Утварэнне вялiкага княства лiтоСЮскага
Информация - История
Другие материалы по предмету История
В±рацца СЮ прычынах гэтай неардынарнай зявы, трэба паглядзець, што ж сабой уяСЮлялi лiтоСЮскiя землi СЮ дадзены перыяд i якiя былi iх суадносiны з заходнерускiмi княствамi.
Лiтва адставала СЮ сваiм палiтычным i эканамiчным развiццi ад рускiх зямель. Старажытная Русь мела моцную дзяржаСЮнаiь па-чынаючы з IX ст. Насельнiцтва лiтоСЮскiх зямель яшчэ СЮ XII ст. жыло родаплемянным ладам.
ЛiтоСЮскае адгалiнаванне балтаСЮ займала СЮ раннiм сярэднявеччы асноСЮную тэрыторыю сучаснай Лiтвы правабярэжную частку Паня-моння (Фннно-угры н балты в эпоху средневековья/Под ред. В.В.Седова. М., 1987. С.7 - 8). Сярод лiтоСЮскiх княстваСЮ вылучалiся Лiтва, Жэмайты, АСЮкштайты, Латгалы, Селы, Земгалы. Паступова яны сканцэнтравалiся СЮ дзве вялiкiя групы: Жэмайты на захадзе, Лiтва на СЮсходзе. У XI - XII стст. у лiтоСЮцаСЮ складваецца маёмасная дыферэнцыяцыя. Пачынаецца працэс станаСЮлення класавага грамадства. У XII XIII стст. уся тэрыторыя лiтоСЮскiх плямён была падзелена на пастаянныя акругi, якiя СЮяСЮлялi сабой самастойныя грамадскiя саюзы, заснаваныя на роднасным паходжаннi. Памiж са-бой iх звязвалi агульная мова, традыцыi, язычнiцкая рэлiгiя.
У першай палове XIII ст. ствараецца цэнтралiзаваная раннефеа-дальная ЛiтоСЮская дзяржава з моцнай велiкакняжацкай уладай. Яе СЮзнiкненне звязана з iмем вядомага лiтоСЮскага князя МiндоСЮга, як сведчаць хронiкi, сына буйнейшага феадала Лiтвы. Шляхам крыва-вай барацьбы яму СЮдалося абяднаць болыпаiь лiтоСЮскiх княстваСЮ. Аднак па СЮзроСЮню свайго культурнага i эканамiчнага жыцця ЛiтоСЮская дзяржава значна адставала ад Русi. ЛiтоСЮцы СЮ большаii заставалiся земляробамi. У iх яшчэ не развiлося гарадское жыццё з яго гандлем i рамёствамi. Але СЮ палiтычным плане лiтоСЮскiя землi набылi моц-ную дзяржаСЮнаiь i мелi сурёзную перавагу перад раздробленымi землямi Русi.
Адносiны заходнерускiх княстваСЮ са сваiмi лiтоСЮскiмi суседзямi былi даСЮнiмi i складанымi. У XII - XIII стст. землi разрозненых лiтоСЮскiх плямён былi абектам заваявання суседнiх славянскiх князёСЮ. У 1040 г. зрабiСЮ паход на Лiтву ЯраслаСЮ Мудры, у iм прымаСЮ удзел i полацкi князь БрачыслаСЮ. У 1131 - 1132 гг. на Лiтву хадзiСЮ кiеСЮскi князь МiiслаСЮ Уладзiмiравiч разам з Усеваладам Гародзенскiм. У сярэдзiне XII ст. у лiтоСЮскiя землi вадзiСЮ свае дружыны адзiн з полацкiх князёСЮ - Уладзiмiр Глебавiч. У 1191 г. рыхтуецца сумеснае выступленне наСЮгародскiх i полацкiх князёСЮ. На пачатку XIII ст. супраць Лiтвы выступалi полацкiя, чарнiгаСЮскiя i смаленскiя князi. Мэтай заходнерускiх князёСЮ у гэтых паходах было замацаванне за сабой гандлёвага шляху на Захад. ЛiтоСЮцаСЮ часта выкарыстоСЮвалi рускiя князi СЮ сваiх феадальных i палiтычных сварках.
