Устарэлыя словы ў творах Людмілы Рублеўскай
Дипломная работа - Иностранные языки
Другие дипломы по предмету Иностранные языки
Установа адукацыі
Брэсцкі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. С. Пушкіна
Кафедра гісторыі беларускай мовы і дыялекталогіі
КУРСАВАЯ ПРАЦА
Устарэлыя словы ў творах Людмілы Рублеўскай
студэнта 2 курса
спецыяльнасці
Беларуская мова і літаратура. Гісторыя
філалагічнага факультэта
Навуковы кіраўнік:
Брэст 2012
Змест
1. Уступ
. Асноўная частка
.1. Лексіка-семантычная характарыстыка гістарызмаў
.2. Класіфікацыя архаізмаў
. Заключэнне
. Спіс літаратуры
1.Уступ
…Каб не ўмёрлі - гэта праўдзівая
Перасцярога павінна рэхам адбіцца
Ў душы кожнага беларуса і зрабіць
Яго слугой хараства слова.
Браніслаў Тарашкевіч
У апошні час беларускія мова знаўцы аддаюць шмат увагі кантэкстуальнаму вывучэнню мастацкага слова і комплекснаму аналізу мастацкага твора. У працах, прысвечаных мове Ф. Багушэвіча, В. Дуніна-Марцінкевіча, Цёткі, Ядвігіна Ш, Я. Коласа, Я. Купалы, К. Чорнага, У. Караткевіча, Янкі Брыля і іншых, даследуюцца асаблівасці моўна-мастацкага майстэрства аўтараў, даецца лінгвістычны аналіз элементаў эстэтычнага выражэння - лексікі, фразеалогіі, а, таксама, разглядаюцца жанрава-стылёвыя асаблівасці, індывідуальная творчая манера, значэнне таго ці іншага пісьменніка ў станаўленні нацыянальнай мовы і некаторыя іншыя аспекты.
Агульна вядомым зяўляецца той факт, што мова пісьменніка так ці інакш адлюстроўвае мову таго гістарычнага перыяду, у які аўтар жыў і пісаў. І тут варта падкрэсліць, што вывучэнне мовы мастацкай літаратуры адкрывае шырокія магчымасці разумення агульных заканамернасцяў развіцця літаратурнай мовы пэўнага перыяду, а ў некаторых творах - яшчэ больш: развіцця агульнанароднай мовы. Аднак неабходна памятаць, што мастацкі твор дае эстэтычна трансфармаванае адлюстраванне моўнага жыцця народа ў сувязі з ідэйнымі задумамі пісьменніка і метадам яго творчасці. Таму пры вывучэнні мовы мастацкай літаратуры неабходна ўсебаковае даследаванне таго моўнага матэрыялу, які выкарыстоўвае пісьменнік.
Усебаковую цікавасць сёння выклікаюць гістарычныя творы сучасных пісьменнікаў. Асноўная мэта гэтых твораў - не толькі яшчэ раз расказаць пра нейкія цікавыя старонкі нашай мінуўшчыны, але і падчас бездухоўнасці ў грамадстве паказаць, як і чым жылі нашы продкі, як яны аберагалі сваю зямлю, сваю мову, культуру і звычаі, уласную годнасць. Гэта як раз тое, чаго так не хапае сучаснаму чалавеку. Акрамя таго, творы на гістарычную тэму могуць служыць удзячным матэрыялам для вывучэння тых ці іншых моўных зяў. Адна з іх - устарэлая лексіка, бо аўтары, сапраўдныя мастакі слова, дзеля таго, каб наблізіць чытача да той эпохі, якую апісваюць, перадаць яе каларыт, выкарыстоўваюць словы, якія жылі ў тыя далёкія часы, тыя найменні, якія існавалі тады.
У якасці тэмы даследавання мы ўзялі Ўстарэлая лексіка ў творах Людмілы Рублеўскай. Матэрыялам для аналізу будуць служыць: раман Золата забытых магіл, аповесці Пярсцёнак апошняга імператара, Сэрца мармуровага анёла, апавяданні Старасвецкія апавяданні горада Б*, Шляхецкія апавяданні і кніга Я - мінчанін.
Мы невыпадкова выбралі ў якасці тэмы даследавання аналіз устарэлых слоў у прозе Людмілы Рублеўскай. Паспрабуем растлумачыць.
Адметнай асаблівасцю лексікі (ў параўнанні з іншымі ўзроўнямі мовы) зяўляецца яе непасрэдная накіраванасць на зявы рэчаіснасці. Змены, якія адбываюцца ў грамадска-палітычнай, эканамічнай, навукова-тэхнічнай і культурнай сферах жыцця народа, адлюстроўваюцца ў лексіцы, мяняюць слоўнікавы склад мовы. Адныя прадметы, зявы, паняцці існуюць спрадвечна, і словы, якія іх называюць, актыўна выкарыстоўваюцца носьбітамі мовы, другія - адміраюць, а з імі знікаюць і іх назвы, трэція - узнікаюць і разам зяўляюцца новыя словы для іх абазначэння. Вывучэнне гэтых зяваў - цікаваяі карысная справа, якая спрыяе далучэнню чалавека да яго гісторыі і культуры, да яго продкаў, выхоўвае пачуццёсувязі з мінуўшчынай Радзімы.
Невыпадкова выбраныя і творы Людмілы Рублеўскай Пярсцёнак апошняга імператара, Золата забытых магіл, Сэрца мармуровага анёла, Старасвецкія міфы горада Б*, Шляхецкія апавяданні, Я - мінчанін. Аўтар знаёміць чытача з Беларуссю другой паловы дзевятнаццатага стагоддзя - эпохай герояў і здраднікаў,эпохай адносна блізкай да нас, але, тым не менш, практычна невядомай сучасніку. Паўстанне 1863 года - ключавая тэма для пісьменніцы. Нават у апавяданнях, у каторых дзеянне адбываецца на мяжы 19 і 20-га стагоддзяў, часта прысутнічаюць героі, якія ў маладосці выступілі са зброяй у руках супраць улады чужынцаў. Акрамя рамантыкаў-інсургентаў, якія рызыкавалі ўсім дзеля самага дарагога - Свабоды Радзімы, на старонках кніг Людмілы Рублеўскай чытач здолее акунуцца ў жыццё невялікага беларускага горада Б*, прайсціся па яго пыльных вулачках, зайсці ў карчму, зазірнуць у вокны дамоў гараджан, у жыцці якіх здараюцца то драмы, то камедыі. Кніга Я - мінчанін - гэтасапраўдны летапіс жыцця нашай сталіцы ад часоў яе ўзнікнення аж да нашых дзён.
Адзначым, што ў беларускім мовазнаўстве ўжо назапашаны пэўны вопыт у вывучэнні ўстарэлай лексікі. Адной з грунтоўнейшых прац зяўляецца Гістарычная лексікалогія беларускай мовы. Выклікаюць цікавасць і асобныя публікацыі на старонках часопіса Роднае слова, звязаныя з вывучэнне