Унiяцкая царква СЮ Заходняй Беларусi (1921-1939 гг.)
Информация - История
Другие материалы по предмету История
рашана склiкаць наступную канферэнцыю праз 2 гады i агранiчыць лiчбу выступоСЮцаСЮ. Адбылася цi не 6-я Унiйная канферэнцыя дакладна невядома.
З боку польскiх улад узмацняСЮся СЮцiск на унiяцкi рух. Выступленнi польскай адмiнiстрацыi супраць усходняга каталiцызму пачалi прымаць усе больш i больш вострыя формы. У 1936г. загадам улад у в. Угрынiчы (Пiнская дыяцэзiя) было зачынена парафiяльная СЮсходнекаталiцкая царква. Айцы - капуцыны з Любашава, якiя яе абслугоСЮвалi, вырашылi адкрыць каплiцу СЮ прыватным доме. Але як толькi гаспадар згаджаСЮся, на яго тут жа накладвалiся розныя спагнаннi. Тады вернiкi вымушаны былi купiць дом i наладзiць каплiцу там. Але i гэта не супынiла СЮлады. У лiпенi 1939г. яны пайшлi на крайнюю меру - апячаталi дом. Гэта быСЮ настолькi абуральны факт, што пра яго не маглi маСЮчаць нават некаторыя польскiя каталiцкiя часопiсы. Яны адзначалi, што ва "Угрынiчах Хрыстос апынуСЮся СЮ арышце"[15,211].
У 1938 i 1939гг. выступленнi польскай адмiнiстрацыi супраць унiяцтва прымаюць амаль неверагодныя формы. Выкладаць рэлiгiю iншай мовай акрамя польскай была забаронена. Калi беларускiя СЮсходнекаталiцкiя святары гэтаму загаду не падпарадкавалiся, то iм забаранялася навучаць у школах. Некаторыя святары старалiся збiраць дзяцей для навукi рэлiгii СЮ цэрквах цi каплiцах, але даведаСЮшысь пра гэта дырэктары школ у назначаны дзень пакiдалi частку дзяцей СЮ школах, а iншых пробавала адстрашыць палiцыя зяСЮляючыся на дарозе СЮ баявой гатоСЮнаii. Такi выпадак адбыСЮся СЮ 1938г. у мястэчку Гародна на Палессi[7,11]. Пачалася акцыя разбурэння старых унiяцкiх святыняСЮ на беларускiх i украiнскiх землях. За кароткi час было знiшчана каля 140 святыняСЮ[7,11]. Пастырскi лiст з пратэстам львоСЮскага мiтрапалiта А.Шаптыцкага польскiя СЮлады канфiскавалi.
Унiяцкiя святары падвяргалiся СЮцiску СЮ сувязi з правядзеннем акцыi чысткi прыгранiчнай паласы, якая СЮ чэрвенi 1938г. пашыралася да 150 км. У тым жа месяцы прымусова былi выселены 4 айцы марыяне з друйскага кляштара. Хутка жыцце кляштара было спынена. 15 мая 1939 з СтоСЮбцаСЮ быСЮ выселены айцец ЛеСЮ Гарошка.
У вынiку такой палiтыкi, у 1938г. засталося толькi 17 СЮсходнекаталiцкiх парафiй. З гэтай колькаii 6 парафiй былi створаны манастырамi, а адна была фiлiялам суседняга рыма - каталiцкага каiелу[21,76]. Што датычыцца вернiкаСЮ, то СЮ Пiнскай дыяцэзii на канец 1938г. налiчвалася 5890 чалавек (на 32 % меньш, чым у 1927г.). Яшчэ горшым было становiшча СЮ Вiленскай дыяцэзii. Паводле каiельных звестак, у чатырох парафiях Вiленскай дыяцэзii СЮ 1938г. было не больш як 3300 вернiкаСЮ усходняга абраду (без парафiяСЮ у Зэльвянах i Свiслачы, для якiх статыстычныя даныя не падавалiся)[21,76]. У Беластоку, як гэта паказваюць даныя ваяводскай управы, iснавала 3 парафii. ВернiкаСЮ у КурашэСЮскай i Каснянскай парафiях было разам 380 чалавек, а парафii у Фастах - 668 чалавек[18,ф.4,воп.21,спр.1784,а.23].
