Фармiраванне беларускага этнасу i яго культуры СЮ перыяд сярэднявечча
Информация - История
Другие материалы по предмету История
?кi ВКЛ, выкарыстоСЮвалася назва беларуiы. У больш познi час яна трансфармiравалася СЮ беларусы i замацавалася за народам ужо пасля далучэння Беларусi да Расiйскай iмперыi. Пры гэтым спатрэ-бiСЮся даволi працяглы час (ХРЖХ-ХХ ст.), каб беларусы пачалi СЮсведам-ляць сваю нацыянальную iдэнтычнаiь.
4. ДухоСЮнае жыццё балтаСЮ i СЮсходнiх славян у эпоху ранняга сярэднявечча
На аснове сiнтэзу першабытных форм рэлiгiйных вераванняСЮ у балтаСЮ адбываСЮся пераход да больш складаных, з пакланеннем новым боствам. У iх вераваннях адбiлiся асноСЮныя гаспадарчыя заняткi. Пля-мёны днепра-дзвiнскай культуры выплаСЮлялi з бронзы фiгуркi коней. Жыхары мiлаградскiх паселiшчаСЮ ПаСЮднёвай Беларусi, акрамя коней, пакiнулi фiгуркi буйной рагатай жывелы i сабак. Акрамя жывёлага-доСЮлi, людзi працягвалi займацца паляваннем, аб чым сведчаць зной-дзейныя археолагамi амулеты з iклаСЮ мядзведзя i дзiка.
Славяне, рассялiСЮшыся на балцкiх землях, не аддзяляiлi сябе ад прыродных сiл. З асваеннем прасторы лясоСЮ, рэк, балот яны зася-лялi iх духамi, добрымi i злымi, запазычыСЮшы многае з балцкiх рэлi-гiйных уяСЮленняСЮ, у тым лiку веру СЮ магiчную сiлу каменных сякер, якiя засталiся СЮ спадчыну ад продкаСЮ. Большаiь навакольных абек-таСЮ i прыродных сiл было звязана з земляробствам, паколькi менавiта гэты занятак забяспечваСЮ славянам стабiльнае iснаванне, а пагiбель пасеваСЮ пагражала СЮсяму роду. У гэтай сувязi абектам пакланення стала неба з сонцам, дажджом i iншымi стыхiямi, а полiтэiстычная рэ-лiгiя знайшла СЮвасабленне СЮ язычнiцтве. Менавiта яно да прыняцця хрыiiянства i нават крыху пазней адыгрывае вызначальную ролю СЮ культуры СЮсходнiх славян.
Разлажэнне родавага ладу, якое СЮзмацнiлася СЮ жалезным веку, адбiлася i на тым, што ва СЮяСЮленнi старажытных людзей склалася iерархiя багоСЮ. Верхнюю прыступку пантэону самыя галоСЮныя з iх, уладары верхняга яруса неба ДзiСЮ (Сварог), Род, Стрыбог (бацька СЮладара вятроСЮ, дзядуля вятроСЮ). ДзiСЮ бог неба, прабацька СЮсяго iснага i святла, i багоСЮ, i людзей. Ён жа быСЮ адным з увасабленняСЮ Сварога (па-старажытнаiндыйскаму сварга неба) бога нябеснага агню. Духа агню зямнога звалi Сварожычам.
На другiм этапе СЮ славянскiм язычнiцтве СЮзмацняецца i развi-ваецца культ продкаСЮ, звязаны з Родам творцам Сусвету i Рожанiц багiнь урадлiваii. Аб значнаii бога сведчыць мноства агульназнач-ных слоСЮ усходнеславянскай моСЮнай групы: род, родзiчы, радня, радзiма, прырода, ураджай, народ.
Крыху нiжэй размяшчалiся багi другога яруса сусвету з сонцам i зямлёй начале з сынам Сварога Дажбогам. Ён быСЮ богам сонца, ся-зоннага сонечнага цяпла, часу выспявання СЮраджаю. Славяне лiчылi сябе СЮнукамi Дажбога. Блiзкiм да Дажбога (а магчыма, братам) быСЮ Стрыбог бог паветраных стыхiй уладар вятроСЮ.
