Устарэлыя словы ў творах Людмілы Рублеўскай
Дипломная работа - Иностранные языки
Другие дипломы по предмету Иностранные языки
аўт.) сармацкі звычай нязванага гасцявання падчас каляднага карнавалу.
Гэта была кулага - сармацкі звычай нязванага гасцявання падчас каляднага карнавалу.
Морг (ст.-бел. моркгъ,моргъ (з 14 ст.) ад ст.-польск. morg, ад с.-в.-ням. morgen=раніца) - (уст.) адзінка вымярэння плошчы ў сістэме мер Вялікага княства Літоўскага (роўная 0,71 га) і Польшчы (роўная 0,56 га).
У сучаснай польскай мове - морг (мера плошчы).
Тры маргі зямлі за падтрымку інсургентаў - лепш, чым нічога.
Парсуна (ад лац. persona=асоба) - (уст.) жывапісны свецкі партрэт канца 16-17 ст., пераходны этап іканапіснага свецкага партрэта ў Расіі, на Беларусі і Украіне.
Сцены былі ўвешаныя старажытнымі парсунамі.
Паходня (з 15 ст.) відаць, з польск. pochodnia, ад ст.-чэш.pochodne< прым. pochodni [паходны]) - (уст.) пераносная свяцільня ў выглядзе ліхтара на доўгай палцы або наматанага на канец палкі пакулля; факел.
У сучаснай польскай мове - паходня, факел, зніч.
Сустрэла нас белая брама з барэльефамі, што выяўляюць атрыбуты смерці: перакуленыя паходні, чарапы…
Харугва (грэч.) - (уст.) баявая адзінка старажытнасці, у якой налічвалася ад 180 да 1800 воінаў.
15 ліпеня 1410 года Менская харугва брала ўдзел у славутай Грунвальдскай бітве.
Шляхецкі - які мае адносіны да шляхецтва, шляхты, належыць ёй.
Але што тут зробіш, калі дарос да шаснаццаці, скончыў шляхецкі інстытут, а табе ўсё яшчэ не давяраюць зброі.
.2 Класіфікацыя архаізмаў
Архаізмы (ад грэч. аrchaios=старадаўні, устарэлы) - даўнейшыя назвы прадметаў і зяў, якія існуюць і ў наш час, але ў працэсе развіцця мовы былі названыя іншымі словамі - сінонімамі. Калі гістарызмы - назвы ўстарэлых рэчаў і зяваў, то архаізмы - устарэлыя назвы рэчаў і зяў, якія існавалі раней і існуюць у наш час. Адрозніваюць два тыпы архаізмаў - лексічныя і семантычныя. Сярод лексічных архаізмаў выдзяляюць уласналексічныя, лексіка-словаўтваральныя і лексіка-фанетычныя.
Уласналексічныя архаізмы цалкам адрозніваюцца ад сучасных назваў, яны выцясняюцца з мовы словамі іншага кораня: атрамант - чаніла, лемантар - буквар, залатар - ювелір, места - горад.
Лексіка-словаўтваральныя архаізмы - устарэлыя словы, якія маюць аднолькавы корань з сучаснымі назвамі, але адрозніваюцца суфіксамі ці прыстаўкамі: абставы - абставіны, дзейца - дзеяч, лятун - лётчык.
Лексіка-фанетычныя архаізмы адрозніваюцца ад адпаведных ім сучасных слоў адным-двума гукамі: гімнасія - гімназія, кроніка - хроніка, часопісь - часопіс, Эўропа - Еўропа.
Сустракаюцца выпадкі, калі слова актыўна выкарыстоўваецца ў сучаснай мове, але асобнае яго значэнне (значэнні) выходзіць з ужытку, становіцца ўстарэлым. Гэта - семантычныя архаізмы. Напрыклад, у слове дружына ўстарэлае значэнне (семантычны архаізм) - група прыбліжаных князя, якая складала яго войска і прымала ўдзел у кіраванні княствам.
У прааналізаваных намі творах сустрэліся толькіўласналексічныя архаізмы. У асноўным - гэта ўстарэлыя назвы прафесій.
Балагол (ідыш balagole [тс]) - (уст.) той, хто займаецца перавозам грузаў ці людзей на ўласнай фурманцы.
А яшчэ праз нейкі час балагол праездам з суседняй губерні перадаў Палідорчыку зусім дзіўную пасылку - капеечку, загорнутую ў акуратную белую анучку.
Брандмайстар (ням. brandmeister) - (уст.) начальнік пажарнай каманды ў царскай Расіі.
Яе бацька быў мудры сівагаловы брандмайстар.
Бровар (ст.-бел броваръ, проваръ< польск. browar, ад с.-н.-ням.bruwer) - піваварны або вінакурны завод у мінулым.
У сучаснай польскай мове - бровар, піваварны завод, піваварня.
Нашы продкі прыходзілі на гэтае месца і адбудоўвалі дамы і храмы, млыны і бровары, брукавалі вуліцы і ладзілі кірмашы…
Залатар (ст.-бел. золотаръ, золоторъ) - (уст.) майстар па вырабу рэчаў з золата; ювелір.
Цэхі шаўцоў, залатароў, мечнікаў, рымароў выходзілі кожны пад сваім штандартам.
Злотнік (ст.-бел. злотнікъ) - (уст.) майстар па вырабу рэчаў з золата; ювелір.
У 1591 годзе быў зацверджаны статут абяднання злотнікаў, кавалёў, меднікаў.
Меднік - спецыяліст па вырабу і рамонту медных рэчаў; лудзільшчык.
У 1591 годзе быў зацверджаны статут абяднання злотнікаў, кавалёў, меднікаў.
Места - (уст.) горад.
Адна дарога, выбітая, выязджаная, вяла ў места.
Паштмайстар (ням. postmeister) - (уст.) кіраўнік паштовай канторы.
А ў будынку паштовай канторы пан Сікорскі ў атачэнні сваіх падначаленых разглядаў пасылку.
Прадмесце (польск. przedmiescie [прадмесце] адmiasto [горад]) - назва прыгарада, якая ўжываецца на Беларусі з 16 ст.
У сучаснай польскай мове - прадмесце, прыгарад.
… непадалёк ад таго месца, дзе знаходзіцца мост, які злучае Траецкае прадмесце і вуліцу Няміга.
Рамізнік - фурман наёмнага экіпажа.
Бацька яго працаваў рамізнікам.
3. Заключэнне
Лексічная сістэма сучаснай літаратурнай беларускай мовы складвалася на працягу многіх стагоддзяў, бесперапынна змянялася і ўдасканальвалася. Стымуламі, пабуджальнымі сіламі ўсіх змяненняў у мове, і, асабліва, у лексіцы, зяўляюцца знешне- і ўнутрымоўныя чыннікі, якія ў сваім праяўленні ўзаемаабумоўленыя і дзейнічаюць адначасова.
Галоўным чыннікам заўсёды была і зас