Утварэнне вялiкага княства лiтоСЮскага
Информация - История
Другие материалы по предмету История
мерцi Яраслава стаСЮ вiцебскiм князем. 3 гэтага часу Вiцебскае княства засталося СЮ складзе ВКЛ.
На Смаленскай зямлi лiтоСЮцы эпiзадычна зяСЮлялiся крыху раней, чым у Полацкай i Вiцебскай землях. У Смаленску, паводле звестак Васкрасенскага летапiсу, ужо СЮ 1239 г. на прастоле сядзеСЮ лiтоСЮскi князь. Аднак у хуткiм часе ён быСЮ выгнаны СЮладзiмiра-суздальскiм кыязем Яраславам Усеваладавiчам. Наступная спроба пранiкнуць на Смаленскую зямлю i замацавацца на ёй была зроблена лiтоСЮскiмi князямi каля 1248 г., калi МiндоСЮг накiраваСЮ ТаСЮцiвiла, Едзiвiла i Вiкiнта "на Русь воевать ко Смоленску". ЛiтоСЮскiя князi былi разбiты абяднанымi сiламi суздальскiх, цвярскiх, маскоСЮскiх i iншых князёСЮ. РЖх маёнткi СЮ Лiтве захапiСЮ МiндоСЮг. Канчаткова Смаленская зямля была далучана да Вялiкага княства СЮжо пры ВiтаСЮце. У вынiку аблогi Смаленска княжацкiмi войскамi, як сведчыць летапiс, гараджане, "не могуiцн терпетн во граде голоду", вымушаны былi здацца.
У пачатку XIV ст. да Вялiкага княства ЛiтоСЮскага было далу-чана i Турава-Пiнскае Палессе, г. зн. басейн Прыпяцi. Турава-Пiнскiя землi не вызначалiся асаблiвай сiлай. РЖх дробныя i слабыя княствы на чале з нашчадкамi роду Святаполка РЖзяславiча (унука Яраслава) падпарадкоСЮвалiся галiцка-валынскiм князям Данiлу Раманавiчу i яго брату Васiльку. Паводле звестак летапiсу, туравапiнскiя князi, "маючы лесть к Данiiлу i Васiльку", тым не менш часта схiлялiся на бок свайго магутнага суседа - вялiкага князя лiтоСЮскага МiндоСЮга, што замацаваСЮся на Чорнай Русi. Хiстанне Палесся СЮ рэшце рэшт скончылася яго далучэннем да Лiтвы. Пры якiх абставiнах гэта адбылося, дакладна невядома. Аднак, паводле летапiсных звестак, Гедымiн (час княжання 1316 1341) яшчэ пры жыццi пасадзiСЮ у Шнску, сталiцы Турава-Пiнскай зямлi, свайго сына Нарымунта-Глеба. У iншых гарадах яшчэ нейкi час сустракалiся рускiя князi, але вядома, што яны СЮжо знаходзiлiся пад вярхоСЮнай уладай вялiкага князя лiтоСЮскага. 3 умацаваннем у Пiнску Нарымунта паступова амаль усё Палессе перайшло пад уладу Лiтвы.
