Увахожданне Беларусi у Расiйскую РЖмперыю
Информация - История
Другие материалы по предмету История
УВАХОДЖАННЕ БЕЛАРУСРЖ РО РАСРЖЙСКУЮ РЖМПЕРЫЮ
Рэч Паспалiтая, з якой больш за два стагоддзi быСЮ паяднаны лёс беларускага народа, у вынiку трох падзелаСЮ гэтай дзяржавы (1772, 1793 i 1795), зробленых Расiяй, АСЮстрыяй i Прусiяй, спынiла сваё iснаванне. Беларускiя землi з насельнiцтвам каля 3 млн чалавек адышлi да Расiйскай iмперыi.
Акт падзелу Рэчы Паспалiтай быСЮ вынiкам знешняй агрэсii замежных дзяржаСЮ, якая стала магчымай дзякуючы СЮнутранаму аслаб-ленню Рэчы Паспалiтай, што было выклiкана цэнтрабежнымi тэндэнцыямi СЮ палiтычным, эканамiчным, этнiчным i рэлiгiйным жыццi дзяржавы.
3 канца XVIII ст. пачынаецца новы этап беларускай гiсторыi, цесна звязаны з гiсторыяй Расiйскай дзяржавы. Якiя перамены ва СЮнутра-ным жыццi Беларусi адбылiся са зменай яе дзяржаСЮнай прыналежнаii?
Расiйскi СЮрад адразу ажыццявiСЮ шэраг мер па СЮзмацненнi свайго СЮплыву на далучаных землях. Для аховы новых заходнiх межаСЮ будавалiся крэпаii СЮ Дынабургу, Полацку, Вiдзах, Рагачове i iншых меiах.
На беларускiя землi распаСЮсюджвалiся агульныя прынцыпы расiйскага кiравання. У сувязi з гэтым у 1796 г. праведзена адмiнiстрацыйная рэформа. На тэрыторыi Беларусi былi створаны губернi: Бедаруская 7(у яе склад увайшлi Полацкае i МагiлёСЮскае намеснiцтвы) з губернскiм гррадам Вiцебскам i насельнiцтвам каля 1,5 млн чалавек;1Мiнская /з губернскiм горадам Мiнскам i насельнiцтвам каля 800 тыс. чалавек; )ЛiтоСЮская (у яе СЮвайшлi iснаваСЮшыя Слонiмская i Вiленская губерйi) й Губернскiм горадам Вiльняй i насельнiцтвам каля 1,6 млн чалавек.
У 1801 г. у вынiку СЮдасканальвання адмiнiстрацыйнага дзялення Беларуская губерня была разбiта на МагiлёСЮскую i Вiцебскую, якiя СЮвайшлi СЮ склад Беларускага генерал-губернатарства; ЛiтоСЮская губерня - на Гродзенскую i Вiленскую, якiя разам з Мiнскай склалi ЛiтоСЮскае генерал-губернатарства.
ВыканаСЮчая СЮлада СЮ губернях перадавалася губернатарам. У губернскiх цэнтрах пачыналi дзейнiчаць органы адмiнiстрацыйнага кiравання па расiйскаму СЮзору: губернскiя СЮправы, казённыя палаты, прыказы i г.д. Кацярына II у наказе губернатарам у якаii першай задачы адзначыла "сохраненне тншнны н покоя...".
Усё насельнiцтва беларускiх губерняСЮ на працягу месяца пасля выхаду СЮказа аб iх уключэннi СЮ склад Расii прыводзiлася да прысягi. Асобам, што не згодны былi прысягнуць новай уладзе, дазвалялася СЮ трохмесячны тэрмiн выехаць за мяжу, прадаць за гэты час сваю не-рухомаiь, у адваротным выпадку па сканчэннi тэрмiну маёмаiь пераходзiла СЮ казну. Магнаты i шляхта, заспакоеныя абяцаннямi Ка-цярыны II не парушаць iх правоСЮ у большаii сваёй прынеслi прыся-гу царскай уладзе, бо не хацелi губляць уласнаiь.
