Андрэй Дзмітрыевіч Сахараў
Курсовой проект - История
Другие курсовые по предмету История
?іру 1990 Міхаілу Гарбачову, які павінен 5 чэрвеня гэтага года адправіцца ў Осла і прачытаць там Нобелеўскую лекцыю:
"Я глыбока занепакоены ростам антысемітызму ў Вашай краіне і Вашым упартай маўчаннем з нагоды гэтага вельмі хваравітага зявы. Мяне трывожыць будучыню больш за 2000 адмоўнікаў, усё яшчэ чакаюць дазволу на выезд з Савецкага Саюза. Іх ўтрымліваюць фактычна ў якасці закладнікаў, у большасці выпадкаў пад выдуманым падставай, быццам іх адезд нанясе шкоду бяспекі дзяржавы. Мяне трывожыць, што да гэтага часу невядомы лёс Рауля Валенберга. Я заклапочаны пагромамі, якія ў гэтыя дні абрынуліся на армян.
Я спадзяюся, што лаўрэат Нобелеўскай прэміі Свету Міхаіл Гарбачоў знойдзе спосаб пакласці канец антысемітызму, дазволіць адмоўнікаў пакінуць Савецкі Саюз, паведаміць нам, што здарылася з Валенберг, і абароніць армян".
У заключэнне я хацеў бы выказаць сваё захапленне сілай і мудрасцю Алены Бонэр.
Дадатак 2.
А.Д. Сахараў праваабаронца і антисахоровская прапаганда.
На тэму аб антисахаровской прапагандзе можна было б сказаць вельмі многае. Цікава было б прааналізаваць рэакцыю розных слаёў грамадства на шырока праводзіліся паклёпніцкую кампанію супраць Алены Георгіеўны. Ці - разабрацца з 2500 лістамі "абуранай грамадскасці", якія лінулі ў Горкі пасля вядомага ліста акадэмікаў Дородницына, Прохарава, Скрабіна і Ціханава - "Калі губляюць гонар і сумленне" (Весткі, 3 ліпеня 1983). У той час дастаткова было напісаць на канверце "Горкі, Сахараву" і ліст дастаўлялі адрасату. Ніякага кантролю за зместам лістоў не было (я ведаю людзей, Які паслаў тады ліст падтрымкі з такім мінімальным адрасам, і Сахарава гэты ліст атрымалі). Уся гэтая карэспандэнцыя захоўваецца ў "Архіве А.Д. Сахарава". Цікава было б прааналізаваць змест лістоў - паўтараюцца ці ўсюды адны і тыя ж абвінавачванні, або кожны карэспандэнт піша нешта сваё? Гэты матэрыял яшчэ чакае свайго даследчыка. Я хачу распавесці аб некалькіх эпізодах, сведкай якіх быў сам.
.73. Год. Мы тады жылі ў Харкаве і з Сахаравым яшчэ не былі знаёмыя. У ліпені-жніўні вылілася газетная кампанія па очернительству Сахарава (і Салжаніцына). Масажавання агню, сам характар ??"дыскусіі", калі абвінавачванаму слова не даюць сказаць, у нас з сябрамі выклікалі толькі недавер, нягледзячы на ??высокія імёны абвінаваўцаў. І бо нават не вельмі зразумелыя прычыны гэтага недаверу. Ні адной працы Сахарава мы тады не чыталі. Пра яго праваабарончай дзейнасці амаль нічога не ведалі - так, глуха толькі нешта аб Камітэце па правах чалавека, але нават незразумела было, што гэта за Камітэт. Не кажучы ўжо пра тое, што і паняцці такога - праваабарончая дзейнасць - для нас тады не існавала. Мабыць, сама ашалелага кампаніі была выкрывальнай.
На пляжы ў Судаку, дзе нас заспела пачатак кампаніі, напаўголыя людзі схопліваецца ў спрэчках аб Сахарава і Салжаніцына ў газетных кіёскаў. Выглядала даволі дзіка.
Цесць майго брата - у вайну быў у палоне, потым усё жыццё на заводзе рабочым, - прачытаўшы неяк газетку з чарговай "крытыкай", звярнуўся ў маладым: "Чуеш, а ваш Сахараў-то, відаць вораг?." Брат мне потым расказваў, што нават разгубіўся ад нечаканасці-як запярэчыць? А яго жонка, паказваючы на першую старонку "Праўды", спытала бацькі: "Ты вось гэтаму верыш, таму, што тут напісана?" "Ну, не." - Працягнуў дзядзька Валодзя. "Так чаго ж ты тады гэтаму верыш?" - Перавярнула яна газету на апошнюю старонку, дзе была нататка пра Сахарава. Інцыдэнт быў вычарпаны, але не заўсёды пытанне вырашалася так проста.
Очернительская кампанія атрымала новы імпульс пасля правага перавароту ў Чылі 11 верасня 1973. У выніку перавароту пачаліся пераследу чылійскіх іншадумцаў, у тым ліку - і Пабла Неруда. Сахараў, Максімаў і Галіч звярнуліся да Піначэта з лістом у абарону вядомага паэта і грамадскага дзеяча. Гэты ліст і паслужыла падставай для новай хвалі цкаваньня.
Памятаю напружаны спрэчка з адным спачуваюць Сахараву фізікам, з інстытуцкіх абмеркаванняў прынеслі вердыкт аб тым, што ў звароце да Піначэта змяшчаецца ацэначнае меркаванне пра яго ўрадзе, як аб прыстойным і заслугоўвае павагі. "Ну дзе ж змяшчаецца? - Пярэчыў я. - Піначэт абвясціў аб стварэнні ўрада адраджэння і абнаўлення. Да яго і звяртаюцца: калі Вы заяўляеце сябе такімі добрымі, то вось, звярніце ўвагу на волю ў адносінах да Пабла Неруда. Калі б Піначэт абвясціў сябе верхаводам бандытаў, адзіная мэта якіх - усіх задушыць і запалохаць кулямётамі, да яго б не звярталіся, ці звярталіся б як-небудзь інакш. Дзе ж тут ацэначнае меркаванне?". І характэрны адказ: "Можа фармальна ты і мае рацыю, але вось Міша (зяць Сахарава. - Л. Л.) сказаў, што Андрэй Дзмітрыевіч сам незадаволены сваім зваротам." Пры чым тут Міша? Тым больш, што потым высветлілася - і гэта няпраўда: ні ў сваёй "Аўтабіяграфіі" 73-го гады [1], ні ў "Успамінах" [2] Сахараў ні на ёту не пашкадаваў аб звароце, а гэтую частку газетнай кампаніі характарызаваў як "найграны гнеў з нагоды выдранай з кантэксту фразы".
Многія паддаваліся спакусе хоць часткова прыняць за праўду прапагандысцкую лухту проста таму, што прывыклі звяртацца да газет як да крыніцы інфармацыі - вось няма іншага крыніцы і ўсё тут. Нехаця возьмеш. што маецца. Пастаяннае ўжыванне газетнай атруты прыводзіць да таго, што кропля за кропляй, рысачка за штрышкі, пасеянае ў лад думак назапашваецца ў чалавеку, папаўняючы той запас пачуццяў і рэфлексаў, на якім ўлады могуць гуляць. Ды што - "газетная атрута"! З уласнага вопыту,