Утварэнне вялiкага княства лiтоСЮскага
Информация - История
Другие материалы по предмету История
ннямi лiтоСЮскiх i заходнерускiх княстваСЮ i СЮдалося адкiнуць немцаСЮ ад Лiтвы, перапынiць рух крыжакоСЮ на Русь, упартая барацьба з ордэнам працягвалася i далей.
Яшчэ адным фактарам аслаблення заходнерускiх зямель стала татара-мангольскае нашэiе. У 30 - 40-я гады XIII ст. Русь перажыла самыя трагiчныя падзеi СЮ сваёй гiсторыi. Расколатая на княствы i СЮдзелы, яна не здолела даць арганiзаваны адпор бясконцым полчышчам татара-манголаСЮ. Да 50-х гадоСЮ XIII ст. была канчаткова СЮстаноСЮлена СЮлада татара-мангольскiх ханаСЮ над ПаСЮночна-Усходняй. Руссю. Яны выношвалi планы захопу ЕСЮропы. Але пасля некалькiх баёСЮ у Полыпчы, Чэхii i Венгрыi вярнулiся на Русь i стварылi СЮ нiзоСЮях Волгi сваю дзяржаву - Арду.
Заходнерускiя землi, хаця i засталiся СЮ баку ад шляху татара-манголаСЮ, працяглы час знаходзiлiся пад пагрозай зняволення. Увесну 1238 г. татара-манголы пагражалi з усходу. Але гераiчная барацьба насельнiцтва Смаленскага княства прыпынiла iх рух на захад. У 1242 г. яны зноСЮ паспрабавалi СЮзяць Смаленск, але былi адбiты. У канцы 1240 г. татара-манголы СЮварвалiся СЮ заходнiя землi з поСЮдня. Моцна пацярпела Бераiейская зямля. У 1240 г. у часовую залеж-наiь ад Арды трапiлi турава-пiнскiя князi. Узiмку 1258 г. татара-манголы паспрабавалi зноСЮ падпарадкаваць сабе заходнерускiя i лiтоСЮскiя землi. Гэта iм не СЮдалося, але спусташэнне яны з сабой прынеслi. Паходы татара-манголаСЮ, паводле летапiсных звестак, працягвалiся СЮ заходнерускiя i лiтоСЮскiя землi СЮ 1275, 1277, 1287, 1315, 1325, 1338 гг. Нягледзячы на моцную пагрозу з боку Арды, Заходняя Русь i Лiтва змаглi адстаяць сваю незалежнаiь i не зведалi татара-мангольскага iга.
Такiм чынам, на заходнерускiя землi, што пазней склалi тэры-торыю Беларусi, у XIII ст. узмацнiСЮся СЮцiск знешнепалiтычнага фак-тару. Пагроза з захаду ад крыжакоСЮ, з поСЮдня i СЮсходу ад татара-манголаСЮ адрадзiла абяднальную тэндэнцыю СЮ гэтых землях. Першыя прыкметы кансалiдацыi заСЮважаюцца СЮ летапiсах ужо СЮ XIII ст. Так, у дакуменце "Слова РЖзяслава" сказана: "Полоцеск н Вiцьбеск одно еiь", што сведчыць аб нейкай форме iх саюзу. На паСЮднёвым заха-дзе абяднальныя працэсы выявiлiся СЮ дзейнаii Данiлы Раманавiча Галiцкага i яго паслядоСЮнiкаСЮ, на паСЮночным СЮсходзе у палiтыцы СЮладзiмiрскага князя Андрэя Юревiча Вялiкае Гняздо.
