Беларускае мастацтва. Жывапic
Информация - Культура и искусство
Другие материалы по предмету Культура и искусство
ствараюць належную СЮрачыстаiь. Разам з тым твору СЮлаiiва вызначаная СЮмоСЮнаiь, масiСЮнаiь форм. Яна прасочваецца перш за СЮсё СЮ трактоСЮцы твараСЮ Канстанцiна i Алены, застылаii пастаСЮ iх фiгур, што сведчыць аб наяСЮнаii СЮплываСЮ раманскай культуры. АСЮтарства i паходжанне многiх работ у выяСЮленчым мастацтве старажытнабеларускiх княстваСЮ невысветлена. У адносiнах да абразка "Канстанцiн i Алена" з Полацка бясспрэчным застацца яго выкананне мяiовымi майстрамi.
Не менш значнымi творамi, па якiх можна СЮявiць характар пластыкi старажытнабеларускiх княстваСЮ i яе сувязi з iншымi землямi, зяСЮляюцца "Хрыстос Эмануiл" (12 ст.) з Пiнска, двухбаковы абразок з выявам Мацi Боскай (вонкавы бок) i апостала Пятра (адваротны бок; кан. 12 ст. - пач. 13 ст.): "Мiкола i Стэфан" (Мiнск, кан. 12 ст.). Разьба па каменi была дастаткова пашыранай тэхнiкай тагачаснай скульптуры, але не адзiнай. Майсры працавалi таксама СЮ бронзе (абразок "Мiкола i Стэфан", 11 ст.), выраззалi выявы з коii (фрагмент трыптыха з ВаСЮкавыска з пагруднымi выявамi невядомых святых, 12 ст.).
У 12 -13 стагоддзях на тэрыторыi старажытнабеларускiх зямель атрымлiваюць распаСЮсюджанне лiтыя бронзавыя крыжы - энкалпiёны. Акрамя культавай ролi яны выкарыстоСЮваюцца таксама у якаii СЮпрыгожанняСЮ. Цiкавыя СЮзоры такога роду пластыкi знойдзены СЮ Друцку, Мiнску, Полацку, Гродне, Навгрудку, Тураве. Большаiь зiх выраблялася СЮ Кiеве цi была арыентавана на яго мастацкiя традыцыi. Тольлi некаторыя са знойдзеных работ стваралiся мяiовымi майстрамi.
Другой значнай часткай помнiкаСЮ скульптуры зяСЮляецца свецкая пластыка. УасноСЮным гэта невялiкiя па памерах вырабы, якiмi карысталiся i побыце: фiгуркi шахмат, шматлiкiя рэльефныя накладкi, вухачысткi i г. д. (шахматная фiгура "Насада" з Гродна, 12 ст.; "Барабаншчык з ВаСЮкавыска", 12 ст.; фiгурка "Музыкант" з Навагрудка, 12 ст.).
Да пластыкi малых форм трэба аднеii вiслыя пячаткi, якiмi карысталiся члены княжацкiх семяСЮ i прадстаСЮнiкi духавенства. Вядомы пячаткi полацкага князя РЖзяслава (10 ст.), туоаСЮскага князя РЖзяслава (11 ст.), мацi Ефрасiннi Полацкай (12 ст.), пячатка полацкага епiскапа ДЗiянiсiя (12 ст.), а таксама пячаткi з Полацка, Пiнска, ВаСЮкавыска, прыналежнаiь якiх да канкрэтных асоб не высветлена.
