Увахожданне Беларусi у Расiйскую РЖмперыю
Информация - История
Другие материалы по предмету История
аму яна СЮ 1764 г. пiсала аб "заходнiх правiнцыях", што "парушаць прывiлеi iх усе адразу вельмi непрыстойна было б, аднак i называць iх чужаземнымi i абыходзiцца з iмi на гэткай аснове ёiь болып як памылка, а можна сказаць з пэСЮнаiю, што глупства...", каб яны "абруселi i да далучэння прывыклi", трэба пасылаць туды для вярхоСЮнага кiраСЮнiцтва "не руссопетов н тому падобное", а людзей паважаных, ад дзейнаii якiх "выходнло бы взанмное уваженне" (Цвiкевiч А. Западно-русснзм // Спадчына. 1991. № 2. С.ЗО).
Аднак рост незадаволенаii значнай часткi шляхты каталiцкага веравызнання i каталiцкага духавенства прымусiСЮ царызм дзейнiчаць больш актыСЮна. Першым крокам у гэтым напрамку зявiлася СЮвя-дзенне на Беларусi землеСЮладання расiйскага дваранства за кошт дзяр-жаСЮнага фонду. АсноСЮная частка дзяржаСЮных зямель разам з сялянамi была раздадзена Кацярынай II у Заходняй Беларусi расiйскiм дваранам ды чыноСЮнiкам. 3 750 тыс. чалавек мужчынскага полу, якiя пражывалi на далучаных землях, 140 тыс. перайшло да расiйскiх памешчыкаСЮ i дзяржаСЮных чыноСЮнiкаСЮ. Усяго на далучанай да Расii тэрыторыi Беларусi з 1772 па 1796 г. Кацярына II перадала расiйскiм дваранам 150 550 душ. Павел 1 на працягу 1796 - 1801 гг. аддаСЮ 51 памешчы-ку яшчэ каля 28 тыс. сялянскiх душ мужчынскага полу. У 1773 -1795 гг. ва СЮсходняй частцы Беларусi (МагiлёСЮская i Вiцебская губернi) атрымалi ва СЮласнаiь буйныя маёнткi 85 расiйскiх памешчыкаСЮ. У Мiнскай губернi СЮ гэты ж час было падаравана розным асобам 42 290 душ мужчынскага полу, у Гродзенскай - 33 052, у Вiленскай - 5319.
У вынiку гэтых дараванняСЮ удзельная вага расiйскiх памешчыкаСЮ у сярэдзiне XIX ст. склала на Беларусi 1 %, а плошча iх землеСЮла-дання - 21,7 % (2,1 млн дзесяцiн прыватнай зямельнай уласнаii).
Пасля 1801 г. раздача маёнткаСЮ на Беларусi, у Лiтве i Правабярэжнай Украiне была спынена СЮрадам Аляксандра 1 з-за СЮзросшага супрацiСЮлення пераводу дзяржаСЮных сялян у памешчыцкiя з боку самiх сялян.
Наступным крокам, якi павiнен быСЮ умацаваць пазiцыi царызму СЮ далучаных губернях, зяСЮлялася паступовае абмежаванне правоСЮ мяiовага дваранства. Да апазiцыйна настроенай шляхты быСЮ выкарыс-таны такi сродак, як канфiскацыя маёнткаСЮ за СЮдзел у антыСЮрадавай дзейнаii. У Рэчы Паспалiтай пакараннi за палiтычныя злачынствы СЮ выглядзе выгнання з краiны i канфiскацыi маёмаii таксама дапускалiся. Але прымянялiся яны толькi СЮ выключных выпадках да кiраСЮнiкоСЮ мяцяжоСЮ, а не да радавых удзельнiкаСЮ. Прычым, як правiла, вiнаваты каяСЮся i атрымлiваСЮ памiлаванне. Такi лёс спаiiг буйнейшага магната Кароля Радзiвiла, якi двойчы падымаСЮ зброю супраць караля, але абодва разы дабiваСЮся зняцця секвестру i вяртання сваiх уладанняСЮ.