Тэндэнцыя да абяднання старажытнарускiх зямель стала СЮсе-агульнай. Але ж раней яна пачала дзейнiчаць менавiта на заходнiх землях. Гэта было абумоСЮлена шэрагам фактараСЮ. Па-першае, адыграла сваю ролю размяшчэнне iх на значных гандлёвых шляхах, такiх як Днепр, Заходняя Дзвiна, Нёман, Заходнi Буг, Прыпяць. Па-другое, гэтыя землi не былi пад мангола-татарскiм iгам, як Усходняя i ПаСЮднёвая Русь. Тут не было такога масавага знiшчэння i рабавання гарадоСЮ, яны раслi i развiвалiся. А роля гарадоСЮ у абяднальных пра-цэсах заСЮсёды вялiкая. Па-трэцяе, на заходнiя землi Русi СЮ болыпай ступенi СЮплываСЮ знешнепалiтычны фактар (у выглядзе двайной па-грозы з боку крыжакоСЮ i мангола-татараСЮ). Крынiцы XIII ст. часта СЮказваюць на СЮзнiкненне рознага роду саюзаСЮ, як гандлёвых, так i ваенных, што прымае характар устойлiвай зявы.
Але самая важная прычына адраджэння абяднальнай тэндэнцыi на Русi унутрыпалiтычная. XIII ст. вучоныя характарызуюць як но-вы этап iнтэнсiСЮнага развiцця феадальных адносiн (у адрозненне ад папярэдняга перыяду генезiсу гэтых адносiн). Развiваюцца пра-дукцыйныя сiлы, iдуць працэсы экстэнсiСЮнага i iнтэнсiСЮнага развiцця земляробства, растуць гарады, пашыраюцца гандаль, рамёствы, узнiкае тэрытарыяльная спецыялiзацыя працы. Адчуваюцца змяненнi СЮ iнстытуце феадальнай СЮласнаii. У плынь феадальнай эксплуатацыi СЮцягваюцца новыя катэгорыi вольнага (з лiку вольных абшчыннiкаСЮ) i несвабоднага (з лiку халопаСЮ) насельнiцтва. Раiе сiла i моц баярства за кошт князёСЮ. Паказчыкам гэтага зяСЮляецца СЮзнiкненне вечавога кiравання СЮ шэрагу гарадоСЮ. У летапiсе апавядаецца, што пасля смерцi дзяцей Барыса Усяславiча (перш. пал. XII ст.) жыхары Полацка "по-чалi вечом справоватiсь, как в Велiком Новгороде i во Пскове, государя над собою не iмелн". Маюцца звесткi i аб выгнаннi полацкiм вечам князёСЮ з прастола, што сведчыць аб слабаii княжацкай улады.
Далейшае развiццё феадальных адносiн непазбежна вяло да абвастрэння класавай барацьбы, якая прымала розныя формы: ад крадзяжу феадальнай уласнаii да падпалу маёнткаСЮ феадалаСЮ i за-бойстваСЮ прадстаСЮнiкоСЮ феадальнай адмiнiстрацыi. А класавая барацьба СЮ феадальным грамадстве заСЮсёды зяСЮлялася фактарам абяднальных працэсаСЮ. Феадалам спатрэбiлася абяднаць сiлы для СЮзмацнення прававога рэгулявання феадальных адносiн, унiфiкацыi феадальнага прыгнёту, спынення СЮцёкаСЮ сялян ад аднаго феадала да другога, прымацавання iх да зямлi.
Такiм чынам, сукупнаiь унутраных i знешнiх фактараСЮ адрадзiла iмкненне заходнерускiх княстваСЮ да кансалiдацыi. Але сiмбiёз ПаСЮ-ночнай Русi з Ардой пад уладай хана i яго нукераСЮ выключыСЮ РурыкавiчаСЮ, аслабленых як палiтычная сiла, з лiку магчымых лiдэраСЮ гэтага руху. Некалькi даСЮжэй захоСЮвалi гэты шанс князi Галiцка-Валынскага княства. Яны, у прыватнаii Данiла Галiцкi, у 1254 г, прыняСЮшы ад папы каралеСЮскi тытул, спрабавалi змагацца з Ардой, але пацярпелi паражэнне i таксама вымушаны былi плацiць ёй данiну. Заходнiя землi Русi, што не падпалi пад татара-мангольскае iга i мелi прагрэс у развiццi феадальных адносiн, таксама не змаглi знайii СЮ сваiм асяроддзi палiтычнага лiдэра. Абяднальнай сiлай заходнерускiх княстваСЮ выступiла СЮлада вялiкiх князёСЮ лiтоСЮскiх.
Каб раза?/p>