Высокiм СЮзроСЮнем вызначаецца дэкаратыСЮна-прыкладное мастацтва старажытнабеларускiх зямель. Яно цесным чынам звязана з характарам сацыяльна-эканамiчных зносiн феадальнага грамадства, развiццём рамёстваСЮ: ганчарства, ткацтва, мастацкай апрацоСЮкi дрэва, коii i металу. Найбольш значнай часткай такiх твораСЮ былi СЮпрыгожаннi. Гэта бранзалеты, пацеркi, падвескi, луннiцы, крыжы, котлы. Выраблялiся таксама зброя, конскi рыштунак i збруя, абклады кнiг i абразоСЮ. Майстры СЮжывалi зярненне, гравiраванне, скань, эмалiраванне, чарненне, лiццё, чаканку - тыя вiды апрацоСЮкi мееталаСЮ, якiя трэбавалi высокага майстэрства, дасканалага ведання тэхналогii. Разнастайным было i аздабленне прадметаСЮ побыту. У асноСЮным выкарыстоСЮваСЮся геаметрычны i раслiнны арнамент, матывы жывёльнага свету, у якiх можна прасачыць водгукi старажытных язычнiцкiх вераванняСЮ, часта абяднаных з новай хрыiiянскай сiмволiкай.
Характар развiцця дэкаратыСЮна-прыкладнога мастацтва адлюстроСЮвае высокi СЮзровень каiярэзнага маiярства (грабянi, накладкi на калчаны, ручкi нажоСЮ i лыжак, вухачысткi ), кавальства, ткацтва, вырабаСЮ са шкла (пацёркi, бранзалеты, скроневыя кольцы, пярiёнкi, устаСЮкi СЮ металiчныя вырабы, посуд), скуры (паясы, абутак), дрэва (посуд, дробныя бытавыя рэчы), твораСЮ бытавой i архiтэкнурнай керамiкi (глiняны посуд, палiваныя керамiчныя плiткi ).
Вядомым творам дэкаратыСЮнапрыкладнога мастацтва старажытнабеларускiх зямель зяiляецца крыж Ефрасiннi Полацкай. Лёс гэтага выдатнага помнiка трагiчны. Пакiнуты сярод тАЬнекаштоСЮныхтАЭ рэчаСЮ у МагiлёСЮскiм краязнаСЮчым музеi, ён быСЮ вывезены СЮ Германiю СЮ час Вялiкай Айчыннай вайны. Зараз яго меiазнаходжанне невядома. Крыж быСЮ зроблены СЮ 1161 годзе полацкiм майстром Лазарам Богшам. ДаСЮжыня крыжа 51,8 см, верхняга перакрыжавання - 14 см, нiжняга - 21 см. Твор выканы з дрэва. Да кожнай яго гранi былi прымацаваны залатыя, сярэбраныя i пазалочаныя плаiiны, на якiх змешчаны выявы Хрыста, РЖаана, Марыi, Мацфея, Пятра, ПаСЮла, некаторых iншых святых.
МАСТАЦТВА БЕЛАРУСРЖ 14 - 16 СТАГОДДЗЯРО
З другой паловы 13 стагоддзя пачынаецца працэс уваходжання беларускiх зямель у склад Вялiкага княства ЛiтоСЮскага. Ён суправаджаСЮся значнымi зменамi, як у сацыяльна-палiтычным, эканамiчным,так i культурным жыццi. Гэта быСЮ час, напоСЮнены важнымi гiстарычнымi падзеямi.Утварэнне Вялiкага княства ЛiтоСЮскага i далучэнне да яго беларускiх зямель абумовiлi мноства прычын. Сярод галоСЮных - пагроза з боку ТэСЮтонскага ордэна i татараманголаСЮ. Менавiты яны падштурхоСЮвалi як лiтоСЮскiх так i беларускiх князёСЮ да абяднання. Працэс фармiравання Вялiкага княства ЛiтоСЮскага быСЮ працяглым. Дынастычныя шлюбы, пагадненнi (у рэдкiх выпадках закон) памiж асобнымi княствамi прывялi да федаратыСЮнага абяднання. У iм вядучую ролю адыгрывалi старажытнарускiя формы кiравання дзяржавай з адпаведнымi законамi, мовай, рэлiгiяй.
Пасля смерцi вялiкага князя Гедымiна (1341) i адносна кароткага перыяду адасаблення некаторых тэрыторый на чале дзяржавы становiцца сын Гедымiна Альгерд (час княжання 1345 - 1377 гг.). Яго намаганнямi СЮладаннi Вялiкага княства ЛiтоСЮскага пашыраюцца i СЮключаюць Чарнiгава-Сев