Хорс боства сонечнага дыска (але не света) быСЮ неаддзельным дадаткам да вобраза Дажбога-сонца i саступаСЮ яму СЮ iерархii.
На трэцiм этапе развiцця язычнiцкай рэлiгii iерархiю багоСЮ узна-чалiСЮ уладар Сусвету, бог грома i маланкi, апякун ваенных дружын Пярун. Ва СЮяСЮленнi славян гэта быСЮ немалады мужчына са срэбнай га-лавой, залатымi вусамi i барадой. Узброены грамавымi стрэламi, сяке-рай, камянямi. У нябёсах едзе на каляснiцы або верхам на канi. Каб улагодзiць бога грому i маланкi, абаранiць жытло ад пажару, людзi усталёСЮвалi на даху магiчны знак у форме кола з шаiю спiцамi-пром-нямi. Каб забяспечыць сухое надворе падчас жнiва, 20 лiпеня земля-робы балты i славяне святкавалi дзень Перуна, прыносячы яму шчодрыя ахвяраваннi. У яго гонар гонар заСЮсёды гарэСЮ Знiч свя-шчэнны агонь. У Х ст., пры князю РОладзiмiру, Пярун стаСЮ лiчыцца га-лоСЮным у СЮсходнеславянскай iерархii багоСЮ.
Сымаргл бог насення, парасткаСЮ i каранёСЮ раслiн, пасрэднiк па-мiж вярхоСЮным боствам i зямлёй. Яго знешнi выгляд нагадвае са-баку-птушку, грыфона.
Крыху нiжэй у славянскiм пантэоне багоСЮ змяшчаСЮся Вялес (у балтаСЮ Вяльняс) бог хатняй жывёлы, апякун статкаСЮ. Яго ж лiчылi апекуном паляСЮнiчых, крынiц i вуiяСЮ рэк. У сваiм самым раннiм ува-сабленнi ён меСЮ выгляд воСЮка, мядзведзя, змяi, а пазней i чалавека-падобнай iстоты.
Мокаш старажытная багiня зямлi, мацi СЮраджаю i СЮрадлiваii. Яешанавалi як багiню СЮдалага лёсу. Мокаш жанчына з вялiкай га-лавой i доСЮгiмi рукамi ахоСЮвае хатнюю гаспадарку i дабрабыт.
Вызначальная залежнаiь славян ад земляробства адбiлася СЮ iх вераваннях у iснаванне шматлiкiх багоСЮ i духаСЮ земляробства, апека-ваСЮшых поле. Поры года таксама СЮвасаблялiся СЮ боствах. Так, Цёця лiчылася багiняй лета i звязаных з iм урадлiваii i дабрабыту. Жыцень боства восенi, багацця, ураджаю, гаспадар поля. Зiмнi бог Зюзя стары, сiвы, барадаты, неабуты, без шапкi, але цёпла апрануты.
Вытворчая праца славян, iх заняткi паляваннем, рыбалоСЮствам, збiральнiцтвам, вырабам прылад працы, адзення, хатняй гаспадаркай, а таксама сямейнае i грамадскае жыццё, былi прасякнуты верай не толькi СЮ iснаванне вышэйшых боскiх iстот, але добрых (карысных) i злых (шкодных) сiл. У iх лiку лесавiк, гаспадар леса, лясны дух, уяСЮляСЮся вялiкай i вельмi моцнай iстотай, якi палохаСЮ людзей рогатам i прымушаСЮ iх блукаць па лесе. Вадзянiк дух з рагамi i лапамi, якi жыве СЮ чорнай вадзе. Русалкi ва СЮяСЮленнях усходнiх славян зяСЮляюцца, па-першае, духамi вады; па-другое, мiфалагiчнымi персанажамi культу СЮрадлiваii, апякункамi раслiн; i, па-трэцяе, шкоднымi iстотамi. Чур дух продкаСЮ захоСЮваСЮ жывых родзiчаСЮ ад бед, няшчаiяСЮ i нячыстай сiлы. Ад чура бярэ пачат?/p>