Выбор специализации сельскохозяйственного предприятия на основе предельных издержек производства (на примере акмолинской области) 08. 00. 05 Экономика и управление народным хозяйством (сельское хозяйство)

Вид материала

Автореферат

Содержание Зерттеу пәні Жұмыстың ғылыми жаңалығы Практикалық маңызы Зерттеу нәтижелерінің апробациясы 08.00.05 Economics and national economy management The object of research

Подобный материал:

• Развитие потребительской кооперации в системе продовольственного обеспечения (на материалах, 421.99kb.
• Формирование воспроизводственного процесса сельскохозяйственных предприятий на основе, 433.99kb.
• Адаптивное прогнозирование экономического состояния промышленного предприятия на основе, 344.8kb.
• Совершенствование системы управления сельскохозяйственными предприями на основе процессного, 460.34kb.
• Управление рисками сельскохозяйственных предприятий в условиях реформирования производства, 352.67kb.
• Формирование механизма управления стратегическим развитием сельскохозяйственных предприятий, 364.07kb.
• Аношина александра евгеньевна развитие рынка молока (на материалах Ульяновской области), 377.15kb.
• Организационно экономическое обоснование развития рынка продукции птицеводства (на, 414.96kb.
• Повышение эффективности функционирования региональной экономики на основе интенсификации, 430.74kb.
• Организационно-экономические аспекты эффективного использования оросительной воды, 395.43kb.

Заключение


Проведенные исследования позволяют сделать выводы и сформулировать практические рекомендации для выбора специализации сельскохозяйственных предприятий в условиях рынка:

1. 
   Специализация - это сосредоточение деятельности хозяйствующего субъекта на производстве определенного вида или видов продукции с учетом экономических, природно-климатических условий, пространственного размещения предприятия.
   

Помимо этого, в условиях рыночной экономики при выборе специализации возникает необходимость учета рыночных факторов, таких как уровень спроса и предложения, конъюнктура рынка и другие. В современных условиях на специализацию предприятия значительное влияние оказывает развитие международных интеграционных процессов, глобализация экономики.

Если на начальном этапе реформирования большинством экономистов специализация сельскохозяйственного предприятия отвергалась исходя из ложного понимания специализации как результата саморегуляции рынка, то в современных условиях специализация воспринимается как объективная необходимость для обеспечения конкурентоспособности хозяйствующего субъекта.

2. Стремление к эффективному использованию производственных ресурсов, сглаживанию сезонного характера сельскохозяйственного производства предопределяет необходимость развития нескольких взаимосвязанных отраслей. Функционирование нескольких отраслей в пределах специализированного сельскохозяйственного предприятия называется комбинированием.
   

С экономической точки зрения, комбинирование следует рассматривать как сочетание взаимосвязанных отраслей в определенных соотношениях, для эффективного использования потенциальных возможностей предприятия при сложившихся условиях хозяйствования.

Поэтому выбор специализации сельскохозяйственного предприятия в условиях рыночной экономики следует понимать как определение рационального комбинирования отраслей с целью повышения конкурентоспособности.

3. Для количественной характеристики специализации сельскохозяйственного предприятия используются различные показатели, такие как структура товарной продукции, уровень товарности продукции и другие. Наиболее объективным показателем, характеризующим уровень общественного разделения труда на предприятии, считается удельный вес продукции или сельскохозяйственной отрасли в общем объеме товарной продукции. На основе выделения однородных групп хозяйств по структуре товарной продукции определяется производственный тип предприятий в разрезе регионов.

4. В результате радикальной экономической реформы произо­шла реструктуризация сельского хозяйства Акмолинской области путем создания предприятий новых форм собственности и хозяйст­вования. Здесь возникли акционерные общества, хозяйственные товарищества, производственные кооперативы, крестьянские ( фермерские) хозяйства

В современных условиях в сельском хозяйстве области функционируют 4338 различных форм хозяйственных товариществ, 16 производственных кооперативов, 17 акционерных обществ, 3554 крестьянских хозяйств.

Хотя и нет прямой связи результативности сельскохозяйственного предприятия от его организационно-правовой формы, по результатам финансовой деятельности выяв­лено, что наиболее успешно функционируют хозяйственные товари­щества и производственные кооперативы, у которых наблюдается наибольшая сумма прибыли, а убыточными являются акционерные общества.

