Гiсторыя Беларусi
Вопросы - История
Другие вопросы по предмету История
яСЮленне мемарыяльных комплексаСЮ Хатынь (скульптар С.СелiханаСЮ, архiтэктары В.Занковiч, Л.Левiн, Ю.ГрадаСЮ), Брэiкая крэпаiь - герой (кiраСЮнiк творчага калектыву А.КiбальнiкаСЮ), Курган Славы Савецкай Армii (скульптар А.Бембель, А.Арцiмовiч, архiтэктар А.Стаховiч).
Пытанне 56
Палiтыка перабудовы, распачатая СЮ сярэдзiне 1980-х гг., стварыла прынцыпова новую сiтуацыю СЮ грамадска-палiтычным i духоСЮным жыццi, але не спынiла спаСЮзанне СССР да крызiсу.
Абвяшчэнне дзяржаСЮнага суверэнiтэту БССР. У краiне назiралася падзенне аСЮтарытэту i СЮплыву цэнтральнага кiраСЮнiцтва, пастановы якога СЮсё чаiей iгнаравалiся СЮрадамi саюзных рэспублiк. Партыйна-палiтычнае кiраСЮнiцтва шэрагу рэспублiк паступова станавiлася на шлях адкрытага супрацьпастаСЮлення iнтарэсаСЮ сваiх краiн i рэгiёнаСЮ агульнасаюзным iнтарэсам. Больш вiдавочным i адчувальным станавiлiся разбалансаванне СЮсёй палiтычнай сiстэмы i паступовая страта манаполii КПСС на СЮладу.
Асаблiва рэзка СЮ другой палове 1980-х гг. абвастрылася нацыянальная праблема. ПраявiСЮся крызiс саюзнай сiстэмы мiжнацыянальных адносiн, якая замацоСЮвалася СЮ СССР на працягу дзесяцiгоддзяСЮ. Дагавор 1922 г. аб утварэннi Саюза ССР першапачаткова базiраваСЮся на iдэях федэратыСЮнага супольнiцтва савецкiх рэспублiк. Ён пакiдаСЮ за СЮдзельнiкамi абяднання даволi шырокiя паСЮнамоцтвы. Аднак шэраг фактараСЮ прывёСЮ да пераСЮтварэння федэрацыi ва унiтарную дзяржаву, для якой былi характэрны абсалютызацыi СЮлады адзiнага палiтычна-адмiнiстрацыйнага цэнтра. Правы саюзных рэспублiк СЮсё больш i больш абмяжоСЮвалiся.
Пагаршэнне эканамiчнага становiшча i дэстабiлiзацыя палiтычнай сiстэмы СССР, сурёзныя памылкi i пралiкi КПСС у час перабудовы абвастрылi цэнтрабежныя тэндэнцыi. У канцы 1980-х гг. Прыбалтыйскiя рэспублiкi - Латвiя, Лiтва,
Эстонiя - адкрыта паставiлi пытанне аб выхадзе з Саюза (у вераснi 1991 г. iх патрабаванне было задаволена афiцыйна). Супярэчнаii СЮ мiжнацыянальных адносiнах праявiлiся не толькi на агульнасаюзным, але i на мiжрэспублiканскiм узроСЮнi i нават унутры асобных рэспублiк. Справа пачала даходзiць да СЮзброеных мiжэтнiчных сутычак. Памiж Азербайджанам i Арменiяй яны перараслi СЮ буйнамаштабныя баявыя дзеяннi.
Перад кiраСЮнiцтвам Савецкага Саюза паСЮстала праблема выбару форм i спосабаСЮ рэагавання на абвастрэнне мiжнацыянальных адносiн. Нягледзячы на асобныя спробы выкарыстання сiлавых метадаСЮ, прыярытэт быСЮ аддадзены пошуку цывiлiзаваных прававых шляхоСЮ. У красавiку 1990 г. быСЮ прыняты закон Аб размеркаваннi паСЮнамоцтваСЮ памiж Саюзам ССР i субектамi федэрацыi, якi значна пашыраСЮ правы саюзных рэспублiк. На парадак дня ставiлася падрыхтоСЮка новага саюзнага дагавора.
