Функцыянальныя стылi беларускай мовы
Информация - Иностранные языки
Другие материалы по предмету Иностранные языки
?вай характарыстыцытАЭ, -- пiсаСЮ В.У.ВiнаградаСЮ. Пры стылёвай характарыстыцы слова СЮлiчваецца, па-першае, яго прыналежнаiь да аднаго з функцыянальных стыляСЮ або адсутнаiь функцыянальна-стылiстычнай замацаванаii, па-другое, эмацыянальная афарбоСЮка слова, яго экспрэсiСЮныя магчымаii.
Большаii моСЮных адзiнак улаiiва акрамя асноСЮнага, прадметна-лагiчнага значэння тая цi iншая стылiстычная афарбоСЮка, танальнаiь канатацыя. Пад канатацыяй разумеюць дадатковыя да прадметна-лагiчнага i граматычнага значэнняСЮ эмацыянальна-экспрэсiСЮныя або функцыянальныя асаблiваii семантыкi, якiя абмяжоСЮваюць магчымаii СЮжывання гэтай адзiнкi пэСЮнымi сферамi i СЮмовамi зносiн i тым самым нясуць стылiстычную iнфармацыю.(Кожына). Да канататыСЮных элементаСЮ лексiчнага значэння даследчыкi адносяць семантычныя i стылiстычныя адценнi слова, якiя служаць для выражэння рознага роду экспрэсiСЮна-ацэначных абертонаСЮ i могуць надаваць высокую СЮрачыстаiь, гуллiваiь, натуральнаiь, фамiльярнаiь i г. д. (Ахманава В.С.). У якаii асобных семантычных кампанентаСЮ выступаюць асобныя канататыСЮныя прыкметы стылёвыя, эмацыянальныя, ацэначныя, вобразныя i зяСЮляюцца асноСЮнымi спосабамi выражэння экспрэсiСЮнаii. Гэтыя стылiстычныя прыкметы маюць пастаянны характар i СЮзнаСЮляльнаiь СЮ пэСЮных умовах. Стылiстычныя канатацыi па сваёй прыродзе неаднародныя. Выдзяляюць дзве iх разнавiднаii:
1.Эмацыянальна-экспрэсiСЮная афарбоСЮка гэта такiя дадатковыя якаii моСЮных адзiнак, якiя накладваюцца на iх намiнатыСЮнае значэнне. Звычайна вылучаюць тры разнавiднаii эмацыянальна-экспрэсiСЮных афарбовак. Да першай разнавiднаii адносяцца словы, у якiх ацэнка, адносiны да зместу моСЮнай адзiнкi СЮтрымлiваецца СЮ самiм яе значэннi (гарладзёр, абiбок, пустабрэх). Да другой групы адносяцца мнагазначныя словы, якiя СЮ сваiм прамым значэннi стылiстычна нейтральныя (пень, дуб, мядзведзь, варона пра чалавека). Трэцюю групу складаюць словы, у якiх стылiстычная канатацыя дасягаецца афiксацыяй, звычайна суфiксамi (галубок, сонейка, кветачка).
2. Функцыянальна-стылiстычная афарбоСЮка моСЮных сродкаСЮ адлюстроСЮвае iх прыналежнаiь да пэСЮнай сферы маСЮлення стылю, тыпу або формы маСЮлення. Вылучаюцца агульнаСЮжывальныя моСЮныя адзiнкi i моСЮныя адзiнкi функцыянальна абмежаванага выкарыстання. Першая група свабодна выкарыстоСЮваецца ва СЮсiх стылях. Лексiка функцыянальна абмежаванага СЮжытку падзяляецца на розныя групы СЮ залежнаii ад iх выкарыстання СЮ пэСЮнай сферы маСЮлення: паэтычныя, афiцыйна-дзелавыя, публiцыстычныя, тэхнiчныя, спецыяльныя i г.д.
