Гендерные идеи в истории педагогической мысли Казахстана 13. 00. 01- общая педагогика, история педагогики и образования, этнопедагогика

Вид материала

Автореферат

Содержание Сведения об опубликованных научно-методических работах Зерттеудің мақсаты Зерттеу нысаны Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негіздері Зерттеу нәтижелерін ендіру деңгейі Зерттеу нәтижелерін қолдану саласы 13.00.01 – General pedagogics The aim of the research The research subject Methodological basis of the research

Подобный материал:

• Развитие образования и педагогической мысли на территории беларуси в 60-е гг. ХIХ начале, 1279.26kb.
• Развитие педагогической мысли татарского народа в казанском крае в viii-начале XX вв., 768.89kb.
• Теоретико-методологические основы полиязычного образования 13. 00. 01 Общая педагогика,, 721.48kb.
• Сидоров Сергей Владимирович Планы лекций Педагогика История образования и педагогической, 37.71kb.
• Педагогические взгляды А. А. Диваева 13. 00. 01 Общая педагогика, история педагогики, 421.16kb.
• Теория педагогической интеракции 13. 00. 01 общая педагогика, история педагогики, 887.03kb.
• Психолого-педагогическое сопровождение саморазвития старшеклассника в профильном обучении, 385.96kb.
• Гносеологические основы становления и развития педагогики семьи как самостоятельной, 995.95kb.
• Генезис гуманистических идей отечественного образования в педагогической публицистике, 740.94kb.
• Генезис гуманистических идей отечественного образования в педагогической публицистике, 830.28kb.

Заключение


В ходе изучения гендерных идей в истории педагогической мысли Казахстана мы пришли к следующим выводам:

• соотнесенность компонентов воспитания как ключевой категории педагогики с составляющими гендера позволяет раскрыть его педагогическую сущность;
  
• раскрытие педагогической сущности гендера позволяет установить генезис его развития в конкретном культурном сообществе, в контексте нашего исследования специфика формирования нового гендерного порядка детерминирована тем, что он унаследовал наряду с элементами советского прошлого и традиционную иерархию гендерных отношений, возрожденных и трансформированных в новые нетрадиционные характеристики мужских и женских ролей;
  
• изучение генезиса гендерных идей в педагогике целесообразно проводить на основе ранжирования эмпирических предпосылок и теоретических истоков, это позволило интерпретировать западную теорию феминизма в контексте гендерных моделей казахской этнопедагогики, источниковедческой базой которой являются казахская народная педагогика и древние учения востока;
  
• в разные эпохи и в разных социокультурных условиях трансформируясь и приобретая разную степень актуальности, гендерные идеи в педагогике свои истоки берут в эмпирическом педагогическом опыте народов и постоянно находятся в фокусе научно-педагогических исследований;
  
• базируясь на идеях природосообразности, культуросообразности и народности, гендерные идеи находят свое воплощение в этносоциальноролевом подходе, имеющем методологическую значимость для формирования гендерного подхода в педагогике, что позволяет обогащать теоретико-методологическую базу гуманистической парадигмы современной системы образования;
  
• анализ исторически сложившихся моделей гендера в системе этнонациональной идентификации и этнонационального этикета позволяет выявить позитивный опыт для развития идей личностно-ориентированной педагогики с опорой на половозрастную дифференциацию в процессе обучения и воспитания.
  

Проведенное диссертационное исследование дает основание выдвинуть ряд рекомендаций по развитию и реализации гендерных идей в современной системе образования Казахстана:

• применять позитивный опыт в вопросах гендерного воспитания, исторически сложившийся в казахской народной педагогике, с учетом его адаптации к современным социокультурным условиям;
  
• широко применять результаты гендерных исследований, проводимых отечественными и зарубежными учеными, в частности сотрудниками Института гендерных исследований Казахского государственного женского педагогического института, а также результаты деятельности Национальной комиссии по делам семьи и женщин при Президенте РК, депутатской группы «Отбасы» в Парламенте РК, сектора по защите прав женщин и детей в Национальном Центре по правам человека;
  
• в реализации идей гендерно-чувствительного образования руководствоваться основными положениями Конвенции ООН о ликвидации всех форм дисскриминации в отношении женщин (1998 г 1. «О политических правах женщин» и «О гражданстве замужней женщины», Концепции гендерной политики в РК (27 ноября 2003 г.), Стратегии Гендерного равенства в Республике Казахстан на 2006-2016 годы – Гендерное образование. Правовое и гендерное просвещение), гендерной экспертизы национального законодательства;
  
• использовать предложенную нами модель реализации гендерных идей в современной системе образования для научно-педагогических исследований различных аспектов рассматриваемой проблемы;
  
• применять составленный дидактический материал по внедрению гендерных знаний в содержание курса английского языка в вузе; разработаннный спецкурс «Гендер в современной системе образования (теоретико-методологический аспект)» для студентов высшей школы и методические рекомендации по изучению спецкурса «Гендер в современной системе образования (теоретико-методологический аспект)» для студентов и преподавателей вузов.
  

