Geum.ru

Прагмалингвистический аспект перевода общественно-политических текстов (на материале английского и русского языков) 10. 02. 20 сравнительно-историческое, типологическое и сопоставительное языкознание

Вид материалаАвтореферат

Содержание


Перспективным направлением исследования
Список использованных источников
Список опубликованных работ по теме диссертации
Жұмыстың өзектілігі
Зерттеу мақсаты
Зерттеу нысаны
Жұмыстың теориялық маңыздылығы
Жұмыстың практикалық құндылығы
Зерттеу әдістері
Жұмыстың көлемі мен құрылымы
Victoria V. Subbotina
Relevance of Research
Goal of Research
Object of Research
Practical Value
Methods of Research
Подобный материал:
1   2

ЗАКЛЮЧЕНИЕ


Обобщая результаты проведенного нами исследования, посвященного изучению прагмалингвистических особенностей общественно-политических текстов, мы пришли к выводу о том, что целью газетно-публицистического стиля речи является информирование, передача информации с одновременным воздействием на читателя или слушателя, внушением ему идей и побуждением его к определенным действиям. Для газетно-публицистического стиля речи характерны логичность, краткость, экспрессивность, языковые средства и речевые приемы, которые включают в себя как общественно-политическую, так и разговорную лексику. Выявлено, что для общественно-политической лексики характерна эмоциональность. Общедоступность является основной характеристикой публицистики, т.к. она рассчитана на широкую аудиторию. Поскольку газетно-публицистический стиль содержит в себе черты научного стиля, общественно-политический текст строится как научное рассуждение: выдвигается наиболее важная проблема, затем анализируются разнообразные пути ее решения и делаются соответствующие выводы по данной проблеме.

В ходе исследования разработана подробная классификация терминов по исследуемой тематике, рассмотрены особенности образования терминов и приведены примеры, которые представлены в виде таблицы.

Сопоставительный анализ выявленных структур составных терминов английского и русского языков показал, что в ОПТ наиболее употребительными являются модели N+N, N+prep+N, Adj.+N, V+N, менее употребительной является структура Num+N.

Проанализировав способы образования составных терминов в английском и русском языках, необходимо отметить, что основным способом является синтаксический, причем немаловажную роль играет морфологический способ, который применяется при образовании простых терминов, относящихся к общественно-политической тематике.

Исследование показало, что составной частью ОПТ являются имена собственные: топонимы, антропонимы, неологизмы, аббревиатуры, наблюдается более высокий процент употребления числительных, относящихся к лексико-грамматическому полю множественности. С этимологической точки зрения наблюдается функционирование интернациональных слов в ОПТ и склонность к инновациям, которые весьма быстро превращаются в штампы: братоубийственная война, международный терроризм, террористический акт, права человека, правительственные организации.

Как видно из проведенного исследования, общественно-политические тексты отличаются от текстов, принадлежащих к другим функциональным стилям, стилистическими, грамматическими и лексическими особенностями. В работе рассмотрены прагмалингвистические и переводческие особенности ОПТ по темам «Международный терроризм» и «Права человека» на материале английского и русского языков. В ходе исследования описаны прагмалингвистические особенности анализируемых текстов в аспекте парадигматических и синтагматических отношений.

В ходе анализа грамматических особенностей ОПТ определено, что наблюдается высокий процент употребления форм пассива, личных временных форм глагола, модальных глаголов. Результаты исследования показали, что при переводе ОПТ с английского языка на русский и с русского языка на английский обычно пассивные конструкции заменяются активными и наоборот.

Материал, предложенный в Приложении, может лечь в основу разработок комплекса упражнений, направленных на развитие переводческих навыков и умений.

Анализируя перевод общественно-политических текстов, мы выявили, что при переводе необходимо передавать эмоциональное состояние и все прагматические аспекты, содержащиеся в тексте оригинала. Данное диссертационное исследование, на наш взгляд, представляет не только теоретическую значимость, но и практическую ценность.

