Святы и абрады беларусау
Информация - Культура и искусство
Другие материалы по предмету Культура и искусство
Мiнiстерства адукацыi Рэспублiкi Беларусь
Беларускi дзяржауны тэхналагiчны унiверсiтэт
Кафедра беларускай мовы
Рэферат па тэме:
Выканала студэнтка
I курса I групы ХТ i Т
Падута Вольга Вiктарауна.
Мiнск 2000 г.
План.
1. Уводзiны.
2. АсноСЮная частка.
а) Агульная частка.
б) Дзяды, Купалле, Радзiны, Вяселле.
- Заключэнне.
Абрады-сукупнаiь традыцыйных умоСЮных дзеянняСЮ, што сiмвалiчна выражаюць i замацоСЮваюць адносiны людзей да прыроды i памiж сабой, iх паводзены СЮ важных жыццёвых сiтуацыях, якiя сiстэматычна паСЮтараюцца. Абрады - састаСЮная частка традыцыйна- бытавой культуры народа. Утрымлiваюць у сабе элементы песеннага, харэаграфiчнага, драматычнага, дэкаратыСЮна-прыкладнога мастацтва. Зарадзiлiся СЮ першабытным грамадстве, калi людзi iмкнулiся заклiнаннямi СЮздзейнiчаць на незразумелыя зявы прыроды.
Абрады былi звязаны з гаспадарчай дзейнаiю, бытавымi СЮмовамi, грамадскiмi адносiнамi i падзялялiся на каляндарна-вытворчыя (земляробчыя, паляСЮнiчыя, жывёла гадоСЮчыя, рыбалоСЮныя), сямейна-бытавыя (вясельныя, радзiныя, пахавальныя), грамадскiя i царкоСЮныя.
Болыпаiь беларускiх абрадаСЮ старажытнага паходжання СЮзнiклi на агульнай усходне-славянскай глебе. Старажытная абраднаiь ляжыць у аснове калядавання, масленiцы, шчадравання, абрадаСЮ купальскай ночы i iнш. Многiя абрады звязаны з культам продкаСЮ (дзяды, радаСЮнiца), раслiннаii.
Асаблiваiь беларускiх абрадаСЮ - перапляценне СЮ iх аграрна-бытавых, язычнiцкiх i хрыiiянскiх элементаСЮ. Царква iмкнулася забаранiць народныя абрады або прыстасаваць iх да патрэб рэлiгiйнага культу, асобным абрадам вяселля, радзiн, пахавання i iнш.. Надаць рэлiгiйны змест. Абрады СЮ аснове сваёй захавалi народную спецыфiку i нацыянальны каларыт, суправаджаемыя песнямi, танцамi, замовамi, карагодамi, пераапрананнямi (каза, жораСЮ, дзед i iнш.). У iх прысутнiчаюць элементы тэатральнага дзеяння. 3 iмi звязана сялянска-абрадавая паэзiя.
3 цягам часу абрады страцiлi першапачатковае значэнне, роля рэлiгiйных элементаСЮ у iх паступова змяншалася, яны пераходзiлi СЮ разрад гульняСЮ, святочных забаСЮ i захоСЮвалiся пераважна СЮ вёiы.
Абрады зямельныя. Цыкал замацованных звычаямi СЮмоСЮных сiмвалiчных дзеянняСЮ, звязаных з працоСЮным годам земляроба. Узнiклi СЮ першабытнам грамадстве СЮ перыяд развiцця земляробства. У сувязi з пастаяннай паСЮторнаiю сельскагаспадарчых работ i прыстасованаiю iх да пэСЮных дат або перыядаСЮ земляробчыя абрады прынята называць каляндарнымi. Падзяляюцца на зiмовыя - звязаны са святкаваннем каляд, масленiцы, грамнiц; вясновыя - гуканне вясны, першы выхад у поле; летнiя - звязаны са святкаваннем купалля, зажынак, дажынак; восеньскiя - са святкаваннем спаса, багача, пакроваСЮ. Яны напоСЮнены песнямi, танцамi, шуткамi. Народныя традыцыi надавалi iм сваеасаблiвы каларыт i нацыянальную спецывiку.
Многiя элементы СЮ земляробчых абрадах страцiлi ранейшае значэнне, бо менш звязаны з вытворчымi працэсамi, элементы мiфалогii ператварылiся СЮ сiмвалы, характэрныя для гульняСЮ. Новы змест i новае афармленне набылi традыцыйныя народныя абрады пачатку i заканчэння веснавых палявых работ. На змену традыцыйнай масленiцы прыйшлi Свята зiмы, Праводзiны зiмы.
Святы - сукупнаiь звычаяСЮ i абрадаСЮ. Узнiклi СЮ першабытнам грамадстве. Былi звязаны з каляндарным (гуканне выясны, грамнiцы) цi зямельнымi цыкламi. Падзяляюцца на рэлiгiйныя, сiнкрэтычныя i безрэлiгiйныя. Рэлiгiйныя святы - царкоСЮныя, у прыватраii хрыiiянскiя (раство Хрыстова). Сiнкрэтычнымi святамi (мелi рэлiгiйныя i безрэлiгiйныя элементы) былi традыцыйныя каляндарная народныя святы (каляды, масленiца, купалле i iнш.). Да безрэлiгiйнай часткi народных свят належылi шматлiкiя гульнi, асаблiва на каляды, масленiцу, купалле. У час народных свят спявалi народна-каляндарныя i сямейныя песнi, выконвалi творы народнай харэаграфii. У народна-каляндарных святах, асаблiва СЮ калядах, ёiь элемент Народнага тэатра, а рэлiгiйныя элементы звязаны са старажытна абрадавымi дзеяннямi. Значная частка рэлiгiйных элементаСЮ зявiлася пад уплывам царквы, якая да народных свят прымыкоСЮвала хрыiiянскiя (да каляд раство Хрыстова, да валачобнага свята - Вялiкдзень, да купалля - свята РЖаана Прадцеча). У другой палове 19 ст.- пачатку 20 ст. роля рэлiгiйных элементаСЮ у народных святах паступова змяншалася. Некаторыя з iх, асаблiва старыя абрадавыя дзеяннi, сталi безрэлiгiйнымi тэатралiзаванымi дзеяннямi, святочнай забавай.
СказаСЮшы, што такое святы i абрады я перахаджу да агульнага агляду свят i абрадаСЮ беларусаСЮ якiя найбольш былi распаСЮсюджаны на Беларусi i iх невялiкай характарыстыкi.
Стрэчанне цi грамнiцы - гуканне вясны. Гэтае свята СЮвабрала СЮ сябе вобраз зiмы i лета СЮ песенных гуртах, якiя спрачаюцца памiж сабой песнямi.
Масленка. Святкуецца на восьмы дзень перад Вялiкаднем. Гэта свята пачыналiся запускi, якiя заканчвалi калядны мясаед.
Гуканне вясны. Гэтае свята характэрна для Усходней Беларусi. Як i масленкавыя абрады песнi i карагоды адбывалiся на горках, бо так было блiжэй да неба. Кульмiнацыя гэтага свята дасягалася 7 красавiка, калi адбыва