Утварэнне вялiкага княства лiтоСЮскага
Информация - История
Другие материалы по предмету История
пры гэтым раскладзе не заходнерускiя князi пашыралi свой iнстытут намеснiцтва, а лiтоСЮскiя? Як растлумачыць тое, што рускiя феадалы будуць веii доСЮгую барацьбу за аднолькавыя правы з феадаламi-лiтоСЮцамi, супраць каталiцкай экспансii, якая зрабiлася моцнай зброяй пашырэння лiтоСЮскага СЮплыву? ( Больш падрабязна аб гэтай канцэпцыi СЮ 2.)
Вучоныя-даследчыкi лiчаць гэтыя процiлеглыя канцэпцыi некалькi спрошчанымi. Гiстарычны працэс болып складаны i шматмерны. Навуковы падыход патрабуе болып дэталёвага i глыбокага аналiзу.
Для таго каб зразумець, як iшоСЮ працэс утварэння Вялiкага княства ЛiтоСЮскага, трэба пачаць з разгляду таго, што сабой уяСЮлялi заходнерускiя i лiтоСЮскiя землi СЮ XIII ст.
Для заходюх зямель Русi XII XIII стст. былi перыядам феадальнай раздробленаii. Феадальная раздробленаiь заканамерная зява СЮ працэсе iвярджэння феадальнага ладу. У гiсторыi працэсы цэнтралiзацыi i дэцэнтралiзацыi мяняюць адзiн аднаго. Тыя фактары, што прымусiлi калiсьцi князёСЮ абяднацца СЮ Старажытнарускую дзяржаву (знешняя небяспека i неабходнаiь стварэння прававога рэгулявання СЮзнiкаючых феадальных адносiн), выканалi сваю мiсiю. НаступiСЮ новы этап - паглыблення i развiцця феадальных адносiн. Умацаванне класа феадалаСЮ дазволiла ажыццяСЮляць уладу над феадальна залежным насельнiцтвам без дапамогi кiеСЮскага князя i яго дружыны. На меiах узнiклi моцныя эканамiчныя i палiтычныя цэнтры, здольныя СЮладарыць самастойна, што адпавядала патрабаванням часу. Аднак працэс феадальнага раздраблення не спынiСЮся на вылучэннi буйных самастойных цэнтраСЮ, якiмi былi Полацкае, Турава-Пiнскае, Галiцка-Валынскае i iншыя княствы. Ён пайшоСЮ далей. Княствы сталi драбiцца на СЮдзелы. Толькi на Полацкай зямлi вылучалiся Мiнскае, Вiцебскае, Друцкае, РЖзяслаСЮскае i Лагойскае княствы, якiя таксама прэтэндавалi на пашырэнне свайго эканамiчнага, палiтычнага i тэры-тарыяльнага СЮплыву. Таму XII - XIII стст. прайшлi СЮ бесперапынных мiжусобных войнах. Полацкiя князi ваявалi адзiн з адным, прымалi СЮдзел у барацьбе памiж кiеСЮскiмi i смаленскiмi князямi. У вынiку,-страцiлi шэраг гарадоСЮ. Так, да Смаленскага княства адышлi Друцк i Орша.
Аднак, страцiСЮшы некаторыя землi на СЮсходзе, полацкiя князi СЮсё ж такi пашырылi свае СЮладаннi на паСЮночным захадзе за кошт суседнiх прыбалтыйскiх зямель. У нiжнiм цячэннi Заходняй Дзвiны яны заснавалi гарады-крэпаii Кукенойс i Герцыке. Плямёны лiваСЮ, што жылi на СЮзбярэжжы Рыжскага залiва, абавязаны былi плацiць полацкiм князям данiну. Калi СЮ першай палове XIII ст. аСЮтарытэт Полацкага княства быСЮ дастаткова высокiм, то СЮ сярэдзiне XIII ст. становiшча мяняецца. Знясiленае бясконцымi войнамi i мiжусобiцамi, яно СЮсё болыл аслаблялася, што адразу ж выкарысталi знешнiя ворагi.
