Увахожданне Беларусi у Расiйскую РЖмперыю
Информация - История
Другие материалы по предмету История
?ыства" набылi сацыяльную накiраванаiь. У статуце "Дэмакратычнага тава-рыства" абвешчаны iдэi сацыяльнай роСЮнаii, вызвалення сялян i надзялення iх зямлёй, права кожнага народа на нацыянальную сама-стойнаiь. У 1838 г. "Дэмакратычнае таварыства" было разагнана. Але грамадска-палiтычны рух у краi развiваСЮся далей.
Дзейнаiь тайных суполак, якiя вылучалi патрабаваннi нацыя-нальна-дэмакратычных пераСЮтварэнняСЮ, нарастанне сялянскай антыфеадальнай барацьбы, апаска, што апошняя можа злiцца СЮ адзiную плынь з польскiм нацыянальна-вызваленчым рухам, прымусiлi расiйскi СЮрад дзейнiчаць больш рашуча. Ён пайшоСЮ на сурёзны палiтычны крок, вядомы пад назвай "разбор шляхты". Меры былi накiраваны супраць дробнай шляхты, распаСЮсюджвальнiка апазiцыйных настрояСЮ. Сэнс iх заключаСЮся СЮ змяншэннi колькаii прывiлеяванага саслоСЮя шляхам пераводу СЮ падатныя саслоСЮi асоб, якiя не мелi дакументаСЮ аб шляхецтве. Пра-верка шляхецтва пачалася яшчэ з 1772 г., але да 1830 - 1831 гг. вялася марудна. ПаСЮстанне падштурхнула царскую адмiнiстрацыю да рашучых дзеянняСЮ.
У адпаведнаii з указамi ад 1831, 1847, 1857 гг. асобы, якiя не даказалi дакументамi свайго шляхецтва, не былi зацверджаны СЮ дваранскiм званнi: яны пазбаСЮлялiся права валодаць маёнткамi i павiнны былi прадаць сваю СЮласнаiь. Гэта катэгорыя былых шляхцiцаСЮ павялiчвала падатнае саслоСЮе - аднадворцаСЮ у сельскай мяiоваii i "грамадзян заходнiх губерняСЮ" у гарадах. 1 першыя i другiя абкладалiся асобным "падымным" падаткам i выконвалi паслабленую вайсковую павiннаiь. Аднадворцы, што жылi на дзяржаСЮных землях, прыпiсвалiся да дзяржаСЮных сялян, на землях памешчыкаСЮ - да вольных людзен.
Царскi СЮрад прыняСЮ меры па далейшым пашырэннi рускага СЮплы-ву на беларускiх землях. 29 лiстапада 1830 г. быСЮ выдадзены СЮказ аб адмене з 1 студзеня 1831 г. ЛiтоСЮскага Статута на тэрыторыi Вiцебскай i МагiлёСЮскай губерняСЮ. Указам ад 18 лютага 1831 г. на землях Беларусi СЮводзiлася новае заканадаСЮчае СЮлажэнне аб губернях. На падставе СЮказаСЮ ад 30 кастрычнiка 1831 г. i 11 студзеня 1832 г. усiм дзяржаСЮным установам i пасадам на Беларусi былi дадзены расiйскiя назвы.
У 1832 г. створаны "Асабовы камiтэт па справах заходнiх губер-няСЮ", якi павiнен быСЮ распрацоСЮваць i ажыццяСЮляць план пашырэння расiйскага дваранскага землеСЮладання i адпаведныя меры СЮ галiне кiравання, суда, асветы, культуры. У мяiовыя адмiнiстрацыйныя органы пачалi прызначацца пераважна расiйскiя чыноСЮнiкi. У 1832 г. быСЮ закрыты Вiленскi унiверсiтэт як небяспечны ачаг вальнадумства. Указамi ад 11 мая i 11 чэрвеня 1832 г. польская мова СЮ судовай справе заменена на рускую. У 1840 г. поСЮнаiю адменена дзеянне ЛiтоСЮскага Статута. Расiйскае заканадаСЮства распаСЮсюджвалася на СЮсю тэрыторыю Беларусi. ДзяржаСЮнае справаводства i выкладанне СЮ вышэйшых навучальных уста-новах павiнна было веiiся на рускай мове. У 1839 г. было праведзена абяднанне унiяцкай царквы з правас-лаСЮнай, каб аслабiць польска-каталiцкi СЮплыСЮ на беларускае насельнiцтва. На пачатку 40-х гадоСЮ царскi СЮрад пазбавiСЮ духавенства, як каталiцкае, так i праваслаСЮнае, права валодаць зямлёй з сялянамi, тлумачачы забарону тым, што клопат аб уласнаii адцягвае СЮвагу святароСЮ ад iх прамых iдэалагiчных i духоСЮных абавязкаСЮ.
