Эстэтычныя пошукi СЮ сучаснай беларускай лiтаратуры
Информация - Литература
Другие материалы по предмету Литература
льнай афарбоСЮкiтАЭ, па словах Н. Пазняк, уяСЮляе сабой тАЬiнтэрактыСЮную прастору з вандруючымi вобразамi i сюжэтамiтАЭ. РЖ далей даследчыца працягвае: тАЬЗ першага погляду твор тыпова постмадэрнiiкi, калi не казаць пра пост-постмадэрнiзм, бо iнтэртэкст рамана разбурае катэгорыi СЮжо самога постмадэрнутАЭ [32, с. 6]. Па жанру раман блiзкi да антыСЮтопii, тАЬякi праз выкарыстанне катэгорыi постмадэрнiiкай тАЬгульнiтАЭ СЮ тэкiе таксама дэканструiруеццатАЭ [32]. Н. Пазняк знаходзiць у творы алюзii да раманаСЮ К. Замяцiна тАЬМытАЭ i тАЬЗамкатАЭ Ф. Кафкi, i нават тАЬСталкератАЭ А. ТаркоСЮскага. РЖмя галоСЮнага героя Стах, паводле iнтэртэксту, адсылае да тАЬкультавагатАЭ твора беларускай лiтаратуры тАЬДзiкае паляванне караля СтахатАЭ У. Караткевiча.
Н. Пазняк лiчыць А. Бахарэвiча адным з самых перспектыСЮных сучасных беларускiх пiсьменнiкаСЮ: "На нашу думку, у асобе Альгерда Бахарэвiча сучасная беларуская лiтаратура набывае новае светабачанне, якое адпавядае СЮсiм правiлам i канонам эстэтыкi постмадэрнiзму, а таксама працягвае лепшыя традыцыi нацыянальнай прозытАЭ [32, с. 6].
Творчаiь Зм. Вiшнёва Н. Пазняк прапануе разглядаць у рэчышчы постмадэрновага канцэптуальнага мастацтва. Канцэптуалiзм як уласна-нацыянальную форму рускага лiтаратурнага постмадэрнiзму, што не мае прамых аналагаСЮ у свеце, прапануе вылучаць РЖ. С. Скарапанава [30].
Катэгорыя тАЬгульнiтАЭ СЮ канцэптуалiзме мае тАЬтАжпазатэкставы тАЬтэатралiзаванытАЭ характар, што выяСЮляе iмiдж аСЮтара, праз якi патрэбна СЮспрымаць яго творытАЭ [30, с. 60]. У сучаснай рускай лiтаратуры найбольшую вядомаiь як канцэптуалiст атрымаСЮ Дз. ПрыгаСЮ, якi стварыСЮ парадыйныя вобразы эпiгона, бяздарнаii, настаСЮнiка, графамана, што абядноСЮваюцца СЮ адно цэлае множнаiю псеСЮдааСЮтарска-персанажных масак, што выкарыстоСЮваюцца Дз. Прыгавым.
Зм. ВiшнёСЮ аСЮтар тэорыi тАЬафрыканiзацыiтАЭ беларускай лiтаратуры. Канцэпт тАЬАфрыкiтАЭ, пададзены СЮ шматлiкiх вершах Зм. Вiшнёва, вiдавочна адсылае да дзiцячай казкi К. ЧукоСЮскага, выступае СЮ якаii жаданай мары.
Жанр сваiх вершаСЮ Зм. ВiшнёСЮ вызначае як тАЬафрыкозытАЭ. тАЬЗахапленнем афрыканскiмi прасторамi тлумачыцца i населенаiь паэтычных тэкстаСЮ Вiшнёва рознымi экзатычнымi для Беларусi прадстаСЮнiкамi флоры i фауны: кракадзiламi, зебрамi, папугаямi, змеямi, бегемотамi, маскiтамi, кактусамi, кiпарысамiтАЭ (Н. Пазняк). Зм. ВiшнёСЮ арганiзаваСЮ таксама перформенную каманду тАЬСпецбрыгада афрыканскiх братоСЮтАЭ.
Зм. ВiшнёСЮ стварыСЮ сабе таксама канцэптуальны iмiдж самага скандальнага i эпатажнага сучаснага беларускага лiтаратара, пра што гаворка iшла вышэй.
Гульнёвы пачатак улаiiвы i прозе Зм. Вiшнёва: тАЬСон у снетАЭ аповеii тАЬФрантавы атраманттАЭ дэманструе гульню з персанажна-аСЮтарскiмi маскамi самога сябе.