Проведенное исследование и полученные результаты не претендуют на исчерпывающее решение всех аспектов исследуемой проблемы. Ее дальнейшая теоретическая и практическая разработка может быть продолжена в таких направлениях, как разработка этнопедагогических моделей гендерного образования, управленческих аспектов деятельности учебных заведений раздельного обучения, изучение гендерных идей в сравнительной педагогике и др.


^ Сведения об опубликованных научно-методических работах

1. Гендерная проблематика в контексте личностно-ориентированной педагогики // «Байконуровские чтения»: Материалы IV междунар. науч. конф.(2004г.) - Жезказган, 2004.- С. 36-39.
   
2. Гендерные модели национальной идентификации // «Балаубаевские чтения - 2»: Материалы региональной научно-практической конференции (2004) – Караганда, 2004. – С. 182-185.
   
3. Этносоциальноролевой подход в формировании гендерной идентичности // «Современное состояние этнопсихологии и этнопедагогики в республиках Центральной Азии и других тюркоязычных народов СНГ, перспективы их развития», посвященной 95-летию академика Т.Т.Тажибаева. XIV-й выпуск сборника междунарожной научно-практической конференции (2005г.) – Алматы, 2005. – С.36-37.(в соавторстве с Л.С.Сырымбетовой).
   
4. Гендерные модели в традиционной культуре казахов // «Достояние нации». - 2005. - № 2 - С. 88-90.(в соавторстве с К.Ж.Кожахметовой).
   
5. Из истории женского образования в Казахстане // «Актуальные проблемы общей и профессиональной педагогики»: Материалы междунар. научно-практ. конф., посвящен. 80-летию академика Е.А. Букетова – Караганда, 2005. - С. 303-305.
   
6. Гендерные аспекты этнопедагогики // «Этнопедагогика в системе образования: опыт, проблемы и перспективы»: Материалы междунар. научно-практ. конф. – Атырау, 2005. - С. 38-40.(в соавторстве с К.Ж.Кожахметовой и Л.С.Сырымбетовой).
   
7. Гендерные аспекты современного образования // «Менеджмент в образовании». - 2005. - № 2. - С. 53-56.
   
8. Социально-экономические и культурно-исторические предпосылки изучения гендерной проблематики в Казахстане // «Поиск». - 2005. - №3. - С. 293-298.
   
9. Из истории гендерных исследований: теория и практика феминизма // «Высшая школа Казахстана». - 2005. - № 4. - С. 78-83.
   
10. Гендерные аспекты этнической социализации // «Этнопедагогика в системе образования». - 2005. - № 4. - С. 19-22.
    
11. Основные этапы развития гендерных разработок в науке // «Мировая образовательная политика в контексте трансформации системы образования»: Материалы междунар. научно-практ. конф. – Алматы-Москва, 2006. - С. 269-274.
    
12. О тенденциях и перспективах гендерных исследований в этнопедагогике // «Научное пространство Европы»: Материалы междунар. научно-практ. конф. – Днепропетровск, 2008. - С. 269-274.
    

Түйін


Жұбанова Бағдат Хорезмқызы


Қазақстанның педагогикалық ойлар тарихындағы гендерлік идеялар


13.00.01 – Жалпы педагогика, педагогика мен білім беру тарихы, этнопедагогика


Педагогика ғылымы мен практикасының білім берудің қазіргі жүйесіндегі реформалардың қарқындылығы мен ауқымдылығын болжайтын қоғам өмірінде болып жатқан өзгерістерге сай жауап беру қажеттілігі зерттеу жұмысы тақырыбының өзектілігін айқындайды.

Халықтық принципі табиғилық және мәденилік принциптерін біріктіреді, балалар мен қыздарды, еркектер мен әйелдерді тәрбиелеу мәселелері бойынша нақты этномәдени қоғамдағы эмпирикалық тәжірибенің ерекшелігін көрсетеді: біріншіден, табиғилық принципі «жыныс», одан туындайтын «жыныстық ұқсастық», «жыныстық дифференциация», «жыныстық тәрбие», «жыныстық рөлдер» т.б. категориялармен анықталады; екіншіден, мәденилік принципі «гендер» және одан туындайтын «гендерлі ұқсастық», «гендерлік рөлдер», «гендерлік өзара қарым-қатынас», «гендерлік тәрбие» т.б. категориялармен анықталады; үшіншіден, аталған концептуалды құрылым қазіргі ұғымға, тарих пен қоғамдық құрылым, табиғат, қызметтің дәстүрлі түрлері мен нақты ұлттық мәдени бірліктің басқа түрлерінің көріну ерекшелігіне байланысты әлем бейнесінің негізін құрайды.