У Расii ж канфiскацьгiпа матывах здрады самадзержцу шырока СЮжывалiся. Змены асоб на прастоле СЮ вынiку частых палацавых перава-ротаСЮ у XVIII ст. сулраваджалiся буйнымi канфiскацыямi маёнткаСЮ у наблiжаных да папярэдняга цара. Лэтыя маёнткi даравалiся асобам з акружэння новага самадзержца. Удзельнiкi змовы, якая прывяла да СЮлады Кацярыну П, атрымалi 18 тыс. прыгонных. Былi прыменены канфiскацыi i СЮ дачыненнi да апазiцыйнай шляхты Беларусi i Лiтвы.
Канфiскацыi праводзiлiся не аднойчы. У 1773 - 1775 гг. яны былi накiраваны супраць тых маг-натаСЮ i шляхцiцаСЮ, што пасля далучэння не захацелi прынеii прысягу расiйскаму манарху, а пазней - супраць удзельнiкаСЮ паСЮ-стання Тадэвуша Каiюшкi. Да 1800 г. на Беларусi, а таксама СЮ Невельскiм i Себежскiм паветах усяго канфiскавана 26 маёнткаСЮ з 36 050 сялянамi (маюцца на СЮвазе толькi асобы мужчынскага полу). У 1812 -1813 гг. пачалася новая хваля канфiскацый. Урад адбiраСЮ маёнткi СЮ калабарацыянiстаСЮ, якiя супрацоСЮнiчалi з войскам Напалеона.
Сiтуацыя напярэдаднi Айчыннай вайны 1812 г. склалася наступная. Пасля перамогi Францыi над Прусiяй у 1807 г. Напалеон i Аляк-сандр 1 дамовiлiся СЮ Тыльзiце аб утварэннi ВаршаСЮскага княства, што мела прапагандыiкi характар: Напалеон клапацiСЮся пра Польшчу, бо яна служыла яму плацдармам для нападу на Расiю. Урад Расii СЮ процiвагу Напалеону таксама вёСЮ прапаганду, абяцаючы аднавiць Рэч Паспалiтую i Вялiкае княства ЛiтоСЮскае. У лютым 1811 г. высокi расiйскi саноСЮнiк А.Чартарыйскi па прапанове Аляксандра 1 ездзiСЮ у Варшаву, каб дамовiцца з польскiмi дзеячамi аб iх пераходзе на бок Расii. Аднак гэта мiсiя поспеху не мела. У канцы 1811 - пачатку 1812 г. група СЮраджэнцаСЮ Беларусi (М.К.Агiнскi, Ф.К.Любецкi i iнш.) падрыхтавала праект аб адраджэннi Вялiкага княства ЛiтоСЮскага пад пратэктаратам Расii па прыкладу Фiнляндыi.
24 чэрвеня 1812 г. 450-тысячная армiя Напалеона перайшла гранiцу з Расiяй. У склад яе СЮвайшла значная колькаiь польскiх вайскоСЮцаСЮ (каля 60 - 70 тыс. чалавек). БыСЮ сфармiраваны корпус пад каманда-ваннем князя Ю.ПанятоСЮскага, якi актыСЮна змагаСЮся на баку напалео-наСЮскай армii супраць Расii. Князь Дамiнiк Радзiвiл за свой кошт сфармiраваСЮ уланскi полк.
28 чэрвеня 1812 г. французская армiя заняла Вiльню. Напалеон разлiчваСЮ, што шляхта Беларусi будзе да яго больш прыхiльнай, калi .ён абвеiiць аб аднаСЮленнi Вялiкага княства ЛiтоСЮскага. 3 гэтай мэтай у Вiльнi па распараджэннi Напалеона быСЮ ут-вораны Часовы СЮрад пад назвай "Камiсiя Вялiкага княства ЛiтоСЮскага". Дзейнаiь Камiсii распадсюджвалася на Вiленскую, Гродзенскую, Мiнскую губернi i Бе-ластоцкуювоблаiь. Для Вiцебскай i МагiлёСЮскай губерняСЮ было вызначана асобнае, т. зв. "польскае праСЮленне". Але гэтыя марыянетачныя СЮрады павiнны былi перш за СЮсё забяспечваць усiм неабходным i папаСЮняць рэкрутамi французскую армiю. Рускi герб быСЮ заменены на аднагалов