Беларускае мастацтва. Жывапic
Информация - Культура и искусство
Другие материалы по предмету Культура и искусство
?кага манументальнага жывапiсу.
Больш высокiм мастацкiм узроСЮнем вызначаюцца фрэскi Вялiкага сабора, Пятнiцкай i Барысаглебскай царквы Бельчыцкага манастыра. Захаваныя матэрыялы абследаванняСЮ пачатку 19 ст. i фрагменты роспiсаСЮ гэтых будынкаСЮ даюць падставы iвярджаць аб новым этапе развiцця Полацкай мастацкай жывапiснай школы. Па мастацкiх якаiях вельмi блiзка да iх стаяць фрэскi Спаса-Праапбражэнскага сабора ЕфрасiнiСЮскага манастыра. Яны былi выканы СЮ 40 - 50 - ых гадах 12 стагоддзя. Гэта адзiны помнiк, якi дайшоСЮ да нашага часу СЮ амаль непашкоджаным i першапачатковым варыянце. Сiстэма роспiсаСЮ Спаса-Праабражэнскага сабора падобна да вiзантыйска-кiеСЮскай.У купале размешчана выява Спаса, на ветразяхь-выявы евангелiстаСЮ. У конусе апсiды знаходзiцца выявва Мацi Боскай Аранты. Роспiсы паСЮднёвай i паСЮночнай iен собора пабудаваны таксама з арыентацыяй на вiзантыйскую схему. Яны падзяляюцца на некалькi ярусаСЮ-рэгiстраСЮ. Распiсаны таксама i СЮнутраныя слупы, на кожнай гранi якiх размешчаны выявы святых.
Акрамя манументальных роспiсаСЮ у Полацку да выдатных дасягненнеСЮ жывапiсу 12 стагоддзя можна аднеii фрэскi СЮ Дабаравеiчанскай царкве СЮ Вiцебску, ПетрапаСЮлаСЮскай i РЖаанабагаслоСЮскай царквы ( сяр. 12 ст. ) у Смаленску.
Больш самастойным шляхам iшло развiццё манументальнага жывапiсу СЮ Гродзенскай мастацкай школы. Да яе найбольш значных помншкаСЮ належыць аднеii жывапiс алтарнай часткi царквы Барыса i Глеба ( 2 пал. 12 ст. ) у Гродне. Блiзка да iх стаяць фрэскi Барысаглебскай царквы СЮ Навгрудку.
Манументальны жывапiс старажытнабеларускiх зямель вызначаецца высокiмузроСЮнем развiцця. Яго прыклады звязаны з буйнымi культурна-палiтычнымш цэнтрамi. Рознячыся некаторымi дэталямi, яны сведчаць аб адзiным характары тэхнiчных прыёмаСЮ,аб адзiнай сiстэме размяшчэння жывапiсных выяСЮ у iнтэреры, аб арыентацыi на вiзантыйскiя традыцыi.
Асаблiваii развiцця жывапiсу старажытнабеларускiх зямель паказвае кнiжная мiнiяцюра. Кнiгi гэтагу часу пiсалiся на пергаменце. Перапiсчыкi карысталiся птушынымi, чаiей за СЮсё гусiнымi,пёрамi цi спецыяльным спосабам падрэзанымi кавалачкамi траснiку. Уякаii чарнiла СЮжывалi раслiнныя адвары,якiя мелi цёмна-карычневы або чорны колер. Мiнiяцюры выконвалiся тэмпернымi фарбамi раслiннага цi мiнiральнага паходжання. АсноСЮная колеравая гамма мiнiяцюр - карычнева-вохрыстая, залацiстая, чырвоная.Кнiгi аздаблялi застаСЮкамi, iнiцыяламi, буквiцамi, канцоСЮкамi. Але вядучая роля СЮ iх належыць мiнiяцюрам. Да найбольш вядомых 11 - 12 сьагоддзяСЮ адносяцца " ТураСЮскае "( 11 ст. ), " Полацкае " ( 13 - 14 стст. ), "Аршанскае " ( 12 - 13 стст. ), " Астрамiрава " ( 1056 - 1057 гг.) евангеллi, "РЖзборнiк Святаслава" (1073). Для рукапiсаСЮ ранняга перыяду характэрны вiзантыйскi стыль, заснаваны на выкарыстаннi ( асаблiва СЮ арнаментацыi ) простых раслiнных i геаметрычных матываСЮ.