Такiм чынам, напярэдаднi другой сусветнай вайны СЮ Заходняй Беларусi налiчвалася каля 10000 унiятаСЮ. Унiяцтва не змагло стаць моцным канкурэнтам праваслаСЮнай i каталiцкай цэркваСЮ. Прычыны такiх вынiкаСЮ наступныя:
. Фактычна унiйная акцыя развiвалася толькi некалькi гадоСЮ - з 1925г. да 1932г. Як ужо адзначалася, з 1932г. на заходнебеларускiх землях паступова лiквiдавалiся iснуючыя парафii, адкрыцце новых спынiлася.
. У працэсе адраджэння унiяцтва СЮдзельнiчалi святары розных нацыянальнаiяСЮ: беларусы, палякi, украiнцы, рускiя i нават галандцы. Менавiта таму у практычнай дзейнаii унiяцкiх святароСЮ у Беларусi СЮзнiклi чатыры нацыянальныя накiрункi - расiйскi, польскi, украiнскi i беларускi. Расiйскi кiрунак праводзiлi, напрыклад, манахi - капуцыны СЮ Любашаве на Палессi, часткова - езуiты СЮ Альбертыне, а таксама даволi значная група парафiяльнага духавенства, так званыя канвертыты, г.зн. тыя, хто перайшоСЮ у унiю з праваслаСЮя[1,10]. Украiнскi кiрунак прадстаСЮлялi першапачаткова базыльяне СЮ Тараканях на Палессi, а пасля айцы - студыты на Мерлiнскiх хутарах Столiнскага павета[1,10]. Польскi кiрунак прадстаСЮляСЮ айцец Данат Навiцкi, у 30-я гады прабашч у Тараканях. Беларускi ж кiрунак быСЮ прадстаСЮлены групай альбертынскiх езуiтаСЮ i значнай групай парафiяльных святароСЮ, прычым надзвычай актыСЮных (Антон Неманцевiч, ВацлаСЮ Аношка, ЛеСЮ Гарошка i г.д.). Колькасна СЮ Беларусi пераважалi беларускi i расiйскi кiрункi, а якасна - беларускi. Але, нягледзячы на гэта, рух за адраджэнне унiяцкай царквы быСЮ недастаткова кансалiдаваны. Менавiта гэта стала яшчэ адной прычынай паражэння унiяцтва на заходнебеларускiх землях.
Выступленне польскiх уладаСЮ i адмiнiстрацыi супраць усходнега каталiцызма, а таксама супрацьдзеянне праваслаСЮнай царквы.
Але, у цэлым, унiяцкая царква СЮ Заходняй Беларусi мiжваеннага часу перажывала складаны працэс адраджэння. Нягледзячы на малалiкаiь парафiй, адсутнаiь царкоСЮных памяшканняСЮ i iнш., яна набывала сваю нацыянальную адметнаiь, супрацьдзейнiчала асiмiляцыi заходнебеларускага насельнiцтва.
Абяднанне Заходяй Беларусi з БССР не спрыяла паляпшэнню СЮмоСЮ працы на нiве адраджэння СЮнiяцтва. Унiяцкая царква пазнала жорсткiя рэпрэсii НКУС. Частка СЮсходнекаталiцкiх парафiй была закрыта, некаторыя перайшлi на нелегальнае становiшча. Да моманту прыхода нямецкiх акупацыйных улад дзейнiчалi толькi тры грэка - каталiцкiя суполкi. У такiх умовах львоСЮскi мiтрапалiт А. Шаптыцкi прымае захады па арганiзацыйным умацаваннi унiяцкiх абшчын. ВыкарыстоСЮваючы свае паСЮнамоцтвы СЮ маi 1940г. ен стварае чатыры экзархаты грэка - каталiцкай царквы, у тым лiку i экзархат Беларусi.
Экзархам назначаецца