Эколого-экономическая эффективность переработки твердых бытовых отходов (на примере Южно-Казахстанской области). 08. 00. 19 Экономика природопользования и охрана окружающей среды
| Вид материала | Автореферат |
- Оценка эколого-экономической безопасности железнодорожного транспорта (на примере Южно-Казахстанской, 431.65kb.
- Отрицательное воздействие на атмосферный воздух твердых бытовых отходов. Комина, 44.63kb.
- Эколого-экономическая оценка устойчивости регионального развития (на примере Кемеровской, 735.7kb.
- Положение Об организации утилизации и переработки бытовых и промышленных отходов, 89.39kb.
- Аналитическая записка по обращению с твердыми бытовыми и промышленными отходами, 582.24kb.
- Аналитическая записка по обращению с твердыми бытовыми и промышленными отходами, 603.31kb.
- Мусороперерабатывающий завод безотходной переработки не рассортированных твердых бытовых, 64.29kb.
- Рабочей программы учебной дисциплины «правовые основы природопользования и охраны окружающей, 33.02kb.
- О санитарно-эпидемиологической опасности твердых бытовых отходов в г. Бендеры, 132.66kb.
- Протокол об итогах государственных закупок способом из одного источника Вывоз твердых, 22.81kb.
Список опубликованных работ по теме диссертации
- Зарубежный опыт переработки и использования твердых бытовых отходов в современных условиях //Поиск, №4, 2003 г., С.106-108. – 0,19 п.л.
- Теоретические основы эффективности использования отходов в отраслях народнохозяйственного комплекса //Транзитная экономика, №4, 2003 г. С.70-74. – 0,3 п.л.
Система показателей оценки эколого-экономической эффективности использования твердых бытовых отходов// Международная научно-практическая конференция ЮКГИ им.М.Сапарбаева «Наука и образование на современном этапе».- Шымкент, 2005.- т.II, С.274-276. – 0,12 п.л.
Мировой опыт переработки твердых бытовых отходов //Международная научно-практическая конференция, посвященная 5-летию Кокшетауского университета им. А. Мырзахметова.- Кокшетау, 2005 г.- тIII, С.40-42. – 0,13 п.л.
- Проблема утилизации отходов и охраны окружающей среды в Казахстане //Международная научно-практическая конференция на тему «Туркестанский форум экономистов и предпринимателей стран Центральной Азии».-Туркестан, 2006 г.- С.431-433. – 0,19 п.л.
Безотходное производство – как фактор обеспечения экологической безопасности страны //Международная научно-практическая конференция «Модернизация национальной экономики Узбекистана: проблемы, приоритеты, пути решения».- Ташкент, 2007 г.- II т., С.40-42. – 0,19 п.л.
- Общая оценка и объем накопления твердых бытовых отходов (на примере г.Шымкента) // Вестник КазЭУ, №2, 2007 г., С. 55-58. – 0,25 п.л.
- Экономический механизм использования вторичного сырья и отходов// Поиск, №2, 2007 г., С.50-53. – 0,25 п.л.
- Научно-теоретические подходы в определении и оценке вторичных материальных ресурсов // Вестник КазЭУ, №3, 2007 г., С. 18-23. – 0,37 п.л.
- Моделирование эколого-экономической эффективности переработки твердых бытовых отходов //Поиск, №4, 2007 г., С. 182-187. – 0,37 п.л.
Түйіндеме
Нұрсейітов Бақытжан Еланұлы
Қатты тұрмыстық қалдықтарды өңдеудің эколого-экономикалық тиімділігі (Онтүстік Қазақстан облысының мысалында).
08.00.19 – Табиғатты пайдалану және қоршаған ортаны
қорғау экономикасы.
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазіргі Қазақстан даму жағдайында экологиялық мәселелерге көп назар аударулыда, соның ішінде қатты тұрмыстық қалдықтар (ҚТҚ) күрделі мәселені тудыруда. Қоршаған орта қауіпті әсерлерге ушырауда, бұл табиғи ортаның ластануына, тұрғындардың өмір сүру жағдайының нашарлануына әкеліп соқтырады. ҚТҚ-тар азаматтардың деңсаулығы және қоршаған орта үшін айқын қауіп-қатер тудырады. Сондықтан экономикалық өсу мен қоршаған ортаны қорғау мәселерінің арасындағы үйлесімділік қажет. Бұл жағдайдың шешімін экологиялық қауіпсіз шарттарын жасау бойынша, ластаушы кәсіпорындардың қызметін ынталандыру және реттеу шараларының кешенін қалыптастыру арқылы таба аламыз.