У сваю чаргу лiтоСЮцы (яшчэ да стварэння дзяржаСЮнаii СЮ XII на пач. XIII ст.) i самi хадзiлi на землi Заходняй Русi. Мэтай iх быСЮ не захоп чужой тэрыторыi, а рабаванне, захоп палонных, жывёлы, што было адной з крынiц накаплення багаццяСЮ новага класа феадалаСЮ. Паводле даных Г.ЛаСЮмянскага, лiтоСЮцы за перыяд з 1200 па 1268 г. нападалi на Русь 35 разоСЮ. ЗяСЮленне СЮ Прыбалтыцы крыжакоСЮ пад-штурхнула лiтоСЮцаСЮ i заходнерускiя княствы адзiн да аднаго. Крынiцы сведчаць аб многiх iх сумесных паходах супраць нямецкiх ордэнаСЮ, што СЮмацавала сувязi двух народаСЮ. 3 працэсам фармiравання палiтычнага адзiнства Лiтвы, з барацьбой за СЮмацаванне цэнтраль-най улады i СЮсталявання феадальнай манархii цесна звязана iмкненне да тэрытарыяльнага пашырэння. Суседнiя заходнерускiя землi сталi ахвярай сквапнаii лiтоСЮцаСЮ.
Такiм чынам, у XIII ст. складваюцца перадумовы СЮзнiкнення СЮ ЕСЮропе новага дзяржаСЮнага СЮтварэння ВКЛ. Велiзарную ролю СЮ працэсе абяднання лiтоСЮскiх i заходнерускiх зямель у адзiную дзяр-жаву адыграСЮ фактар узаемнага iмкнення. У Заходняй Русi, дзякуючы шматлiкiм вышэйназваным прычынам, усё больш акрэслiвалася тэндэнцыя пераходу ад раздробленаii да кансалiдацыi, але не было абяднальнага палiтычнага ядра. ЛiтоСЮцы, нягледзячы на тое, што знаходзiлiся на больш нiзкай ступенi развiцця, у стадыi фармiравання дзяржавы, дапамаглi знайii страчаны палiтычны абяднальны цэнтр. Улада вялiкiх князёСЮ лiтоСЮскiх, якая СЮмацавалася СЮ барацьбе за абяднанне лiтоСЮскiх зямель, стала своеасаблiвым фундамен-там у гэтым працэсе. Велiзарную ролю СЮ абяднаннi лiтоСЮскiх i заходнерускiх княстваСЮ адыграСЮ фактар знешняй небяспекi.
Працэс абяднання СЮ ВКЛ быСЮ працяглы i складаны. Ён адбываСЮся больш за стагоддзе з другой чвэрцi XIII па трэцюю чвэрць XIV ст. Абяднанне праходзiла рознымi шляхамi, у тым лiку i шляхам захопу, але ён не быСЮ галоСЮным. У абяднаннi лiтоСЮскага i заходне-рускага народаСЮ у адзiную дзяр-жаву адыграСЮ ролю СЮзаемны палiтычны iнтарэс. Аблегчыла сiтуацыю i адсутнаiь у той час акрэсленай палiтычнай мяжы памiж двума рэгiёнамi. Глыбокае СЮзаемапранiкненне абодвух этнiчных элементаСЮ зблiжала суседнiя народы, асаблiва СЮ эканамiчных i культурных адносiнах. Гэта пацверджана археалагiчнымi, лiнгвiстычнымi i этнаграфiчнымi матэрыяламi. Поспеху спрыяла i тое, што спачатку лiтоСЮскiя князi давалi абяцанне "не рухаць старыны" i не "СЮводзiць навiны" на заходнерускiх землях. Болып таго, яны актыСЮна запазычвалi эканамiчны, палiтычны, прававы, рэлiгiйны фундамент, пiсьменнаiь (якой самi не мелi) болыл развiтога народа. Увахо-джанне СЮ склад Вялiкага княства ЛiтоСЮскага не СЮспрымалася заходнерускiмi княствамi як вынiк лiтоСЮскай агрэсii.
Якiмi шляхамi праходзiла абяднанне лiтоСЮскiх i заходнерускiх зямель? Як адбываСЮся працэс стварэння Вялiкага княства ЛiтоСЮскага?
Шляхi, спосабы i акалiчнас?/p>