Святы и абрады беларусау
Информация - Культура и искусство
Другие материалы по предмету Культура и искусство
лiся непасрэдна рытуальныя дзеяннi i працягвалiся да таго моманту, як узаруць поле.
Саракi. Свята прыпадае на 22 сакавiка. Яно адзначае дзень веснавого раСЮнадзенства. 3 гэтым святам канчаткова прыходзiць вясна.
Камаедзiца. Гэтае свята прыйшло з глыбокай старажытнаii. Адзначаецца перад Звесткаваннем. На гэта свята пакланялiся мядзведзю.
Вялiкдзень. Гэтае свята лiчыцца найвялiкшым каляндарным святам. Яно складае выключную адметнаiь, самабытнаiь беларускага абрадава-святочнага каляндара.На гэта свята сутракалi Новы Год па сонечнаму календару. Святкавалася СЮ дзень вяснавога раСЮнадзенства. Потым стала перасоСЮным ад 4 красавiка да 8 мая. Апошняя нядзеля перад святам была Вербная нядзеля. У царкву заносiлi галiнкi вярбы, якiя асвяшчалi святой вадой. Потым прынасiлi дамоСЮ i зядалi па аднаму пухiрку, каб абаранiцца ад маланкi, а рэшткi вярбы захоСЮвалi да наступнай Вербнiцы.
НаСЮскi Вялiкдзнь. АдзначаСЮся СЮ чысты чацвер, як частка агульнакаляндарнай традыцыi СЮшанавання дзядоСЮ. Гэтае свята больш вядома пад назвай Радаунiца свята СЮшанавання памерлых.
Юря. Свята адзначалася 5 траСЮня. На iм ушаноСЮвалi сiмвал парадку, вясны, росквiту прыроды. На лузе дзяСЮчаты выбiралi самую прыгожую, апраналi яе русалкай i надзявалi ёй вянок, вадзiлi вакол яе карагоды i спявалi. На гэтае свята iснуе шмат прыказак, прыкмет. Вось адна з iх:" Як дождж на Юря, то будзе хлеб у дурня."
Пахаванне стралы. У аснове гэтага свята ляжыць ахоСЮная магiя ад маланкi. Цягнецца ад Вялiкадня да Ушеiя. На гэтае свята водзяць песнi, карагоды, якiя абараняюць ад маланкi.
Зялёныя святкi. Свята найвышейшага росквiту прыроды. Вядома пад назвай Сёмухi, Тройцы. Святкуецца гэтае свята на семым i восьмым тыднi пасля Вялiкадня. Гэтае свята зяСЮляецца гiмнам мацi-прыродзе.
Купалле. Святкуецца з 6 на 7 лiпеня. Гэтае свята насычана прыгожымi язычнiцкiмi звычаямi i святкуецца СЮ гонар летняга сонца звароту. Сутнаiь гэтага свята засталася некранутай да нашых дзён. Увасабленнем былi ачышчальныя вогнiшчы, ачалавечаны вобраз жанчыны Купалы i нават яго дочкi.
Жнiво. Гэтае свята зяСЮляецца самым працяглым комплексам рытуалаСЮ. Пачынала святкавацца ад 12 лiпеня да 27 верасня. ЖнiСЮныя абрады складалi аснову самай цяжкай працоСЮнай дзеi.
Жанiцьба комiна. Гэтае свята было СЮведзена яшчэ Пятром I. Прыпадала яно на 13-14 верасня. Па гэтаму святу сустракалi Новы год восенню.
Пакровы. Адзначалiсы ад 14 кастрычнiка да 27 кастрычнiка. На гэтае свята размярковывалiся днi памiж дзяСЮчатамi, а 27 кастрычнiка па надворю меркавалi аб характары будучай жонкi, i называлi гэты час Дзiвочым летам. На гэтае свята СЮ прыродзе адбываСЮся пераломны момант ад лета да зiмы. "Прыйшла Пакрова i пытае, цi да зiмы гатова." Пачынаючы з гэтага свята, моладзь пачынала збiрацца на вячоркi, а хатнiя справы спраСЮлялiся з песнямi.