Складаная СЮнутрыпалiтычная абстаноСЮка СЮ беларускiх, украiнскiх i лiтоСЮскiх губернях прымусiла расiйскае кiраСЮнiцтва шукаць шляхi СЮмацавання тут сваiх пазiцый. Пры гэтым даводзiлася лiчыцца з гiстарычнымi адрозненнямi СЮ характары i СЮзроСЮнi развiцця феадальных адносiн у Расii i яе заходнiх губернях. Хаця аснова эканамiчнага ладу - феадальная СЮласнаiь на землю - была i там i там аднолькавая, у Расii, як ужо адзначалася, узровень развiцця вытворчых адносiн быСЮ вышэйшым. Цэнтральная СЮлада ва унiтарнай дзяржаве не пакiдала шмат функцый феадалам, замацоСЮвала за сабой права суда i кант-ролю за СЮзроСЮнем феадальнага прыгнёту сялян.
Беларусь, Лiтва i Украiна СЮ складзе Рэчы Паспалiтай развiвалi свае феадальныя адносiны ва СЮмовах дэцэнтралiзаванай дзяржавы i таму практычна не ведалi такога рэгулявання. Тут яно насiла эпiзадычны характар.
На Беларусi сяляне фактычна знаходзiлiся СЮ поСЮнай уласнаii феадалаСЮ i амаль не мелi магчымаii апеляваць да дзяржавы. У феа-дала было шмат палiтычных, эканамiчных i iншых правоСЮ, каб ахаваць сябе ад дзяржаСЮнага кантролю. Трымаючы СЮласныя войскi, феа-дальныя маёнткi станавiлiся "дзяржавамi СЮ дзяржаве". Гэта не толькi СЮзмацняла прыгнёт, але i перашкаджала эканамiчнаму развiццю Рэчы Паспалiтай, зараджэнню капiталiстычных адносiн.
У XVI - XVII стст., калi СЮ ЕСЮропе пачаСЮ развiвацца капiталiзм, у Рэчы Паспалiтай толькi закончыСЮся працэс масавага запрыгоньвання сялян: феадальны лад знаходзiСЮся СЮ сваiм апагеi. У Расii працэс за-раджэння таварна-грашовых адносiн iшоСЮ значна хутчэй. Рускiя памешчыкi раней пачалi прыстасоСЮвацца да новых умоСЮ гаспадарання, перавялi сялян на больш прагрэсiСЮную форму рэнты - грашовы чынш. Сяляне Рэчы Паспалiтай трывала сядзелi на паншчыне, што закладвала аснову сурёзных сацыяльна-класавых канфлiктаСЮ.
На Беларусi раней склалася дваранская манаполiя на зямлю. Яна зафiксавана СЮ Статутах ВКЛ ужо СЮ XVI ст. У Расii дваранская манаполiя зацверджана толькi СЮ сярэдзiне XVIII ст. пасля лiквiдацыi СЮ 1754 г. сiстэмы недваранскага землеСЮладання.
Феадальная зямельная СЮласнаiь на Беларусi раней страцiла сваю залежнаiь ад нясення ваеннай службы. 3 пачатку XVIII ст. "паспалiтае рушэнне", удзел у якiм лiчыСЮся неабходнай умовай для валодання шляхтай землямi, ужо не склiкалася. У Расii ж толькi манiфест Пятра III у 1762 г. вызвалiСЮ дваранства ад абавязковага нясення дзяржаСЮнай службы.
Былi адрозненнi i СЮ формах дваранскага землеСЮладання. Расiя не ведала такой сацыяльнай групы землеСЮладальнiкаСЮ, як дробная шляхта. Адносны працэнт феадальных уласнiкаСЮ быСЮ там значна нiжэйшы, чым у заходнiх губернях. У Расii збяднелыя памешчыкi гублялi свае правы i прывiлеi i служылi СЮ якаii дзяржаСЮных чыноСЮнiкаСЮ. На Беларусi ж збяднелая шляхта паводле прававога статуса не адрознiвалася ад магнатаСЮ.
Рознiца СЮ прававым ста