Аднак спадзяваннi паправiць становiшча не спраСЮдзiлiся: недавер да цэнтра i супярэчнаii памiж асобнымi рэспублiкамi нарасталi. Асаблiва адчувала гэта Расiя, якая была ядром Саюза i якую абвiнавачвалi СЮ iмперскiх iмкненнях. Ва СЮмовах нарастаючых супярэчнаiей расiйскае кiраСЮнiцтва пайшло на неардынарны крок: 12 чэрвеня 1990 г. быСЮ абвешчаны дзяржаСЮны суверэнiтэт Расiйскай Федэрацыi. Крыху пазней, 16 лiпеня, аб сваiм суверэнiтэце заявiла Украiна. Атрымалася так, што пасля гэтага толькi Беларусь юрыдычна яшчэ прытрымлiвалася нормаСЮ саюзнага дагавора.
Пытанне аб суверэнiтэце Беларусi неаднаразова СЮздымалася прадстаСЮнiкамi розных колаСЮ i грамадскiх абяднанняСЮ. Яно было вырашана 27 лiпеня 1990 г. У гэты дзень ВярхоСЮны Савет БССР урачыста прыняСЮ Дэкларацыю аб дзяржаСЮным суверэнiтэце Беларускай ССР.
Згодна Дэкларацыi, Беларусь - суверэнная дзяржава, якая СЮсталявана на аснове ажыццяСЮлення беларускай нацыяй яе неадемнага права на самавызначэнне, дзяржаСЮнаii беларускай мовы, вяршэнства народа СЮ вызначэннi свайго лёсу. Вышэйшай мэтай суверэнiтэту прызнавалася забеспячэнне свабоднага развiцця i дабрабыту грамадзян рэспублiкi.
Носьбiтам суверэнiтэту краiны i адзiнай крынiцай дзяржаСЮнай улады абвяшчаСЮся беларускi народ.
У адпаведнаii са зместам Дэкларацыi з дня яе прыняцця на тэрыторыi рэспублiкi абвяшчалася вяршэнства Канстытуцыi i законаСЮ Беларускай ССР, паСЮната СЮлады рэспублiканскiх дзяржаСЮных органаСЮ на СЮсёй тэрыторыi краiны, самастойнаiь i незалежнаiь Беларусi СЮ мiжнародных зносiнах. Па сутнаii гэта азначала спыненне дзейнаii СЮ Беларусi саюзных законаСЮ.
Абвяшчэнне суверэнiтэту не было накiравана на разрыСЮ шматбаковых сувязяСЮ з iншымi рэспублiкамi. Наадварот, у канцы 1990 г. i пачатку 1991 г. былi падпiсаны дагаворы аб супрацоСЮнiцтве Беларусi СЮ розных сферах з Расiяй, Украiнай i Казахстанам. Перазаключэнне дагавораСЮ памiж рэспублiкамi сведчыла аб ускосным юрыдычным прызнаннi СЮрадамi СЮжо суверэнных краiн нядзейснаii саюзнага дагавора 1922 г.
Пытанне 57
У сувязi з нарастаннем цэнтрабежных тэндэнцый перад савецкiм грамадствам непасрэдна паСЮстала пытанне аб самiм iснаваннi СССР, вырашэнне якога ажыццяСЮлялася метадам пошуку i памылак. Прэзiдэнт СССР М. ГарбачоСЮ настаяСЮ на правядзеннi СЮ сакавiку 1991 г. рэферэндуму па праблеме захавання СССР. Аднак пытанне для рэферэндуму было пастаСЮлена так, што будучае Саюза магло быць толькi СЮ форме федэрацыi, да таго ж сацыялiстычнай. Афiцыйна СЮ рэферэндуме прынялi СЮдзел дзевяць рэспублiк (за выключэннем Лiтвы, Латвii, Эстонii, Грузii, Арменii, Малдовы). Усяго са 196 млн жыхароСЮ СССР галасавала 111,3 млн, з якiх 57 % выказалася за захаванне СССР. У канцы красавiка СЮ падмаскоСЮнай рэзiдэнцыi Нова-Агарова было пад