Беларускае мастацтва. Жывапic
Информация - Культура и искусство
Другие материалы по предмету Культура и искусство
?ь рэлiгiя. Пашыраецца i СЮскладняецца касмаганiчны культ i культ продкаСЮ. Пахаваннi бронзавага веку вядомы двух тыпаСЮ - труппалаженнi i трупапахаваннi ( курганы ля в. Хадасевiчы Рагачоiскага раёна, грунтавыя магiльнiкi ва СЮрочышчы Стрэлiца ВеткаСЮскага раёна ).
Пахавальныя рэчы з магiльнiкаСЮ i курганоСЮ складаюць глiняны посуд, крэмневыя наканечнiкi стрэл i дроцiкаСЮ, нажы, клiнападобныя сякеры, разнастайныя СЮпрыгожаннi, вырабы з бурштыну медзi i бронзы. Яны сведчаць не толькi аб высокiм узроСЮнi вытворчаii, iснаваннi абмену ( ва СЮрочышчы Стрэлiца былi знойдзены шкляныя i фаянсавыя егiпецкiя пацеркi), але i аб развiтым пахавальным кульце, шырокiх i шматбаковых СЮяСЮленнях i вераваннях людзей эпохi бронзы.
Разнастайнаiю форм, арнаменту вызначаецца керамiка эпохi бронзы. Звычайна гэта пласкадонныя сасуды радзей (пераважна СЮ пачатку бронзавага веку ) востраканечныя i гшарабалобныя. Посуд упрыгожваСЮся геаметрычным арнаментам, якi размяшчаСЮся або СЮ верхняй частцы вырабу, або пакрываСЮ СЮсю паверхню сасуда.
Панёманне i паСЮднёва-СЮсходнiя раёны бронзы былi звязаны з сярэднядняпроСЮскай i прыбалтыйскай культурай. Насельнiцтва гэтых меi у 21 - 15 стагоддзяСЮ да н. э. Вырабляла керамiчны посуд шарападобнай формы з плоскiм дном i СЮпрыгожвала яго кругавымi лiнiямi, наразным арнаментам, адбiткам шнура ( культура шнуравой керамiкi; асобныя археалагiчныя культуры маюць назву ад характару СЮпрыгожванняСЮ керамiчных вырабаСЮ ).
Керамiка эпохi бронзы, разам з некаторымi тэрытарыяльнымi асаблiваiямi, вызначалася шэрагам агульных рыс, улаiiвых як ПадняпроСЮю, Палессю, так i Падзвiнню, Панёманню Беларусi.
Пераважнае развiццё арнаментальнага падыходу СЮ мастацкай чалавека прывяло да значнага памяншення колькаii скульптурных выяСЮ у эпоху бронзы. Тыя ж, што вядомы зараз, маюць ясна выказаны магiчны характар. Так, у верхнiх пластах паселiшча ля в. Асавец ( Бешанковiцкi раён ) была знойдзена каiяная скульптура СЮ выглядзе галавы чалавека. Мяркуючы па яе форме i наяСЮнаii адтулiны для нашэння, яна выкарыстоСЮвалася СЮ рытуальных i магiчных абрадах.
У мастацтве бронзавага веку добра бачна яшчэ адна асаблiваiь. Разнастайнаiь форм i вiдаСЮ мастацкай дзейнаii чалавека зявiлася вынiкам бурнага працэсу этнакультурных змяшэнняСЮ i СЮзаемаСЮплываСЮ.
Наступным важным этапам у развiццi мастацтва першабытнага грамадства зяСЮляецца жалезны век ( 7 - 6 стст. да н. э. ). Ён звязаны з пачаткам здабывання жалеза. Выраб прылад працы з больш трывалага металу садзейнiчаСЮ атрыманню прыбавачнага прадукту i накапленню матэрыяльных каштоСЮнаiей спачатку СЮ родзе, а потым у асобных семях. Гэта паскорыла распад першабытна-абшчынных i сфармiравала прадумовы для зацвярджэння феадальных адносiн. У эпоху жалеза на тэрыторi Беларусi i суседнiх землях складваюцца СЮстойлiвыя этнiчныя СЮтварэннi, на аснове якiх у канцы 1-пачатку 2 ст. да н. э. Узнiкаюць сучасныя СЮсходнеславянскiя i балтамоСЮныя народы.