^ Перспективным направлением исследования является создание казахско-английского и англо-казахского словарей по изучаемой тематике, термины которых будут применимы к другим пластам лексики. Задачей двуязычного словаря является внедрение и распространение стандартной и выверенной лексики, которой будут пользоваться переводчики в будущем. Словарь можно также использовать как учебное пособие для блокового изучения лексики, адекватное владение которой обеспечит качество построения общественно-политического текста на английском языке.

Проделанная работа является лишь шагом на пути к всестороннему изучению типологических характеристик общественно-политических текстов на материале английского и русского языков. В частности, на наш взгляд, обещает дать хорошие результаты дальнейшее изучение прагматических и лингвопереводческих особенностей ОПТ.


^ СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННЫХ ИСТОЧНИКОВ


1 Новикова Э.Ю. Оценочность как фактор прагматики политического дискурса газетной публицистики Германии // Актуальные вопросы переводоведения и лингвистики: Материалы научной сессии ВолГУ. – Волгоград, 2001. – С. 69–77.

2 Петрова Л.Д. Некоторые закономерности строения текста передовой газетной статьи (на материале английских газет): автореф. … канд. филол. наук: 10.02.04. – М., 1982. – 19 с.

3 Пиввуева Ю.В., Двойнина Е.В. Пособие по теории перевода (на английском материале). – М.: Филоматис, 2004. – 304 с.

4 Знаменская Т.А. Стилистика английского языка. – М.: Едиториал УРСС, 2004. – 208 с.

5 Чеботарева В.В. Особенности функционирования английских военных терминов в языке средств массовой информации // Вестник МГУ. Серия 19. Лингвистика и межкультурная коммуникация. – 2008. – № 2. – С. 183–189.

6 Луканина М.В. Газетный текст через призму теории коммуникации // Вестник МГУ. Серия 19. Лингвистика и межкультурная коммуникация. – 2003. – № 2. – С. 123–133.

7 Мажутис М.В. Прагматический аспект перевода новостных интернет-ресурсов на английский язык // Вестник МГУ. Серия 19. Лингвистика и межкультурная коммуникация. – 2006. – № 2. – С. 18–27.

8 Терехова Е.В. Двусторонний перевод общественно-политических текстов (с элементами скорописи в английском языке). – М.: Флинта: Наука, 2006. – 320 с.

9 Кобозева И.М. Лингвистическая семантика. – М.: Едиториал УРСС, 2004. – 352 с.

10 Миньяр-Белоручева А.П., Вдовина О.А. Грамматические особенности текстов по международным отношениям // Вестник МГУ. Серия 19. Лингвистика и межкультурная коммуникация. – 2007. – № 1. – С. 19–29.

11 International Herald Tribune, Monday, August 23, 2004.

12 Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms. Rome, November 4, 1950. – 449 р.