Педагогикадағы гендерлік зерттеулердің өзектілігі төмендегі мәселелермен анықталады: биологиялық жыныстың объективті ерекшеліктерін және еркек пен әйелдің, ұлдар мен қыздардың әлеуметтік (ментальды) өзгешеліктерін айқындайды; сондықтан да жыныстық дифференциация туралы ғана емес, педагогикадағы гендерлік проблематика жөнінде сөз қозғаған артығырақ; жыныс мәселесін ғылымның әртүрлі саласындағы зерттеулер (мидың жарты шеңбер ассиметриясының концепциясы мен эволюциялық биологиядағы жыныс дифференциациясы, психологиядағы жыныс сипаттамасы және т.б.) тұтас педагогикалық гендерлік (жыныстың емес) жүйелілік және тұтастық тұжырымдамасын әзірлеуде педагогикалық түсініктемені қажет етеді; халықтың эмпирикалық тәжірибесіндегі, ежелгі философия ілімдеріндегі, классикалық педагогиканың теориялық қағидаларындағы жыныс мәселесі оның педагогикалық ойлар тарихының дамуын зерттеу қажеттілігін айқындайды.

^ Зерттеудің мақсаты: гендерлік мәселенің ғылыми-педагогикалық негіздерін анықтау және гендерлік идеяларды Қазақстан педагогикасы мен білім беру тарихында жүзеге асырудың оңтайлы тәжірибесін айқындау.

^ Зерттеу нысаны: педагогикадағы гендерлік мәселесінің генезисі.

Зерттеу пәні: Қазақстан педагогикасы мен білім беру тарихында гендерлік идеяларды жүзеге асырудың оңтайлы тәжірибесі.

^ Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негіздері жыныс диалектикасы туралы философияның бастапқы ережелері, таным теориясы, жыныстық дифференциация теориясы, мәдениет теориясы, гендердің қазіргі теориясы, этнопедагогика мен этнопсихология жіне гендерологияның ғылыми тұжырымдамалары, географиялық және мәдениет детерминизмнің этнологиялық тұжырымдамалары болып табылады.

Зерттеудің нәтижелері:

• гендерлік проблематика саласындағы ғылыми зерттеу бағыттарының жіктемесі берілген;
  
• гендерлік идеялардың педагогикалық мәні ашылған;
  
• ғылым мен педагогикадағы гендерлік зерттеулердің дамуындағы гендерлік әдісті қалыптастырудың теориялық қайнар көздері анықталған;
  
• қазіргі үдерістерді сипаттаған генезис анықталып, Қазақстандағы гендерлік идеяның болашақтағы дамуы болжалған;
  
• Қазақстан педагогикасы тарихында гендерлік идеяларды жүзеге асырудың тиімді тәжірибелері айқындалған;
  
• Қазақстанның білім беру жүйесінде гендерлік идеяларды жүзеге асыру үлгісі әзірленген;
  
• қазіргі жағдайда гендерлік-сезімталдық идеяларды жүзеге асыру мәселеріне сипаттама берілген;
  
• Қазақстанның педагогикалық ойлар тарихында гендерлік білім берудің тәжірибесі анықталған, сондай-ақ өзінің педагогикалық қызметінде гендерлік идеяларды жүзеге асыратын мемлекеттік және қоғамдық кәсіпорындардың қызметі сипатталған;
  
• жоғарғы оқу орындарындағы ағылшын тілі курсының мазмұнына гендерлік білімді енгізу бойынша дидактикалық материал жасалды;
  
• жоғарғы оқу орындарының студенттеріне арналған мен оқытушыларына «Қазіргі білім беру жүйесіндегі гендер (теориялық-әдістемелік аспект)» арнайы курсы әзірленіп әдістемелік кеңестер ұсынылады.
  

^ Зерттеу нәтижелерін ендіру деңгейі ғылыми басылымдарда (Поиск, 2005; Менеджмент в образовании, 2005; Высшая школа Казахстана, 2005; Ұлт тағылымы, 2005; Этнопедагогика в системе образования, 2005) жарық көрген, халықаралық (Жезказган, 2004; Алматы, 2005; Қарағанды, 2005; Атырау, 2005; Алматы-Москва, 2006; Днепропетровск, 2008), аймақтық (Қарағанды, 2004) ғылыми-практикалық конференцияларда, Е.А.Бөкетов атындағы ҚарМУ-нің жалпы педагогика және кәсіби білім мәселелрі бойынша ғылыми семинарда талқылануымен айқындалады.