Асаблiвых поспехаСЮ абяднальны працэс дасягнуСЮ пры вялiкiм князi Гедымiне, якi, як iвярджаюць крынiцы, быСЮ умелым палiтыкам i здолеСЮ заваяваць давер нанова далучаных зямель "разумным кiраваннем". Ён нават аддаваСЮ перавагу СЮ кiраСЮнiцтве дзяржавай рус-каму пачатку. Гэта тлумачыцца як колькаснай i тэрытарыяльнай перавагай рускага насельнiцтва СЮ адносiнах да лiтоСЮскага, так i больш высокiм эканамiчным, палiтычным i культурным узроСЮнем развiцця iх зямель. ЛiтоСЮскiя князi вымушаны былi лiчыцца з гэтым. Таму абяцалi "не рухаць старыны" i не "СЮводзiць навiны" на гэтых землях. Язычнiцкая Лiтва памяркоСЮна адносiлася да хрыiiянскай рэлiгii i славянскага насельнiцтва. Шмат хто з лiтоСЮскiх князёСЮ прыняСЮ пра-васлаСЮе. Гедымiн жа, хоць сам i заставаСЮся язычнiкам, меСЮ рускiх праваслаСЮных жонак (Вольгу i Еву) i дзецям сваiм наладжваСЮ хрыiiянскiя шлюбы, не пярэчыСЮ прымаць хрышчэнне. Вялiкае значэнне СЮ сваёй палiтыцы ён надаваСЮ пашырэнню роднасных сувязей са славянскiм насельнiцтвам. Аднаго са сваiх сыноСЮ, Альгерда, Гедымiн ажанiСЮ на Марыi ЯраслаСЮне, дачцэ вiцебскага князя, у якога не было мужчын-нашчадкаСЮ. Таму пасля яго смерцi, у 1320 г., Альгерд атры-маСЮ у спадчыну Вiцебскi надзел. Другога сына, Любарта, ён ажанiСЮ на дачцэ апошняга валынскага князя Льва Юревiча, пасля смерцi якога Валынь дасталася Любарту (1325). Дачок сваiх ён павыдаваСЮ замуж так: АСЮгусту за сына маскоСЮскага князя РЖвана Калiты;
Марыю за яго сапернiка, цвярскога князя Дзмiтрыя Мiхайлавiча;
Альдону за Казiмiра, сына польскага караля Уладзiслава Лакеткi;
чацвёртую дачку за мазавецкага князя Баляслава Трайдэнавiча.
Поспеху абяднання спрыяла i тое, што СЮ першыя часы розныя пласты насельнiцтва далучаных зямель практычна не прынiжалiся СЮ правах. 3 iмi заключалiся дагаворы, што ахоСЮвалi iх правы i прывiлеi на гарантаванне цэласнаii тэрыторыi i манапольнае права мяiовых феадалаСЮ на свае землi. Напачатку лiтоСЮскiя князi не праводзiлi ломкi форм уласнаii, не рабiлi яе значнага пераразмеркавання на карыiь лiтоСЮскiх князёСЮ, не змянялi спосабаСЮ прыгнёту сялян. Больш таго, лiтоСЮская велiкакняжацкая дынастыя шмат чаго запазычвала СЮ сла-вянскага насельнiцтва.
Так, Гедымiнам была перанесена на СЮсё Вялiкае княства ЛiтоСЮскае стараруская мадэль дзяржаСЮнага кiравання. У княствах Вiленскiм i Трокскiм, спрадвеку лiтоСЮскiх, зявiлiся гараднiчыя, цiвуны, ключнiкi, баяры, смерды. Рускi СЮплыСЮ адлюстраваСЮся i на характары вайсковай справы. НеСЮпарадкаваныя лiтоСЮскiя апалчэннi змянялiся стройнымi шматлiкiмi палкамi (шыхтамi), якiя маглi пераносiць працяглыя паходы i былi добра СЮзброены, у тым лiку i iенабiтнымi машынамi. 3-за перавагi славянскага насельнiцтва з дастаткова высокiм на той час узроСЮнем пiсьменнаii старабеларуская мова стала мовай дзяржаСЮных дакумен-таСЮ. Яна распаСЮсюдзiлася СЮ асяроддзi лiтоСЮскiх феадалаСЮ, якiя пасту-пова авалодвалi культурай славян. Некаторыя лiтоСЮскiя князi СЮмелi гаварыць толькi на дзяржаСЮнай мове, як, напрыклад, Ягайла, унук Гедымiна. Але простыя лiтоСЮцы гэтай мовы не ведалi. ДзяржаСЮныя дакументы пiсалiся на старабеларускай мове з адной простай прычыны: лiтоСЮцы не мелi сваёй уласнай пiсьменнаii.
Усе адзначаныя фактары аблегчылi мiрнае абяднанне лiтоСЮскiх i рускiх зямель. Роля зброi СЮ гэтым працэсе мела другаснае значэнне. РаспаСЮсюджанне СЮлады лiтоСЮскiх князёСЮ на землi Заходняй Русi не знаходзiла энергiчнага адпору i не СЮспрымалася як агрэсiя. Часам ця?/p>