Зерттеудің мақсаты мен міндеттері. Диссертациялық жұмыстың мақсаты – ҚТҚ-ды жинау мен залалсыздандырудың, қайта өндеудің теория-әдістемелік мәселелерін зерттеу және соның нәтижесінде ҚТҚ-ды қайта өндеу іс-шараларын жақсарту, экономикалық-ұйымдастыру механизмнің әдістерін жасау болып жетілдіру.
Бұл мақсатқа жету үшін келесі міндеттер орындалды:
- ҚТҚ-ды қайта өндеудің көрсеткіштерін көбейту әдістерін және шікізаттын қосымша көздері ретінде қарастыру;
- ҚТҚ-дың әртүрлі қайта өндеу әдістердің аймақтың жалпы экономикалық жағдайына тигізген әсерінің эколого-экономикалық бағалауын өткізу;
- ҚТҚ-ды қайта өндеу әдістердің жалпы экономикалық көрсеткіштерін анықтау және қауіпсіз утилизация әдістерінің экологиялық факторлар классификациясын өткізу;
- ҚТҚ-ды қайта өндеудің қазіргі әлемдік тәжірибиелерін және олардың Қазақстан жағдайында қолдану мүмкіндігін анықтау;
- нарық қатынастар жағдайында Оңтүстік Қазақстан облысының (ОҚО) экологиялық жағдайын жалпы жақсарту үшін ҚТҚ-ды пайдаланудың тиімділігін көтеру әдістерін анықтау.
Зерттеу нысаны. Қазақстан Республикасындағы ҚТҚ-ды жинайтын және қайта өндейтін аймақтық кәсіпорындар болып табылады.
Зерттеудің пәні. ҚТҚ-ды қайта өндеудің эколого-экономикалық тиімділігін қалыптастыратын ұйымдастырушылық және экономикалық әдістері болып табылады.
Зерттеудің теориялық және әдістемелік негізін шетел және отандық ғылымдардың классикалық және казіргі заманғы еңбектеріндегі көрсетілген экономикалық копцепциялары және ережелері. Мәселені қарастыру барысында логикалық фукционалды-кұрылымдылық және статистика-экономикалық анализдің әдістері қолданылды. Диссертацияның ережелік-құкықтық базасын Қазақстан Республикасының ҚР Үкіметінің заңңмалары мен заңдары, қоршаған ортаны қорғау бойынша нормативтік құжаттар құрады. Диссертациялық зерттеу барысында қолдынылған тәсілдер: кешендік, экологиялық-экономикалық және жүйелік талдау, салыстырмалы талдау, болжау.
Ғылыми жаналығы – ОҚО-ғы ҚТҚ-ды қайта өндеу іс-шараларын қамтамасыз етудегі ұйымдастырушылық-экономикалық механізмді қалыптастыру болып келеді. Өткізілген зерттеудің негізгі нәтижелері мен баптары келесідей болады:
- ҚТҚ-ды қайта өндеудің жақсарту әдістері және пайда болған өнімдердің қоршаған ортаға қауіпті әсерлерді азайту мақсатымен шаруашылық шеңберге кіргізу жолдарын анықтау;
- ҚТҚ-ды утилизацияның әртүрлі әдістер әсерінің аймақтың қоғамдық және экологиялық жағдайына самыстырмалы бағалау ұсынылды;
- ҚТҚ-ды утилизация әдістерінің түсініктемелері мен басты экономикалық критерийлері анықталды;
- әлемдік технологияларды зерттеу негізінде Қазақстанда озекті тәжирибиені қолдану мүмкіндігі ұсынылды;
- нарықты жағдай мәселесінде ҚТҚ-ды қайта пайдалану тиімділігін жоғарлату жолдары жасалынған.
Зерттеудің тәжірибеге енгізуі. Зерттеудің ғылыми ұсыныстары мен нәтижелері келесідей халықаралық ғылыми-тәжирибиелік конференцияларда баяндалған: «Қазақстан аймақтарының тұрақты дамудың моделін жасау» (Шымкент, 2005), «Қазіргі тандағы ғылым мен білім салаларындағы күрделі мәселелері» (А.Мырзахметов атындағы Кокшетау университеті, Кокшетау, 2005), «Орталық Азия қоғамының ұлттық экономикалық жүйелер: интеграцияның мөлшерімен маныздылығы» (К.А.Яссауи атындағы Халақаралық казақ-түрік университеті, Түркістан, 2006). Зерттеудің нәтижелері және тәжірибиелік ұсыныстар Оңтүстік Қазақстан облысының ЖШС «Югдорсервис» АҚ-да мақұлданды. Диссертацияның нәтижелері М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университетінің «Табиғатты пайдалану экономикасы» пәнін жургізуде қолданылады.
