Гаспадарчая дзейнасць насельніцтва Беларусі ў першабытную эпоху
Информация - История
Другие материалы по предмету История
Гаспадарчая дзейнасць насельніцтва Беларусі ў першабытную эпоху (100 40 тыс. гадоу да н.э. VI ст. н.э.)
Першабытнаабшчынны лад самы працяглы перыяд развіцця чалавечага грамадства. Ен мае наступныя храналагічныя рамкі ад зяўлення чалавека да фарміравання класавага грамадства і ўзнікнення дзяржавы.
Гэты перыяд мае наступныя характарыстыкі:
- нізкі ўзровень развіцця вытворчых адносін і маруднае іх удасканаленне;
- нізкія тэмпы развіцця грамадства;
- калектыўны характар прысваення прыродных рэсурсаў і вынікаў вытворчасці;
- сацыяльная роўносць людзей, ураўняльнае размеркаванне матэрыяльных даброт;
- адсутнасць прыватнай уласнасці, эксплуатацыі, класаў і дзяржавы.
Перыяд першабытнаабшчыннага развіцця грамадства мае досыць складаную перыядызацыю. Даследчыкі выкарыстоўваюць некалькі варыянтаў, заснаваных на канкрэтных прынцыпах. Найбольш папулярнымі зяўляюцца археалагічная і сацыяльна-гістарычная перыядызацыі. Археалагічная перыядызацыя заснавана на прынцыпе выдзялення асноўнага матэрыялу, што выкарыстоўваўся для вытворчасці прылад працы:
- каменны век (100 тыс. гадоў да н.э. 3 тыс. гадоў да н.э.):
- палеаліт (100 тыс. гадоў да н.э. 10 тыс. гадоў да н.э.);
- мезаліт (9 тыс. гадоў да н.э. 6 тыс. гадоў да н.э.);
- неаліт (5 тыс. гадоў да н.э. 3 тыс. гадоў да н.э.);
- бронзавы век (2 тыс. гадоў да н.э.);
- жалезны век (1 тыс. гадоў да н.э. VII ст. н.э.).
Этапы развіцця першабытнай гаспадаркі на тэрыторыі Беларусі:
Храналагічныя рамкіАрхеалагічныя рамкіАсаблівасці ў развіцці гаспадаркіАсаблівасці ў грамадскім ладзе100 35 тыс. год да н.э.Ранні і сярэдні палеалітПрысвойвальныя формы гаспадаркіПершабытны чалавечы статак, або праабшчына35 2 тыс. год да н.э.Позні палеаліт, мезаліт і неалітРосквіт прысвойвальнай гаспадаркі, узнікненне вытворчай (земляробства, жывёлагадоўля, рамяство). Першы падзел працы паводле полу і ўзростуРодавая абшчына. Пераход да парнай сямі.2 тыс. год да н.э. V ст. н.э.Бронзавы і ранні жалезны векШырокае распаўсюджванне вытворчых формаў гаспадаркі. Развіцце абмену.Разлажэнне рода-племяннога ладу, усталяванне суседскай абшчыны
Даследчыкі вызначаюць наступныя фактары развіцця першабытнаабытнай гаспадаркі на Беларусі: біялагічныя, сацыяльныя і прыродныя.
Біялагічны фактар. Чалавек зявіўся на тэрыторыі Беларусі прыкладна 100-40 тыс. год да н.э. Гэта быў неандэрталец. Знешне ён мала адрозніваўся ад чалавека сучаснага тыпу. Ен быў больш груба складзены, меў нізкі лоб. Тым не менш, абем галаўнога мозгу адпавядаў сучаснаму чалавеку. Гэта гаворыць аб добрых інтэлектуальных здольнасцях першых жыхароў на тэрыторыі Беларусі.
Каля 35-30 тыс. год да н.э. тэрыторыя Беларусі засяляецца чалавекам сучаснага тыпу краманьёнцам. Агульныя антрапалагічныя характарыстыкі яго былі наступныя: рост каля 160 см. (жанчыны крыху ніжэйшыя), у шлюб уступалі ў 12-15 гадоў, сярэдняя працягласць жыцця складала 20 гадоў. Да 40 гадоў дажываў 1 са 100 чалавек.
Сацыяльны фактар. Пад час эвалюцыі грамадскага ладу ад першабытнаабшчыннага статку праз родавую абшчыну да суседскай чалавек шукаў больш прагрэсіўныя формы гаспадарання, якія адпавядалі бы існуючым грамадскім адносінам і наадварот.
Існуе некалькі прыродных фактараў развіцця гаспадаркі, сярод якіх вылучаюцца: тэрыторыя, глебы, раслінны і жывельны свет, клімат, рэльеф мясцовасці, наяўнасць рачной сеткі і сыравіны.
Тэрыторыя. Беларусь уяўляе сабой адзіны геаграфічны рэгіён, што спрыяла фарміраванню адзінага эканамічнага раёна з адпаведнымі напрамкамі гаспадарчай дзейнасці.
Глебы і раслінны свет на Беларусі разнастайныя. Гэта мела вынікам розныя заняткі ў насельніцтва розных частак Беларусі, што ў сваю чаргу стымулявала абмен.
Умераны клімат, які усталяваўся пасля адыходу ледавіка, спрыяў развіццю як прысвайвальных, так і вытворчых формаў гаспадаркі.
Рэкі ў першабытныя часы былі важнейшым фактарам гаспадарчага развіцця. Не здарма ўсе старажытныя цывілізацыі ўзніклі на вялікіх рэках. На Беларусі багата рэк, яны звязваюць яе з суседнімі рэгіёнамі.
Сыравіна. Для старажытнай эканомікі найбольш важнымі былі наступныя віды сыравіны крэмень, гліна, вапняк, жалезная руда, лес. Усё гэта ў вялікай колькасці знаходзілася на тэрыторыі Беларусі, часткова экспартавалася на сумежныя тэрыторыі.
Зараджэнне і развіццё прысвайвальнай гаспадаркі
Прысвайвальная гаспадарка гэта такі спосаб гаспадарання, калі субект гаспадарання (чалавек) толькі карыстаецца прыроднымі рэсурсамі.
Аснова вытворчых адносін прысвайвальнай формы гаспадарання калектыўная, маёмасць на прылады працы абшчынная, існавала ураўняльнае размеркаванне матэрыяльных даброт, а тэмпы развіцця вытворчых адносін былі вельмі марудныя.
Асноўная задача прысвайвальнай гаспадаркі гэта пошук найбольш рацыянальных спосабаў атрымання прадуктаў харчавання.
Асноўныя элементы прысвайвальнай гаспадаркі:
- абект эксплуатацыі тыя ці іншыя віды раслін ці жывёльнага свету;
- прылады працы;
- прыроднае асяроддзе;
- субект гаспадарання чалавек. Ен вызначаў спосаб гаспадарання і абядноўваў папярэднія элементы.
Храналагічна прысвайвальная гаспадарка зяўлялася адзінай формай гаспадарання ў палеаліце і мезаліце. Пазней яна суіснавала побач з вытворчымі формамі гаспадарання, страчвала сваю важкасць.
Палеаліт
Палеаліт (100 10 тыс. год да н.э.), супадае з ледавіковым перыядам на тэрыторыі Беларусі. Першыя лю?/p>