Сфера дзейнаii чалавека у эпоху жалеза значна пашыраецца СЮ параСЮнаннi з папярэднiм перыядам. Насельнiцтва займалася жывёлагдоСЮляй, земляробствам, паляваннем, рыбалоСЮствам. Гэта дыктавала павелiчэнне кола прадметаСЮ, якiмi карысталiся СЮ побыце.
Гiсторыкi вылучаюць у жалезным веку шэраг культур, адпавядаючых групам плямён, якiя мелi вызначаныя рысы матэрыяльнай культуры i рытуалаСЮ пахавання. Найбольш старажытнай зяСЮляецца мiлаградская культура ( першыя знаходкi былi зроблены паблiзу в. Мiлаград Рэчые рысы таксама СЮлаiiвы паСЮднёва-СЮсходняй Беларусi ( Столiнскi, ЛоеСЮскi раёны ).
З канца 1 тыс. да н. э. у Верхнiм i Сярэднiм ПадняпроСЮi складваецца зарубянецкая культура ( назва паходзiць ад паселiшча, адкрытага паблiзу в. Зарубянцы на КiеСЮшчыне СЮ 1899 г. ). ПаСЮночна-СЮсходнiя раёны Беларусi СЮ эпоху жалеза насялялi балцкiя плямёны штрыхаванай керамiкi i днепра-дзвiнскай культуры. Гэтыя культуры не iснавалi адасоблена. РЖм былi СЮлаiiвы агульныя рысы, што дазваляе вылучыць у мастацтве жалезнага веку шэраг асаблiваiей.
Сфера выкарыстання мастацтва СЮ прадметах побыту паступова звужаецца на керамiцы i СЮпрыгожаннях. Вялiкую групу вырабаСЮ, якiя сведчаць аб высокiм узроСЮннi развiцця дэкаратыСЮна-прыкладнога мастацтва жалезнага веку, складаюць жалезныя i шкляныя СЮпрыгожаннi. Да лiку шыррока распаСЮсюджаных вiдаСЮ адносяцца заколкi i фiбулы ( прыстасаваннi для зашпiльвання адзення ). Акрамя iх выраблялiся скроневыя падвескi, кольцы, пярiёнкi, грыСЮны, бранзалеты, луннiцы. Гэтыя вiды СЮпрыгожванняСЮ мелi разнастайную форму, якая мянялася СЮ межах утылiтарнага СЮжытку, i вызначалiся багатым дэкорам, своеасаблiвымi тэхнiкамi выканання. Часта СЮ вырабач выкарыстоiвалiся розныя насечкi, рубчыкi, вiтыя зiгзагападобныя элементы, эмалевыя СЮстаСЮкi. ВаСЮпрыгаженнях эпохi жалеза сутракаюцца выявы круга i ромба. Яны былi сiмваламi сонца, месяца, асобных свяцiлаСЮ i сведчылi аб устойлiвых i дастаткова ясных уяСЮленнях старажытных людзей аб свеце i яго пабудове. З цягам часу назiраецца iх паступовае СЮскладненне i СЮсё большая зашыфраванаiь, асаблiва СЮ канцы жалезнага веку. Гэта сведчыць аб узмацненнi значэння вераванняСЮ ( касмаганiчны культ, абогатварэнне сiл прыроды ), набыццi iмi ролi вядучага стымулу СЮ развiццi мастацтва.
У эпоху жалеза вялiкай разнастайнаiю вызначаецца керамiка. Пры раскопках меi жылля старажытнага чалавеканабольш часта сустракаюца гаршкi i жбаны цюльпанападобнай i цылiндрычнай формы, падстаСЮкi, кубкi, патэльнi, мiскi. Амаль усе выраб