3 XIII ст. заходнiм i паСЮночна-заходнiм землям Русi пачала пагражаць сурёзная небяспека агрэсiя нямецкiх феадалаСЮ. У XII ст. яны пачалi пранiкаць у Прыбалтыку, плямёны якой не паспелi яшчэ стварыць сваю дзяржаСЮнаiь. За каталiцкiмi мiсiянерамi iшлi нямецкiя рыцары. Пасля абарачэння мяiовага язычнiцкага насельнiцтва СЮ хрыiiянскую веру яны сталi пашыраць сваё пана-ванне на СЮсё болыпую тэрыторыю i стварылi СЮ Прыбалтыцы моцную феадальна-рэлiгiйную арганiзацыю - ордэн мечаноiаСЮ. Планамерны захоп Прыбалтыкi быСЮ звязаны з iмем епiскапа Альберта БуксгаСЮ-дэна, якi пабудаваСЮ у вуii Заходняй Дзвiны моцную крэпаiь - Рыгу (1201). Невялiкiя, добра СЮмацаваныя замкi, узведзеныя па СЮсёй
Прыбалтыцы, сталi апорай iх улады. Поспеху рыцараСЮ спрыялi германскi iмператар i рымскi папа, а таксама кiраСЮнiкi iншых краiн феадальнай ЕСЮропы. Захопленыя землi ордэн мечаноiаСЮ назваСЮ Лiвонiяй.
Не толькi балцкiм плямёнам, але i заходнерускiм княствам даводзiлася СЮступаць у барацьбу з ордэнам. Прыбалтыка, праз якую праходзiСЮ шлях па Заходняй Дзвiне СЮ Балтыйскае мора, з даСЮнiх часоСЮ цiкавiла Полацкае княства. Не вытрымалi нацiску ордэна заснаваныя там Полацкам гарады Кукенойс i Герцыке i трапiлi СЮ васальную за-лежнаiь ад рыжскага епiскапа. Ордэн перахапiСЮ у Полацка права кантролю i збору данiны з воднага шляху СЮ Балтыйскае мора. Нават перад пагрозай вялiкай небяспекi полацкiя князi не спынiлi мiжусобiц, не абядналiся, каб даць адпор нямецкiм рыцарам.
Яшчэ большая небяспека навiсла над княствам, калi на пачатку XIII ст. у Прывiслiннi быСЮ заснаваны ТэСЮтонскi ордэн. У 1230 г. крыжакi пабудавалi каля Вiслы невялiкi замак i пачалi пашыраць свой уплыСЮ на суседнiя народы. Усе землi балцкага племенi прусаСЮ крыжакам па-дараваСЮ германскi iмператар. РЖх засталося толькi захалiць. На працягу 50 гадоСЮ барацьбы ордэн захапiСЮ усе прускiя землi. На iх узводзiлiся мураваныя замкi крыжакоСЮ, будавалiся гарады, вёскi, куды перасялялiся жыхары з Нямеччыны. Сталiцай дзяржавы стаСЮ Марыенбург. ТэСЮтонскi ордэн марыСЮ аб новых захопах на СЮсходзе. Каб узмацнiць уцiск на лiтоСЮскiя i славянскiя землi, у 1237 г. ордэн мечаноiаСЮ i ТэСЮтонскi ордэн абядналiся пад назвай Лiвонскага. Над заходнерускiмi землямi навiсла падвоеная небяспека. ДоСЮгi час яны сумесна з лiтоСЮцамi стрымлiвалi ваенны i дыпламатычны нацiск нямецкiх рыцараСЮ. У 1242 г. Аляксандр НеСЮскi нанёс iм паражэнне на Чудскiм возеры. Але СЮ другой палове XIII ст. абяднаным дружынам заходнерускiх зямель давялося стрымлiваць нацiск крыжакоСЮ на землi Лiтвы i Чорнай Русi. На пачатку XIV ст. у залежнаiь ад рыжскага архiепiскапа часова трапiСЮ Полацк. Крыжакi СЮпарта спрабавалi захапiць Панямонне. РЖхнiя набегi на Гародню рабiлiся СЮсё болып частымi i спусташальнымi. Хаця сумеснымi намага