13 Special Issue “Time”, March 10, 2003.

14 International Herald Tribune, Monday, September 20, 2004.

15 Newsweek, October 20, 2002.


^ СПИСОК ОПУБЛИКОВАННЫХ РАБОТ ПО ТЕМЕ ДИССЕРТАЦИИ

      1. Лексико-семантические особенности текстов международного терроризма» // Вестник КазНУ им. аль-Фараби. – Алматы, 2006. Серия филологическая. – № 5 (95). – С. 71–73.
      2. Особенности словообразования в английском и русском языках (на материале терминов международного терроризма)» // Вестник КазНПУ им. Абая. – Алматы, 2007. Серия «Филологические науки». – № 1 (19). – С. 67–70.
      3. Особенности перевода заголовков общественно-политических текстов по теме «Международный терроризм» // Межкультурная коммуникация и перевод: Материалы республиканской научно-практической конференции. – Алматы: КазУМОиМЯ им. Абылай хана, 2007. – С. 83–86.
      4. Грамматические особенности общественно-политических текстов по теме «Международный терроризм» // Вестник КазНУ им. аль-Фараби. – Алматы, 2008. Серия филологическая. – № 2 (110). – С. 126–130.
      5. Типология ошибок при переводе // Вестник КазНУ им. аль-Фараби. – Алматы, 2008. Серия филологическая. – № 2 (110). – С. 130–134.
      6. Анализ перевода общественно-политических текстов // Вестник КазНПУ им. Абая. – Алматы, 2008. Серия «Филологические науки». – № 1 (23). – С. 61–65.
      7. Особенности перевода английских газетных заголовков на русский язык // Вестник КазНПУ им. Абая. – Алматы, 2009. Серия «Филологические науки». – № 1 (27). – С. 30–34.
      8. Моделирование когнитивной деятельности в процессе обучения переводу // Моделирование в системе профессионального образования: проблемы и пути решения: Материалы республиканской научно-практической конференции. – Алматы: КазУМОиМЯ им. Абылай хана, 2008. – С. 198–201.
      9. Особенности применения инновационных технологий в процессе обучения переводу // Компетентность как основа качества подготовки специалистов: Материалы республиканской научно-практической конферен-ции. – Алматы: КазУМОиМЯ им. Абылай хана, 2009. – С. 191–195.
      10. Прагматические параметры экспрессивности языковых единиц // Современные методы оценки уровня владения языками народов государств-членов ЕврАзЭС: Сборник материалов международного научно-методического семинара. – Алматы: КазУМОиМЯ им. Абылай хана, 2009. – С. 152–154.
      11. Учет прагматической адаптации при переводе общественно-политических текстов // Культурные взаимосвязи: язык, литература и перевод в контексте образования: Материалы международной научно-практической конференции. – Алматы: Университет им. Сулеймана Демиреля, 2009. – С. 293–297.
      12. Использование инновационных технологий в подготовке переводчи- ков // Международные стратегии в интеграции образовательных систем: поиск и решения: Материалы международной научно-практической конференции. –Алматы: КазУМОиМЯ им. Абылай хана, 2009. – С. 194–198.


Филология ғылымының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін

дайындалған диссертация авторефератының

ТҮЙІНІ

10.02.20 – салыстырмалы-тарихи, типологиялық және салғастырмалы тіл білімі

Субботина Виктория Владимировна

Қоғамдық-саяси мәтіндер аудармасының прагмалингвистикалық аспектілері (ағылшын және орыс тілдерінің материалдары бойынша)

Прагмалингвистикалық ерекшеліктерді зерттеу және қоғамдық-саяси мәтіндерді аудару қазіргі лингвистика ғылымындағы аса маңызды, бірақ терең зерттелмеген бағыт болып табылады. Қазіргі күнде «Халықаралық лаңкестік» пен «Адам құқықтары» тақырыбына қатысты мәселелер бізде және шет елдерде болып жатқан жағдайлар туралы хабар тарататын шет тілді публистикалық мәтіндерді дұрыс зерттеуді талап етеді. Бүгінгі тіл білімінің дамуында қоғамдық-саяси мәтіндердің ерекшеліктерін зерттеу маңызды сипатқа ие.

^ Жұмыстың өзектілігі «Халықаралық лаңкестік» пен «Адам құқықтарының» қазіргі уақытта маңызды проблемаға айналып отырғандығында. Бұл өте аз зерттелген сала болғандықтан, осы тақырып бойынша терминдерді топтастыру ісі қолға алынбаған. Біз бұл терминдердің ерекшеліктерін зерттеуге және оларды сөз тіркестерінің сөздігі түрінде ұсынуға тырысамыз.

^ Зерттеу мақсаты ағылшын және орыс тілдерінің материалдары негізінде «Халықаралық лаңкестік» пен «Адам құқықтары» тақырыптары бойынша қоғамдық-саяси мәтіндердің аудармалық және прагмалингвистикалық ерекшеліктерін анықтау болып табылады.