5. В общем объеме валовой продукции сельского хозяйства, произведенной в области, удельный вес растениеводческой продукции составляет 67,2 % , а животноводства- 32,8 %. Такая структура характеризует сложившуюся специализацию сельс­кого хозяйства Акмолинской области как зерново-животноводческую. В разрезе районов наряду с зерновым производством развиваются разные отрасли животноводства. Так, например, в отдельных хозяйствах Аршалынского, Целиноградского, Щучинского районов получило развитие птицеводство, а в Буландынском, Есильском и Шортандинском районах получило развитие свиноводство.

Все районы области имеют преимущественно зерновую направленность, удельный вес товарной продукции животноводства в разрезе районов составляет всего лишь 5-10% от общего объема реализованной продукции.

Исходя из структуры товарной продукции, сложившиеся на сегодня производственные типы предприятий во всех районах определены как зерновые.

6. На основе сложившейся тенденции развития сельскохозяйственного производства в районах нами составлен прогноз изменения структуры товарной продукции. По нашим расчетам к 2012 году изменится производственная направленность в Енбекшилдерском, Аккольском районах. За счет увеличения поголовья крупного рогатого скота, их продуктивности удельный вес товарной продукции животноводства увеличится до 25% и производственный тип в этих районах изменится на зерново-скотоводческий, в Щучинском и Аршалынском производственное направление изменится на зерново-птицеводческое.

7. Для определения производственно-отраслевой структуры в разрезе отдельных хозяйствующих субъектов в сельском хозяйстве нами предлагается методика, основанная на теории предельных издержек, сущность которой заключается в определении объемов производства той или иной сельскохозяйственной продукции и уровня цен, обеспечивающие рентабельность производства. На основе фактических данных 124 хозяйств Акмолинской области нами рассчитаны объемы производства и цены реализации на зерно, молоко, мясо по видам на 2012 год. По нашим расчетам объемы производства должны составить: молока 1279,2 ц, говядины 374,6 ц, баранины 15,86 ц, свинины 42,5 ц, при этом реализационные цены этих видов продукции должны составлять: молока – 2,7 тыс.тг, говядины - 44,2 тыс.тг, баранины -115,3 тыс.тг, свинины -42,6 тыс.тг

8. Нами предложена методика определения экономической эффективности изменения производственно-отраслевой структуры сельскохозяйственного предприятия на основе использования величин предельных издержек, сущность, которой заключается в определении объема выпуска продукции и уровня цен, обеспечивающих безубыточность производства.

В результате внедрения рекомендуемых нами мероприятий увеличатся объемы производства зерна на 13407,3 тыс.ц,, говядины на 8,8 тыс.ц, баранины на 0,4 тыс. ц, птицы на 3,8 тыс. ц, яиц на 39118,8 тыс.штук, молока на 5,1 тыс.ц, но объемы производства свинины, конины останутся на прежнем уровне.


Список опубликованных работ по теме диссертации

1. Методические основы формирования и развития многоукладной экономики в сельском хозяйстве // Поиск.- 2005 .- № 4- С. 64-67. - 0,3 п.л.

2. Сущность и принципы специализации // Вестник Кокшетауского института экономики и менеджмента – 2005. - № 1- С. 157-159. - 0,2 п.л.

3. Факторы, влияющие на специализацию сельскохозяйственных товаропроизводителей // Материалы международной научно – практической конференции. - Караганда, 2005. - С. 322-324.- 0,2 п.л.
   
4. Теоретические основы устойчивости предприятия // Материалы международной научно – практической конференции.- Кокшетау, 2006. – С. 149-152.- 0,2 п.л.
   
5. Кәсіпорының тұрақтылығының абсолютті көрсеткіштерін талдау// ҚазМАТУ жаршысы - 2007. - №2(45)- С.296-301.- 0,3 п.л.
   
6. Факторы, влияющие на финансовую устойчивость и показатели ее оценки // Научно-теоретическая конференция «Сейфуллинские чтения-3». -Астана, 2007.- Т № 3- С.175-176. - 0,06 п.л.
   
7. Особенности рыночной специализации // Материалы международной научно-практической конференции. Астана, 2007. - Т № 2- С.68-69. -0,06 п.л.
   
