Эстэтычныя пошукi СЮ сучаснай беларускай лiтаратуры
Информация - Литература
Другие материалы по предмету Литература
Эстэтычныя пошукi СЮ сучаснай беларускай лiтаратуры
1. Неаавангардныя тэндэнцыi СЮ сучаснай беларускай лiтаратуры
Развiццё сучаснай беларускай лiтаратуры вызначаецца СЮзаемаперасячэннем разнастайных эстэтычных пошукаСЮ, тэндэнцый. Пры аналiзе сучаснага лiтаратурнага працэсу можна заСЮважыць увесь комплекс праблем, што быСЮ напрацаваны класiчным еСЮрапейскiм мадэрнiзмам, беларускi варыянт якога не быСЮ рэалiзаваны СЮ пачатку дваццатага стагоддзя па сумнавядомых пазалiтаратурных прычынах.
Падобная сiтуацыя эстэтычнай тАЬнедапраяСЮленаiiтАЭ мадэрнiiкiх мастацкiх практык склалася, акрамя беларускай, i ва СЮкраiнскай лiтаратуры, а таму, на думку Уладзiмiра Ешкiлева, у сучаснай украiнскай лiтаратуры мэтазгода вылучаць асобны мастацкi дыскурс, пазначаны тэрмiнам тАЬнеамадэрнiзмтАЭ [1]. У навуковай лiтаратуры пераходны перыяд да эпохi постмадэрну пазначаюць тэрмiнам тАЬнеаавангардтАЭ [2, с. 43].
Лiтаратурнае абяднанне тАЬБум-Бам-ЛiттАЭ (менеджэр Зм. Вiш-нёСЮ, тАЬхросны бацькатАЭ фiлосаф i культуролаг В. Акудовiч), куды СЮваходзiлi РЖ. Сiн, В. Жыбуль, Ю. Барысевiч, А. Бахарэвiч, А. Ту-ровiч, С. Мiнскевiч, В. Гапеева (на момант расколу 30 творцаСЮ) вылучылася наватарскiмi пошукамi СЮ галiне зместу i формы твораСЮ i даволi эпатажнымi паводзiнамi. Удзельнiкi абяднання абвяiiлi вайну састарэлым традыцыям у нацыянальнай лiтаратуры. Авангард увогуле тАЬтАжнемагчымы без актыСЮных мастацкiх тАЬантыпаводзiнтАЭ, без скандалу i эпатажутАЭ [3, с.13], якi СЮспрымаецца СЮ якаii тАЬкамунiкатыСЮнага пратэсту супраць iснуючага стану рэчаСЮтАЭ [4, с.13].
На думку М. Шчура, тАЬБум-Бам-ЛiттАЭ у супрацьвагу амерыканскай контркультуры, хоць i запознена, тАЬтАжнарадзiСЮ беларускi контркультурны авангардтАЭ [5, с.430]. Ю. Барысевiч iвярджае, што бумбамлiтаСЮцы працягвалi лiнгвiстычныя эксперыменты еСЮрапейскiх лiтаратараСЮ сярэдзiны 20 стагоддзя. Гэтыя эксперыменты тАЬБум-Бам-ЛiтатАЭ крытык называе тАЬусходнееСЮрапейскiм трансавангардамтАЭ [6, с.15]. Даволi эпатажнымi СЮспрымалiся некаторыя тэатралiзаваныя акцыi тАЬБум-Бам-ЛiтатАЭ. Абяднанне шукала новыя формы выяСЮлення СЮласнай творчаii: перформанс, спалучэнне дэкламавання тэкстаСЮ з тэатралiзаванай дзеяй i iнш. С. Мiнскевiч пiша: тАЬНа Беларусi бумбамлiтаСЮцы чыталi вершы птушкам, дрэвам, рыбам, дамам i сметнiкам; стваралi тэксты для фiзiялагiчнага СЮспрымання скурай, страСЮнiкам, пячонкай, ныркамi; развешвалi на сабе гiрлянды акуляраСЮ, каб бачылi тэкст не толькi вочы, але i клеткi цела; на ссовах мыслення будавалi шызарэалiстычную лiтаратуру; распрацоСЮвалi гiперсюррэалiстычнае АРОТАпiсьмо, што палягае на бiнарных узаемаСЮплывах кампутар-чалавек...тАЭ [7, с. 127] Тэарэтычнае абгрунтаванне падобнай практыкi у тэкстах Ю. Барысевiча тАЬЦела i тэксттАЭ, тАЬКароткая гiсторыя тАЬБум-Бам-ЛiтатАЭ. Гэтыя навацыi вельмi неадназначна СЮспрымалiся пiсьменнiкамi старэйшай генерацыi: тАЬАле паступова дзейнаiь неардынарнай суполкi ператварылася СЮ масовачны, напаСЮэстрадна-кiтчавы (перформансны) эпатажтАЭ [8, с.16]. РЖмiдж тАЬскандалiстатАЭ i галоСЮнага тАЬафрыканiзатаратАЭ Беларусi стварыСЮ сабе Зм. ВiшнёСЮ, А. Бахарэвiч прыСЮнёс у беларускую лiтаратуру панкавую стылiстыку.