Зерттеу жұмысында қойылған мақсат келесі мәселелерді шешуді ұйғарады:

  1. алдағы қойылған зерттеу жұмысын өткізу үшін келесі негізгі түсініктерге анықтама беру: аударма, аударма әдістері, қоғамдық-саяси мәтін, прагматикалық ерекшеліктер, лингвистикалық ерекшеліктер;
  2. қоғамдық-саяси мәтіндердің прагматикалық және лингвистикалық ерекшеліктерін парадигматикалық пен синтагматикалық байланыс аспектінде сипаттау;
  3. қоғамдық-саяси мәтіндер аудармасының прагматикалық және лингвистикалық ерекшеліктерінің зерттеуін жүргізу;
  4. қоғамдық-саяси лексика құрылуының жалпы заңдылықтарын анықтау, осы тақырыптағы сөз бен сөз тіркестің ағылшын-орыс немесе орыс-ағылшын аудармасының анализін жасау;
  5. екі тіл сөздік құрастырудың негізгі қағидаларын жүйелендіру.

^ Зерттеу нысаны ағылшын және орыс тілдеріндегі қоғамдық-саяси мәтіндердің түпнұсқалары мен аудармалары.

Зерттеу пәні «Халықаралық лаңкестік» және «Адам құқықтары» тақырыптары бойынша мәтіндердің аударма және прагмалингвистикалық ерекшеліктері болып табылады.

^ Жұмыстың теориялық маңыздылығы зерттеу жұмысын қоғамдық-саяси лексиканы ары қарай зерттеу барысында пайдалануға болатындығында. Теориялық қорытындылар салыстырмалы-тарихи, типологиялық және салғастырмалы тіл білімінің, аударма теориясы мен практикасының, ағылшын тілін үйретудің теориясы мен практикасының, лексикологияның және лексикографияның дамуына үлес қосады.

^ Жұмыстың практикалық құндылығы зерттеу материалын:

– қоғамдық-саяси қатынастар саласында жұмыс істейтін аудармашылардың практикалық қызметінде пайдалану үшін;

– қоғамдық-саяси тақырыптар бойынша оқу құралдарын, электронды оқулықтарды, сөздіктерді, жаттығуларды құрастыру үшін;

– тілдік жоғары оқу орындары мен аударма мамандықтары бойынша тәлім алатын студенттерге ағылшын тілін оқыту үшін пайдалану мүмкіндігінде болып табылады.

Қорғауға ұсынылатын негізгі ережелер:

  1. осы жұмыста қабылданған зерттеу қағидалары зерттелетін ағылшын және орыс тілдеріндегі қоғамдық-саяси мәтіндердің ортақ және әртүрлі прагмалингвистикалық және аударма ерекшелектерін табуда салғастырмалы зерттеу әдісі сенімді, әрі болашағы бар екендігіне сендіреді;
  2. ағылшын тіліндегі қоғамдық-cаяси мәтіндер қоғамның санасына имплициттік жолмен әсер етеді. Ал орыс тіліндегі мәтіндер құрылымы қабылдаушының сезіміне эксплицитті түрде әсер етіп, оны белгілі іс-әрекетке итермелейді;
  3. салғастырмалы тілдердегі экспрессивті-синтаксистік құрылымдарды қолданудағы өзгешелік нәтижелері бар қоғамдық-саяси мәтіндердің прагматикалық құрылымдары әртүрлі бағыттармен түсіндіріледі. Осыған орай, мәтіндерде реалийлер, құбылыстар мен атаулар, белгілі бір ұлттың тарихы, мәдениеті, салт-дәстүрі және тұрмысымен байланысты құбылыс пен атауларды аударуда аударманың прагматикалық аспектілері аса маңызды;
  4. аударма мәтіннің авторы ақпаратты адекватты және прагмалингвистикалық аспектіні сақтай отырып аударманы жүзеге асыру керек. Демек, түпнұсқа мәтінді және аударма мәтінді қабылдаушылардың реакциялары бірдей болуы тиіс. Аударманың коммуникативтік мақсатына байланысты аударма мәтінің көлемі түпнұсқадан ерекшеленуі мүмкін;
  5. жүргізілген зерттеу жұмысы қазіргі заманғы аударма машығы талаптарын ескеретін және аударма біліктілігінің қазіргі даму деңгейіне сай келетін екітілді сөздік құрастырудың қажеттілігін растайды.