Усiмi гэтымi мерамi была поСЮнаiю лiквiдавана юрысдыкцыя мяс-цовых феадалаСЮ на Беларусi, падарваны iдэалагiчны фундамент iх магутнаii - каталiцтва. Адначасова царскi СЮрад распачаСЮ пошук шырокай апоры СЮ асяроддзi сялянства. Гэтай мэце спрыяла распра-цаваная СЮ 1860 - 1862 гг. адукацыйная праграма, якая дазваляла СЮ школах нiжэйшай ступенi СЮжываць беларускую мову. Як пiсала газета славянафiлаСЮ "Дзень", "каб беларускi селянiн адчуСЮ сябе рускiм, ён павiнен адчуць сябе перш за СЮсё беларусам: разам вылепiць з яго велiкарускага мужыка немагчыма, дый няма патрэбы.-.Мы лiчьш дзеля гэтага, што было б надзвычайна карысна выкладаць першапачатковыя веды i сэнс урадавых загадаСЮ беларускаму селянiну на беларускай мове, навучыць чытаць i пiсаць яго па-беларуску, а потым безварункова па-расiйску i па-царкоСЮнаславянску".
Асаблiвую нагрузку па СЮмацаваннi расiйскiх пазiцый на Беларусi ды i СЮ iншых далучаных губернях несла на сабе праграма сацыяльна-эканамiчных рэформ, задуманых з мэтай мадэрнiзацыi старых феадальных парадкаСЮ.
СПРЖС ЛРЖТАРАТУРЫ
- 150 пытанняСЮ i адказаСЮ з гiсторыi Беларусi / Уклад. З. Санько, РЖ. Саверчанка - Вiльня: "Наша будучыня", 2002;
- АрлоСЮ У., Сагановiч Г. Дзесяць вякоСЮ беларускай гiсторыi. - Вiльня: "Наша будучыня", 1999;
- Запавет МураСЮёва, графа Вiленскага. Записка о некоторыхъ вопросахъ по устройству Северо-западнаго края // Новы Час №11(16), 2003;
- Гiсторыя Беларусi. У 2-х ч. Ч. 1. / Я.К. Новiк, Г.С. Марцуль, РЖ.Л. КачалаСЮ i iнш. - Мiнск: "Унiверсiтэцкае", 2000;
- РЖгнатоСЮскi У.М. Кароткi нарыс гiсторыi Беларусi. - Мiнск: "Беларусь", 1992;
- Иллюстрированная хронология истории Беларуси. - Минск: "БелЭн", 1998;
- История Беларуси в документах и материалах / Авт.-сост. И.Н. Кузнецов, В.Г. Мазец - Минск: "Амалфея", 2000;
- КалiноСЮскi К. За нашую вольнаiь. Творы, дакументы / Уклад. Г. КiсялёСЮ - Мiнск: "Беларускi кнiгазбор", 1999;
- К. Калиновский. Из печатного и рукописного наследия. - Минск: "Беларусь", 1988;
- Краiна Беларусь. РЖлюстраваная гiсторыя / У. АрлоСЮ, З. Герасiмовiч. - Martin: "Neografia", 2003;
- Нарысы гiсторыi Беларусi. У 2-х ч. Ч. 1. М. П. Каiюк, У.Ф. РЖсаенка, Г.В. ШтыхаСЮ i iнш. - Мiнск: "Беларусь", 1994;
- Таляронак С. Генерал Мiхаiл МураСЮёСЮ 7-"Вешальнiк"