Дзяды. Кожны дзень тыдня меСЮ сваё значэнне. Так субота мела быць днём ушанавання дзядоСЮ, усiх памерлых. У гэты дзень кожны павiнен быСЮ успомнiць лепшыя рысы прашчураСЮ, аддаць iм належную павагу.
Зiмовыя святкi. Пачыналiся посля постнай куццi (6 студзеня) i завяршалiся да Вадахрышча (19 студзеня). На гэтае свята адбывалiся сапраСЮдныя тэатралiзаваныя беларускiя народныя карнавалы.Пачыналiся зiмовыя святкi з Каляд (7 студзеня), якiя былi СЮ гонар зiмоваго сонцазвароту i каляднага месаеду пасля ПiлiпаСЮскага посту. На гэты язычнiцкi абрад наслаiвалася хрыiiянскае свята нараджэнне Хрыстова- свята Раства. Неадемным рытуалам зяСЮляецца СЮшанаванне продкаСЮ-дзядоСЮ. Гэтаму прысвячалi тры СЮрачыста-шанавальныя куццi:
перадкалядная посная, багатая- шчодрая i вадзяная. Гэтая дзея цягнулася ад 25 снежня да 2 студзеня.
ЗрабiСЮшы агульны агляд беларускiх свят, я перахаджу да больш дэтальнага разгляда некаторых свят i абрадаСЮ беларусаСЮ, каб паказаць чым жылi нашыя продкi раней, а таксама прыгажоiь нашай культуры.
КУПАЛЛЕ.
Раскладаць Купалу пачынаюць з ранку 6 чэрвеня: хлопцы запасалi палiва, збiралi па вёiы старыя рэчы, сухое ламачча, якое засталося з зялёных святак, бо спальваючы гэта, быццам можна была дагадзiць продкам. Лiчылася, што СЮ гэты час прыходзiць каляндарная вяршыня росквiту прыроды, бо хутка прыйдзе Пятрок. Але гэтае свята вызывала i самую актыСЮную дзейнаiь варожых чалавеку сiл.Але дзяды i спрыяльныя сiлы прыроды , чаiей за СЮсё СЮ выглядзе купальскiх зёлак, дапамагалi людзям пазбегнуць злой сiлы. Перад Купаллем дзяСЮчаты iшлi збiраць васiлькi, руты, купаленку i спявалi песнi. Гэта павiнна было перадаць збiральнiцам цудадзейную купальскую сiлу зёлак.
Першым рытуалам Купалля было СЮрачыстае запрашэнне на свята. Гэтае запрашэнне праходзiла з дапамогай песень. 3 гэтымi песнямi i карагодамi абыходзiлi хаты, запрашаючы да свята. У час абыхода кiдалi вянкi на стрэхi хат нежанатых хлопцаСЮ i незамужных дзяСЮчат. Потым з музыкай i танцамi карагодамi купальскi гурт начале з Купалай выходзiСЮ з сяла пад песню. Затым грамада падыходзiла да меiа дзе было раскладзена вогнiшча, якое заСЮсёды было на высокiм меiы ля ракi цi возера. Калi СЮсе збiралiся пачыналася здабыванне "жывога " агню, трэннем дрэва аб дрэва.
Усю ноч гучалi песнi, вадзiлiся карагоды, гульнi, скакалi праз вогнiшча, каб ачыiiцца ад злых сiл i аiярагчыся ад iх, спальвалi iх антрапаморфную выяву. А СЮ гонар сонца на шастах або спускаючы з гары падпальвалi прасмаленае кола.
Ля вогнiшча частавалiся абрадавымi стравамi (яечняй), варажылi, плялi вянкi. По