8. Анализ относительных показателей устойчивости (на примере хозяйств Акмолинской области) // ҚазМАТУ жаршысы. 2007 .- №4(47) –С.205-211.-0,4 п.л.
   
9. Теории, определяющие специализацию регионов // Материалы международной научно-практической конференции. Кокшетау, 2008.- С. 99-101.-0,1 п.л.
   
10. Анализ абсолютных показателей устойчивости (на примере хозяйств Акмолинской области) // Поиск, 2007.- № 3(2)- С.66-71.- 0,3 п.л.
    
11. Кәсіпорының қаржылық тұрақтылығы көрсеткіштерін талдау // Вестник Кокшетауского института экономики и менеджмента. Кокшетау, 2008.- № 2(7)- С.38-44.-0,4 п.л.
    

Түйін


Мусина Раушан Серікқызы


Өндірістің шекті шығындары негізінде ауылшаруашылық кәсіпорындарының мамандануын таңдау

(Ақмола облысы мысалында)


08.00.05 – Экономика және халық шаруашылығын басқару

(ауыл шаруашылық)


Зерттеудің мақсаты мен міндеттері. Зерттеу мақсаты шекті шығындар туралы заңды қолдана отырып ауылшаруашылық кәсіпорынының мамандануын таңдау әдістемесін әзірлеу болып табылады. Бұл мақсат келесі міндеттерді шешуді талап етеді:

• өндірістің өндірістік-салалық құрылымын анықтаудың теориялық негіздерін зерттеу;
  
• ауылшаруашылық кәсіпорынының мамандануына әсер ететін факторларды анықтау;
  
• Ақмола облысы ауыл шаруашылығының қазіргі жағдайын талдау;
  
• қазіргі жағдайдағы түрлі меншік нысанындағы кәсіпорындар қызметінің ерекшелігін зерттеу;
  
• Ақмола облысы аудандары бойынша ауылшаруашылық кәсіпорындарының перспективті типтерін анықтау;
  
• рыноктың экономика жағдайында ауылшаруашылық кәсіпорынның мамандануын таңдау әдістемесін әзірлеу.
  

Зерттеу пәні. Зерттеу пәні қазіргі жағдайдағы ауылшаруашылық кәсіпорынның мамандануын таңдаудың әдістемелік мәселелері болып табылады.

Зерттеу нысаны. Зерттеу нысаны ретінде жаңа меншік түріндегі ауылшаруашылық кәсіпорындардың қалыптасу үрдісі мен дамуы және нарықтық экономика жағдайындағы шаруашылық етуі алынды.

Жұмыстың ғылыми жаңалығы. Жұмыстың ғылыми жаңалығы мыналар:

• рыноктық экономика жағдайындағы ауылшаруашылық өндірісінің мамандануын дамытудың теориялық негіздері жинақталды және нақтыланды;
  
• облыстың қазіргі жағдайдағы қалыптасқан ауылшаруашылық кәсіпорындарының өндірістік типтері нақтыланды;
  
• түрлі меншік нысанындағы ауылшаруашылық кәсіпорындарының өндірістік бағыттарын қалыптастыруға және оның рынок жағдайындағы тиімділігі мен қызмет етуіне әсер ететін факторлар анықталды;
  
• түрлі меншік нысанындағы ауылшаруашылық құрылымдарды дамыту мен олардың Ақмола облысында шаруашылық ету ерекшеліктері анықталды;
  
• ауылшаруашылық кәсіпорындарының перспективті өндірістік типтері негізделді;
  
• шекті шығындар теориясын қолдану негізінде ауылшаруашылық кәсіпорынының мамандануын таңдау әдістемесі әзірленді.
  

Қорғауға ұсынылатын ережелер:

• нарық жағдайындағы ауылшаруашылық кәсіпорынының мамандануын таңдау әдістемесі;
  
• тауар өнімінің болжалды көлемінің есебі;
  
• облыс аудандары бойынша ауылшаруашылық кәсіпорындарының перспективті типтері;
  
• ауылшаруашылық өндірісі рентабельділігін қамтамасыз етуге арналған өнімді сатудың ұсынылып отырған бағасы.
  