Адной з першых постмадэрнiiкiх спроб лiтаратурнай дэканструкцыi сучаснай беларускай рэчаiснаii можна назваць раман Зм. Вiшнёва тАЬТрап для суслiка, або некрафiлiчнае даследаванне аднаго вiду грызуноСЮтАЭ (пры СЮсёй спрэчнаii яго мастацкiх якаiей). Н. Пазняк называе яго i тАЬсамым тАЬэгацэнтрычнымтАЭ творам Зм. Вiшнёва на сённяшнi дзеньтАЭ [32]. Па структуры раман уяСЮляе сабой дзённiкавыя запiсы, успамiны i СЮражаннi, якiя абядноСЮвае СЮ адно цэлае асоба аСЮтара. тАЬПiсьменнiк, карыстаючыся СЮласным досведам, стварае своеасаблiвы мiф пра сваё жыцце i жыццё сучаснага беларускага лiтаратурнага асяроддзя, а таму героямi эпiзодаСЮ твора становяцца рэальныя пiсьменнiкi, крытыкi i проста творчыя людзi, з якiмi сутыкаецца галоСЮны герой, ён жа Змiцер ВiшнёСЮ, ён жа Змiй ВiштАЭ (Н. Пазняк).
Адной з паказальных рысаСЮ постмадэрнiзму зяСЮляецца эксперымент: i СЮ галiне жанру, i СЮ галiне зместу, i СЮ галiне рытмiкi, строфiкi. На думку РЖ. РЖльiна, лiтаратурны постамадэрнiзм дваццатага стагоддзя працягнуСЮ слоСЮныя эксперыменты мадэрнiзму i авангардызму [33].
Найбольш у гэтым напрамку вылучаецца творчаiь В. Жыбуля, самага вядомага беларускага паэта-палiндрамiста. Палiндром, як своеасаблiвая лiтаратурная гульня, заснаваны на спалучэннi слоСЮ, што павiнны прачытвацца злева направа i справа налева. Першы палiндрамiчны верш у беларускай лiтаратуры тАЬЯ i лаза i азалiятАЭ належыць Рыгору Крушыне. Але В. Жыбуль пайшоСЮ значна далей у стварэннi тэкстаСЮ-тАЬпатрыётаСЮтАЭ, бо пераклаii палiндром немагчыма: пiсьменнiк напiсаСЮ першыя СЮ нашай лiтаратуры палiндрамiчныя паэмы тАЬРогi гортАЭ, тАЬКацёл клёцактАЭ i тАЬПалiгон ног i лаптАЭ:
АрэолтАжО, эра!
Рухi вiхуртАж
Рогi гор-
гора дарог.
Дом модтАж
Лёсы сёлтАж
Тэмы мэт..
Мэты тэм...[34, с. 7]
Акрамя таго, аСЮтарству В. Жыбуля належыць таксама першае палiндрамiчнае апавяданне тАЬХам у думахтАЭ.
Яшчэ адным з напрамкаСЮ творчых пошукаСЮ В. Жыбуля, зяСЮляецца стварэнне так званых тАЬграфiчныхтАЭ (тАЬфiгурныхтАЭ) вершаСЮ, радкi якiх размяшчаюцца так, што нагадваюць пэСЮныя фiгуры цi iх абрысы. В. Жыбуль прапануе тэрмiн тАЬвiзуальная паэзiятАЭ [35, с. 107]. Сам паэт у артыкуле тАЬКароткая гiсторыя беларускай вiзуальнай паэзiiтАЭ падрабязна праааналiзаваСЮ гэту зяву СЮ гiсторыi лiтаратуры. Традыцыю напiсання фiгурных вершаСЮ ва СЮсходнеславянскай паэзii паспачаСЮ С. Полацкi. Сёння да вiзуальнай паэзii звяртаюцца В. Аксак, Л. Сiльнова, С. Мiнскевiч, А. Глобус i iнш. Ствараючы тАЬфiгурныятАЭ вершы (тАЬПлюмбiконтАЭ, тАЬГорны тэхнапейзажтАЭ, тАЬТрансфiлiпуцыятАЭ, тАЬХвост анакондытАЭ), Зм. ВiшнёСЮ, з аднаго боку, працягвае традыцыi беларускай лiтаратуры, а з другога, эксперыменты сюррэалiзму.
Н. Пазняк падкрэслiвае: тАЬМастацкая правакацыя i канцэптуальная гульня з аСЮдыторыяй, заснаваная на змене аСЮтарскiх масак, адрозная рыса жыцця i творчаii Зм. Вiшнё