^ Зерттеу нәтижелерін қолдану саласы жоғары және арнайы орта оқу орындарында, мамандарды кәсіби даярлауды жетілдіру мақсатында, сонымен қатар педагогикалық кадрлардың біліктілігін жетілдіру жүйесінде қолдануға болатындығымен анықталады.


Summary


Zhubanova Bagdat Khorezimovna


“Gender ideas in the history of pedagogical thought of Kazakhstan”


^ 13.00.01 – General pedagogics


The necessity of adequate reaction of pedagogical science and practice of changes in the society life which determines the intensity and reforms hugeness of the modern educational system defines the importance of the research theme. Positively directed to the integration in the world educational space, sometimes they do not meet one of the foundational pedagogical principles – the cultureconsistency principle.

The principle of nationality unites these two principles and predetermines originality of empirical experience of specific ethnocultural community in the matter of upbringing of boys and girls, men and women. In other words, the principle of natureconsistency in this context is defined by the category “sex” and its derivatives “sexual identity”, “sexual differentiation”, “sexual upbringing”, “sexual roles”,etc., the first. The second, the principle of cultureconsistency is defined by the category “gender” and its derivatives “gender identity”, “gender roles”, “gender interrelations”, “gender upbringing”,etc. The third, given conceptual structures form the basic world tableau depending on peculiarities of history and social structure, nature, traditional types of activity and other forms of displays of the specific nation-cultural community.

The actuality of gender researches are defined by the following moments in pedagogics:

• objectively attending peculiarities of biological sex determine and social differences of men and women, boys and girls;
  
• under these conditions it’s necessary not only to speak about sex differences, but about gender problems in pedagogics;
  
• existing researches of sex problems in different spheres of scientific knowledge are needed in pedagogical interpretation, in devising of harmonious and integral conceptions of gender in pedagogics;
  
• regular presence of sex problem in empirical experience of peoples, in philosophical studies of antiquity, in theoretical conceptions of classical pedagogics determine the necessity of studying its development in history of pedagogical thought.
  

^ The aim of the research: definition of the scientific-pedagogical basis of gender problems and revelation the positive experience of realization of gender ideas in pedagogics history and Kazakhstan educational system.

The research object: The genesis of gender problems in pedagogics.

^ The research subject: The positive experience of gender ideas realization in pedagogics history and Kazakhstan educational system.

The research leading idea: Optimum of gender problems solving in modern pedagogical science and practice depends on scientific cognition, generalization and creative re-understanding of historical experience in the given problem.

^ Methodological basis of the research are the fundamental status of philosophy about sex dialectics, the theory of cognition, modern gender theories, the culture theory, ethnological conceptions of geographic and cultural determination, ethnopedagogical conceptions and ethnopsychology.

The results of the research:

• the classification of directions of scientific research in the sphere of gender problems is given;
  
• the pedagogical essence of gender ideas is disclosed;
  
• the theoretical sources of formation of gender approach in science and development of gender researches in pedagogics are defined;
  
• the genesis is established, the modern tendencies are characterized and the perspectives of the development of gender ideas are forecasted in Kazakhstan pedagogics;
  
• the positive experience of gender ideas realization is revealed in Kazakhstan pedagogics history;
  
• the model of gender ideas realization is worked out in modern Kazakhstan education system;
  
• it’s given the description of realization ideas problems of gender – sensitive education in modern conditions;
  
• it is known the positive experience of gender education in history of the pedagogical thought of Kazakhstan, and also an activity of state and public organizations and modern educational institutions, realizing gender ideas in their pedagogical activity;
  
• didactical materials in gender knowledge introduction into the context of English course in institution of higher education;
  
• special course “Gender in modern educational system (theoretic-methodological aspect)” for students of high school was worked out;
  
• methodological recommendations in special course studying “Gender in modern educational system (theoretic-methodological aspect)” for students and teachers of educational institutions are suggested.
  

The approbation level is defined in publications (Poisk, 2005;Management in education, 2005; The High School of Kazakhstan, 2005; Ult tagylymy, 2005; Ethnopedagogics in education system, 2005) in international conferences (Dzhezkazgan, 2004; Almaty, 2005; Karaganda, 2005; Atyrau, 2005; Almaty-Moscow, 2006; Dnepropetrovsk, 2008), in regional scientific-practical conferences (Karaganda, 2004) in the scientific seminar of Karaganda State University after E.A. Buketov.

The usage sphere:

• in the system of higher and specialized educational institutions;
  
• with the aim of professional specialists preparation;
  
• in raising specialists qualifications.