Практикалық маңызы Ақмола облысының ауылшаруашылық өндірісінің 2012 жылға даму болжамының жасалғандығында. Ақмола облысы аудандары бойынша ауылшаруашылық кәсіпорындар перспективті типтері негізделді және ұсынылды. Шекті шығындар теориясын қолдану негізінде ауылшаруашылық кәсіпорындарының өндірістік-салалық құрылымын анықтау әдістемесі ұсынылды.

Ауылшаруашылық кәсіпорындарының перспективті өндірістік типтері Ақмола облысының облыстық ауыл шаруашылығы басқармаларында қолданылуы мүмкін. Өндірістік-салалық құрылымды анықтау әдістемесі қалыптасқан мамандануды нақтылау мен түзету үшін шаруашылық субъектілерімен қолданылуы мүмкін.

Зерттеу нәтижелерінің апробациясы. Жұмыстың негізгі нәтижелері “Аймақтың тұрақты даму стратегиясы” (Қарағанды, 2005), “Мемлекетті әлеуметтік, экономикалық, технологиялық және саяси жаңартудың өзекті мәселелері”(Көкшетау,2006), “Сәкен тағылымы-3” (Астана, 2007), С.Сейфуллин атындағы ҚаАТУ-дың 50-жылдығына арналған халықаралық ғылыми – практикалық конференция (Астана, 2007); “ Бәсекелестікке қабілетті Қазақстан: мәселелер мен оларды шешу” (Көкшетау, 2008) атты халықаралық ғылыми-практикалық конференцияларда баяндалған.


Summary


Musina Raushan Serikovna


The choice of agricultural enterprise’s specialization on the base of production limited costs (on the example of Akmola region)


08.00.05 Economics and national economy management

(agricultural economy)


Aim and tasks of research.The aim of research is the development of the methodic of the choice of agricultural enterprises’ specialization on the base of applying the law about limited costs. The given aim is concretized in setting up the following tasks:

• to study theoretical fundamentals of definition industrial branch-wise structure of production;
  
• to specify factors influencing to specialization of agricultural enterprise;
  
• to analyze modern condition of agriculture of Akmola region;
  
• to investigate peculiarities of enterprises functioning of different forms of property in modern conditions;
  
• to define perspective types of agricultural enterprises in districts of Akmola region;
  
• to develop the methodic of the choice of agricultural enterprise’s specialization in the conditions of market economy.
  

The subject of research. The methodic issues of the choice of agricultural enterprises’ specialization in modern conditions are the subject of research.

The object of research. The processes of formation and development of agricultural enterprises of new forms of property and economic management in the conditions of market economy is the subject of research.

The scientific novelty of the work. The scientific novelty of the work lies in the following:

• theoretical fundamentals of specialization development in agricultural production of the region in modern conditions are summarized;
  
• prevalent production types of the region’s agricultural enterprises in modern conditions are specified;
  
• factors influencing on formation of agricultural enterprises’ production directions of different types of property and on the effectiveness of their functioning in market economy are revealed;
  
• peculiarities of the development of agricultural formations of different types of property and economic management in Akmola region are defined;
  
• perspective production types of agricultural enterprises are substantiated;
  
• methodic of defining agricultural enterprises’ specialization on the base of using the theory of limited costs is offered.
  

Statements submitted to the defence:

• methodic of the choice of agricultural enterprises’ specialization in market conditions;
  
• calculation of forecast volume of commodity output;
  
• perspective types of agricultural enterprises in the region’s districts;
  
• recommended prices of production realization for guaranteeing profitability of agricultural production.
  

Practical importance consists of made up forecast of agricultural production development in Akmola region till 2012. Perspective production types of agricultural enterprises in the districts of Akmola region were substantiated and recommended. The methodic of definition of industrial branch-wise structure of agricultural enterprise on the base of applying the theory of limited costs were offered.

Perspective production types of agricultural enterprises can be used by the Region Department of Agriculture of Akmola region. The methodic of definition of industrial branch-wise structure can be used economic management subjects for specifying and correction of well – established specialization.

Approbation of the work. The main results of the work were presented at international scientific and practical conferences: “Strategy of sustainable development of the region” (Karaganda, 2005); “The problems of social, economic, technological and political modernization of the state” (Kokshetau, 2006); “Seifullin’s reading” (Astana, 2007); Conference devoted to the 50^th anniversary of S.Seifullin Kazakh Agro Technical University (Astana, 2007), “Kazakhstan competitiveness: problems and decision” (Kokshetau,2008).