Такiм чынам, экспрэсiСЮна-эмацыянальныя моСЮныя сродкi супрацьпастаСЮлены нейтральным моСЮным сродкам, а функцыянальна-стылiстычныя агульнаСЮжывальным. Таму тэрмiн тАЬнейтральнытАЭ трэба адрознiваць ад тэрмiна тАЬагульнаСЮжывальнытАЭ або тАЬмiжстылявытАЭ, г.зн. такi, што СЮжываецца ва СЮсiх стылях, тыпах i формах маСЮлення. Так, напрыклад, спецыяльная i тэрмiналагiчная лексiка нейтральная СЮ эмацыянальна-экспрэсiСЮных адносiнах, але яна не агульнаСЮжывальная. АгульнаСЮжывальныя моСЮныя сродкi нейтральныя таксама СЮ эмацыянальна-экспрэсiСЮных адносiнах. Да iх адносiцца найбольш ужывальная лексiка, у тым лiку амаль усе службовыя словы, многiя граматычныя сродкi.
Памiж двума адзначанымi тыпамi стылiстычнай афарбоСЮкi ёiь такая залежнаiь: чым ярчэй эмацыянальна-экспрэсiСЮная афарбоСЮка слова, тым вузейшае кола яго СЮжывання, i чым слова менш эмацыянальна-экспрэсiСЮнае, тым шырэй сфера яго СЮжывання.
Улiчваючы стылiстычную афарбоСЮку слова, усю лексiку можна падзялiць на тры групы:
1. РЖнтэлектуальную. Гэта словы, якiя не выражаюць эмоцый, ацэнак, адносiн да чаго-небудзь. Да iнтэлектуальнай адносiцца агульнаСЮжывальная, спецыяльная, асноСЮная частка грамадска-палiтычнай. ПоСЮнаiю iнтэлектуальнымi зяСЮляюцца злучнiкi, займеннiкi, лiчэбнiкi, прыназоСЮнiкi.
2. Функцыянальную. У сваю чаргу лексемы падзяляюцца на кнiжныя i размоСЮныя.. У сваю чаргу кнiжныя звычайна класiфiкуюцца па iх прыналежнаii да таго цi iншага функцыянальнага стылю: навуковага, дзелавога, публiцыстычнага, мастацкага. РазмоСЮныя сродкi пераважна выкарыстоСЮваюцца СЮ размоСЮна-бытавой сферы. Сюды ж прымыкаюць сродкi прастамоСЮныя i некаторыя нелiтаратурныя (вульгарызмы).
3. ЭкспрэсiСЮную. ЭкспрэсiСЮная лексiка не толькi называе прадмет або зяву, але i выклiкае iх наглядна-пачуццёвае СЮспрыманне: вэрхал, знiшчыць, гармiдар, сiгануць, халупа.
4. Эмацыянальную. Эмацыянальнай зяСЮляецца такая частка лексiкi, якая выражае адносiны да абекта размовы. Гэта могуць быць розныя эмоцыi любоСЮ, пяшчотнаiь, адабрэнне, асуджэнне i г.д. (брыдкi, жэСЮжык, жмiнда, краса, плявузгаць).
У сувязi з тым, што эмацыянальнаiь i экспрэсiСЮнаiь суадносяцца як вiдавое i радавое i вельмi часта сумяшчаюцца СЮ семантыцы аднаго слова, iх звычайна абядноСЮваюць, называючы адценне эмацыянальна-экспрэсiСЮным.
АбядноСЮваючы блiзкiя па экспрэсii словы СЮ лексiчныя групы, можна вылучыць:
а) словы, якiя выражаюць станоСЮчую ацэнку паняццяСЮ словы высокiя, ласкальныя, часткова жартаСЮлiвыя.
б) словы, якiя выражаюць адмоСЮную ацэнку iранiчныя, неадабральныя, лаянкавыя i г.д. Эмацыянальна-экспрэсiСЮная афарбоСЮка ярка праяСЮляецца пры супастаСЮленнi сiнонiмаСЮ (верх вяршыня макаСЮка).
Эмацыянальна-экспрэсiСЮныя словы размяркоСЮваюцца памiж кнiжнай, размоСЮнай i прастамоСЮнай лексiкай.
3. Афiцыйна-дзелавы стыль. Афiцыйна-дзелавы стыль абслугоСЮвае сферу прававых адносiн заканадаСЮства i справаводства. У яго складзе выдзяляюцца падст?/p>