх iндаеСЮрапейскiх груповак) былi аб'яСЮлены германскiя народы.
Аднак гэта канцэпцыя не давала адказаСЮ на многiя пытаннi. Лiнгвiстычныя матэрыялы паказвалi, што iндаеСЮрапейцы з даСЮнiх часоСЮ былi жывёлаводамi i гэту форму гаспадаркi разнеслi па СЮсiм свеце разам са сваёй мiграцыяй. У той жа час археалагiчныя матэрыялы сведчылi, што СЮ ПаСЮночнай ЕСЮропе жывёлагадоСЮля распаСЮсюдзiлася пазней, чым, напрыклад, на Балканах, што СЮ ЕСЮропе насельнiцтва рухалася з поСЮдня на поСЮнач, а не наадварот.
Таму СЮ канцы XIX пачатку XX ст. шырокае распаСЮсюджанне атрымала балканская канцэпцыя, Яна СЮ многiм давала адказы на тыя пытаннi, на якiя не адказвала канцэпцыя паСЮночнаеСЮрапейскай лакалiзацыi праiндаеСЮрапейцаСЮ. Былi прапанаваны i iншыя iдэi, якiя разглядалi СЮ якаii прарадзiмы iндаеСЮрапейцаСЮ паСЮднёвыя стэпы Усходняй ЕСЮропы i значныя раёны Сiбiры, што супярэчыць прынятым у навуцы СЮяСЮленням аб тым, што пач