Развіццё феадальнай гаспадаркі на Беларусі ў ХІІІ–ХVІІ стагоддзяў
Информация - История
Другие материалы по предмету История
ыях ранейшых вёсак (Санькава, Магільнае, Мікалаеўшчына), на важных сухапутных ці рачных гандлёвых шляхах (Новы Свержан, Стоўбцы, Ярэмічы). У XVI ст. на тэрыторыі Беларусі ўжо было больш за 20 мястэчак.
У цэлым да сярэдзіны XVII ст. у Вялікім княстве Літоўскім налічвалася 757 гарадоў і мястэчак, з іх 467 былі на тэрыторыі Беларусі. Большасць гарадоў і каля палавіны мястэчак належалі вялікаму князю літоўскаму. Астатнія былі прыватнаўласніцкімі. Прыватнаму ўласніку магла належаць частка вольнага ці вялікакняжацкага горада з насельніцтвам. Гэтая частка мела статус юрыдыкі, яна не падпарадкоўвалася гарадскім ці княжацкім уладам.
Асноўнае насельніцтва гарадоў у гэты перыяд складалі беларусы - 80 %. У іх таксама пражывалі літоўцы, палякі, немцы, з XIV - XV стст - яўрэі і татары. Гараджане выконвалі павіннасці на карысць дзяржавы або феадала: плацілі грашовыя подаці, выконвалі будаўнічыя і гаспадарчыя работы, пастаўлялі падводы (фурманкі) і г. д. З часам натуральныя павіннасці замяняліся грашовымі. Полацк, напрыклад, у канцы XV ст. плаціў 400, а Мінск - 60 кап грошай у скарб.
У адзначаны перыяд вялікакняскія гарады атрымліваюць права на самакіраванне - Магдэбургскае права. Першым яго атрымаў Брэст у 1390 г., потым Гродна - у 1391, Слуцк - у 1441, Полацк - у 1498, Мінск - у 1499, Віцебск - у 1597 і г. д. Да другой паловы XVI ст. магдэбургскае права атрымалі амаль што ўсе больш ці менш значныя гарады Беларусі. Па магдэбургскім праве замест шматлікіх натуральных павіннасцяў гараджане плацілі адзіны вялікі грашовы падатак. Яны вызваляліся ад суда і ўлады вялікакняжацкіх (каралеўскіх) чыноўнікаў або феадалаў. Гэта ў значнай меры ахоўвала ад самавольства маёмасць і эканамічную дзейнасць гараджан.
Гарадскія ўлады фарміраваліся на падставах самакіравання, якое было абмежавана прызначэннем войта - галавы самакіравання з шляхты або заможных мяшчан. Выбраным органам самакіравання была рада, ці магістрат, які збіраў падаткі, выконваў судовыя функцыі, кіраваў грамадскімі работамі, наглядаў за гандлем, прымаў у гарадскую абшчыну новых мяшчан і г. д. Устанаўленне самакіравання, нягледзячы на яго абмежаванні, паляпшала ўмовы рамеснай і гандлёвай дзейнасці, аслабляла феадальную залежнасць гараджан, якія былі асабіста свабоднымі.
У XIII - першай палове XVIII ст. феадальная сістэма грамадскіх адносін на Беларусі канчаткова замацоўваецца ў заканадаўчых актах. Галоўным сродкам вытворчасці і крыніцай грамадскага багацця становіцца зямля, галоўным вытворцам матэрыяльных благ - замацаваны за ёю селянін. Адначасова фарміруюцца пачаткі новых формаў грамадскіх адносін - таварна-грашовыя адносіны, паступова зараджаюцца элементы рынку. Перадумовамі новых працэсаў сталі аддзяленне рамяства ад сельскай гаспадаркі, гандлю ад рамяства. Усё гэта паступова рыхтавала падставы для складвання новых эканамічных адносін.
Список использованных источников
1. С.Ф. Шымуковіч Эканамічная гісторыя Беларусі / С.Ф. Шымуковіч - Мн, 2001.
2. Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т.1-5. Мінск, 1993, 1999.
3. Нарысы гісторыі Беларусі. У 2 частках - Мінск, 1994, 1995.
4. Доўнар-Запольскі М.В. Гісторыя Беларусі / Доўнар-Запольскі М.В. - Мінск, 1994.