RESUME
Nurseitov Bakytzhan Elanovich
Ecology-economic efficiency of processing firm household wastes
(on an example of Region of South Kazakhstan).
08.00.19. - economy of natural use and protection of an environment.
Urgency of research. The rough development of scientific and technical progress for last century has introduced in life of a society many boons, which promoted increase of a level and comfortable of life, improvement of well-being of the people. But the given development has also return party accompanied intensification of production of natural resources and increase of quantity of emissions of polluting substances, entailed for it self improvement of a condition of an environment. For Kazakhstan’s today serious problem represent firm household wastes (FHW). Firm household wastes represent the certain danger to health of all citizens and for environmental natural environment. The environment is a necessary condition of realization of the man as biological kind alive organism. The involving of secondary raw material and wastes in an industrial revolution provides also significant ecological and social effect: the damage from pollution of an environment by various kinds wastes is reduced, the grounds engaged wastes are liberated there is an opportunity of creation of additional workplaces. In this connection there is a necessity of research of problems of a ecology-economic efficiency of use and processing firm household wastes in modern conditions. For this purpose it is required the new economic approaches of perfection of the working economic mechanism of use firm household wastes both creation of organizational and economic conditions for the tax and processing FHW as raw material. Proceeding from this weight accrued firm household wastes, even on separate cities, not speaking about the country as a whole, reaches huge sizes, there fore accommodation and neutralization wastes - serious problem.
Tasks and purposes of research. The purpose dissertation of work is the research of theoretical - methodical problems of the tax, processing FHW and on this basis development of organization-economic bases of perfection of the mechanism of processing firm household wastes.
On achievement of this purpose the decision of the following tasks is directed:
1) in the given work are investigated essence and factors determining efficiency of use firm household wastes in conditions of the market attitudes;
2) to study world experience of processing FHW in modern conditions, on this basis to define an opportunity of application of advanced experience in Kazakhstan;
3) to lead the analysis of the basic tendency of the tax, storage and processing FHW;
4) to develop the offers on formation of system of the tax, storage and use FHW (on an example of Region of South Kazakhstan);
5) to prove the offers on perfection of management wastes in system of sanitary clearing of Region of South Kazakhstan (RSK).
Object of research - the processing branches and manufactures of Republic of Kazakhstan are investigated.
Theme of research - theoretical and practical aspects of an industry of Republic of Kazakhstan and economic efficiency of processing firm household wastes.
The scientific novelty of the basic rules and results of research consists in the decision of a number of theoretical and methodical questions connected to perfection of processing FHW in the RSK area.
The basic scientific results the dissertation researches which are born on protection:
1) are generalized and have received the further development theoretical bases of efficiency of use and processing wastes in modern conditions;
2) to define economic aspects of recycling FHW in Kazakhstan;
3) the measures directed on prevention and liquidation harmful firm household wastes to an environment are recommended;
4) the ways of increase of efficiency of use and processing firm household wastes are offered at the expense of involving wastes in economic circulation as additional sources of raw material;
5) the offers on formation of system of the tax, storage and use firm household wastes are proved.
The theoretical and practical importance of research consists in definition of the basic directions of formation of the mechanism of efficiency of use and processing firm household wastes both development of the rational forms and methods of involving firm household wastes in economic circulation.
Approbation and introduction of results of research. The basic rules of research are stated in the published works, and also are reported on is scientific - practical conferences: «Formation of model of steady development of regions of Kazakhstan» (Chimkent-2005), «Urgent problems of formation and science at the present stage» (Kokshetau university of a name А.Мyrzakhmetov, Kokshetau, 2005), «National economic systems in the Central-Asian union: opportunities and prospects of integration» (International Kazakh-Turkish University of Kh.А.Yasavi, Turkestan, 2006). The scientific results and practical offers contained in the dissertation, are introduced into the programs at rates «Economy of natural use» and «Ecological management» of economic specialties of the South Kazakhstan state university of М.Аuezov, there are certificates of introduction in activity the limited liability company «Yugdorservis» (Chimkent), and also in educational process of faculty «Management» of the South Kazakhstan state university of М.Аuezov.