Вiдавочныя тыпалагiчныя сыходжаннi з авангарднымi напрамкамi мастацтва выяСЮляе паэзiя Зм. Вiшнёва i В. Жыбуля, В. Бурлак, С. Мiнскевiча, В. Гапеевай, А. Бахарэвiча. Так, тАЬсувязь з лепшымi традыцыямi дадаiзму i сюррэалiзму можна заСЮва-жыць у паэтычных тэкстах Зм. ВiшнёватАЭ [4, с.13]. Зм. ВiшнёСЮ (1975 г.н.) адзiн з найбольш актыСЮных удзельнiкаСЮ лiтаратур-ных суполак тАЬБум-Бам-ЛiттАЭ i тАЬSCHERZWERKтАЭ. ВыдаСЮ зборнiкi: тАЬШтабкавы тамтамтАЭ, тАЬТамбурны маскiттАЭ, тАЬТрам для суслiка альбо некрафiлiчнае даследаванне аднаго вiда грызуноСЮтАЭ, тАЬВерыфiкацыя нараджэннятАЭ, тАЬФараон у запаркутАЭ. Трэба заСЮважыць, што гэта адзiн з самых вядомых на Захадзе беларускiх пiсьменнiкаСЮ. Ён пастаянны СЮдзельнiк шматлiкiх лiтаратурных iмпрэзаСЮ у ЕСЮропе. У 2006 годзе на фестывалi паэзii СЮ Славенii атрымаСЮ першую прэмiю. Яго творы шмат перакладаюцца на iншыя еСЮрапейскiя мовы.
Зм. ВiшнёСЮ спрабуе разбурыць семантычны СЮзровень мовы: словы СЮ яго вершах паздзяляюцца на асобныя выгукi i склады, яны абсалютна губляюць сэнс:
РЖ наогул. РЖ таму. РЖ пляваць. РЖ не трэба. РЖ СЮсё
РЖ я! Эх. РЖ каламбур. РЖ куралес.РЖ о.РЖ аРЖ i РЖ-i-i-i-i-i!!! [9, с. 38]
( тАЬРЖхтыязаСЮртАЭ)
Лятуць самалёты як нехлямыжнiкi
Да хвастатых аблачынак
У бок паднябеснай вежы дзе
АдлюстроСЮваецца сум ветра
Паветра раветра суметра куветра
Наветра леветра неветра зiветра
Муветра хаветра жаветра
Шы-ве-тра [10, с. 54]
(тАЬУ маiх руках чорная пячаткатАжтАЭ).
Страфа (драфа) вылятае СЮ моСЮкную кадасу (барадасу).
Блiшчаць залатыя дыскi (мiскi) i рабiнавыя вочы (аднойчы).
Чалавек (чабурэк), змазаны вапнай, упаСЮ у сажу (лажу).
Танкi (тапкi, папкi) прарыкалi СЮ бок Вашынгтона (тАждона).
Аднавокая варона i я (у кароне) сядзелi на правадах (абадах) [9, с. 42]
( тАЬСлупавы востраСЮтАЭ)
Такая СЮстаноСЮка была прадэкламавана Зм. Вiшнёвым яшчэ на самым пачатку творчаii:
Таварышы! РЖстэрычна крычу я.
Таварышы! Я займаюся словаблудствам! [8, с. 16]
Сваё меiа СЮ паэзii Зм. Вiшнёва займае i традыцыйная для авангарду тАЬрэвалюцыйнаятАЭ тэматыка. П. Васючэнка лiчыць, што творчаiь Зм. Вiшнёва СЮ кантэкiе традыцый беларускай лiтара-туры можна ахарактарызаваць як тАЬантымаладнякiзмтАЭ [11, с.7].
Трэба адзначыць, што самi тАЬБум-Бам-ЛiтаСЮцытАЭ адмаСЮляюць сваю спадчыннаiь з сюррэалiзмам i футурызмам. Ю. Барысевiч зазнач