У жывапiсе старажытнабеларускiх княстваСЮ прасочваюцца СЮплывы романскага мастацтва. РаспаСЮсюджаны на той час у культуры Заходняй ЕСЮропы стыль не мог не закрануць i мiнiяцюры рукапiсаСЮ, што стваралiся на бедарускiх землях. Яскравым прыкладам такiх СЮплываСЮ зяСЮляецца "Кодэкс Гертруды", або "Трырскi псалтыр" ( кан. 10 ст. ). Прывезены на Бнларусь рукапiсЮ як мяркуюць вучоныя, бых дапоСЮнены мастакамi асобнымi аркушамi з партрэтнымi i сюжэтнымi выявамi: уладальнiцы "Кодэкса Гертруды", яе сына Яраполка з сямёй ( "Каранаванне Яраполка", "Апостал Пётр з сямёй Яраполка", 1078 - 1087 ). Манера вырашэння гэтых мiнiяцюр значна адрознiваецца ад той, якая была характэрна старажытна-кiеСЮскiм рукапiсам. Выява Кодэкса будуюцца на спалучэннi дакладнай мадэлiроСЮкi фiгур, прадметаСЮ, тонкiх колеравых пераходах i падкрэслiай урачыстай манументальнаii.
У 12 - 13 стагоддзях асноСЮная роля у развiццi кнiжнага жывапiсу належыць Полацку. Верагодна да Полацкай школы адносiцца "Служэбнiк Варлаама Хутынскага" ( кан. 12 - пач. 13 ст. ), мiнiяцюры якога з выявамi РЖаана Златавуса i Васiля Вялiкага сведчаць аб значным мастацкiм i тэхнiчным мастацкiм узроСЮнi рукапiсаСЮ таго часу. Такiя ж высокiя мастацкiя якаii вызначаюць мiнiяцюры "Аршанскага" i "Унiверсiтэцкага" ( 13 ст. ) евангелляСЮ.
Развiццё кнiжнага жывапiсу старажытнабеларускiх зямель не праходзiла iзалявана. Вiзантыйскiя, раманскiя, i асаблiва мяiовыя, традыцыi вызначаюць высокi СЮзровень гэтага вiду мастацтва.
Вялiкую мастацкую i жывапiсную каштоСЮнаiь уяСЮляе пластыка старажытнабеларускiх княстваСЮ. На жаль помнiкаСЮ скульптуры захавалася не надта многа, iто тлумачыцца адмоСЮным стаСЮленнем праваслаСЮнай царквы да такiх твораСЮ. Змагаючыся супраць язычнiцкай веры, яна знiшчала цi забараняла ствараць выявы, якiя б нагадвалi язычнiцкiх iдалаСЮ. Менавiта гэта прадыктавала надзвычай вялiкую разнастайнаiь пластыкi малых форм.
Скульптурныя творы 10 - 13 стагоддзяСЮ умоСЮна можна падзялiць на дзве групы: культавыя i свецкiя. Да культавай пластыкi алносяцца рэльефныя абразкi. Звычайна гэта былi невялiкiя па памерах выявы ( ад 4 да 6 см ) , на якiх паказвалi Хрыста, Мацi Боскую, апосталаСЮ, асобных святых, папулярных у той цi iншай мяiоваii. Высокiмi мастацкiмi якаiямi вызначаецца абразок з выявай Канстанцiна i Алены ( сяр. 12 ст. ), знойдзены СЮ Полацку. Прамавугольнiк плаiiны поСЮнаiю запаСЮняюць дзве фiгуры. Рытмiчная СЮпарадкавнаiь складак аддзення паказаных асоб, рытуальнаiь iх рухаСЮ, шматлiкiя i дакладна перададзеныя дэталi