^ Зерттеу әдістері салғастырмалы-аудармалы талдау, сауалнама жүргізу, компоненттік талдау және контекстуалды талдау болып табылады.

Материал ретінде осы жұмыс үшін орыс және ағылшын тілдеріндегі 453 қоғамдық-саяси мәтіндер қолданылды.

^ Жұмыстың көлемі мен құрылымы көрсетілген міндеттерге сәйкес ұсынылған. Диссертация кіріспе мен үш тараудан, қорытынды, әдебиеттер тізімі және бес қосымшадан тұрады.

Біздің зерттеу жұмысымыздың келешегі осы тақырып бойынша қазақша-ағылшынша, ағылшынша-қазақша сөздіктер жасау болып табылады, ол терминдер лексиканың басқа да салаларында қолданылатын болады.

SUMMARY


of the thesis submitted for conferring the scholarly degree of the

“Candidate of Philological Sciences”

10.02.20 – Comparative-Historical, Typological and Contrastive Linguistics


^ Victoria V. Subbotina


Pragmalinguistic Aspect of Translation of Social and Political Texts

(on basis of the English and Russian languages)


Research paper is dedicated to the analysis of pragmalinguistic and translation peculiarities of social and political texts. There is a growing necessity in studying peculiarities of social and political texts because the translation of these texts is topical nowadays. Aggravation of public relations and terrorism lead to necessity of appropriate translation and interpretation of information.

^ Relevance of Research is that the themes “International Terrorism” and “Human Rights” are the issue of the contemporary world. This area of scientific research is scantly analysed and there is no term classification dedicated to the above-mentioned themes. We analyse some peculiarities of terms and work out bilingual dictionary of word-combinations on the themes.

^ Goal of Research is characterised by pragmalinguistic and translation peculiarities of social and political texts on the themes “International Terrorism” and “Human Rights”.

Objectives of Research are:

1) to determine the following notions: translation, ways of translation, social and political text, pragmatic peculiarities, linguistic peculiarities;

2) to describe pragmalinguistic peculiarities in the aspect of paradigmatic and syntagmatic relations;

3) to study pragmalinguistic and translation peculiarities of social and political texts;

4) to reveal general derivation rules of social and political lexis and translation analysis of words and word-combinations on the theme;

5) to systematise the principles of compiling bilingual dictionary.

^ Object of Research is the translation of social and political texts in English and Russian.

Subject of Research is characterised by pragmalinguistic and translation peculiarities of social and political texts on the themes “International Terrorism” and “Human Rights”.

Findings of the thesis can be used for the establishing principles of collocations and synonyms dictionary compiling. Nowadays during the process of intercultural communication the translator should know some pragmatic, linguistic, and translation peculiarities of social and political texts in order to interpret information.

Theoretical Relevance is that the research can be used for study of social and political vocabulary. Theoretical significance is defined by contribution to semantics, theory and practice of translation, comparative linguistics, and lexicography of the English language. Findings of the thesis enrich political linguistics by the analysis of word-combinations and its pragmalinguistic aspect.

^ Practical Value is that the research can be used for the following purposes:

– for a practical activity of translators working in the field of social and political relations;

– for dictionary, textbook, and exercise compiling on social and political theme;

– for teaching of the English language, theory and practice of translation, interpretation of the English text, and functional stylistics.

Propositions:
  1. principles of the research are used for comparative analysis of pragmatic and linguistic peculiarities of social and political texts in English and Russian. The notion “pragmatic text aspect” is used in the research. It is a constituent of political texts expressed by language means;
  2. social and political text in English is expressed by implicit language means influencing the public opinion. Purpose, expressed in the Russian texts, influences the feelings of addressee and induces to appointed actions;
  3. pragmatic aims of analysed texts, expressed by different syntactic structures in comparing languages, are explained by different purposes of social and political texts. Pragmatic aspect is important in the translation of historical and cultural subjects, traditions, national psychology and mentality of people;
  4. the author of the target text should express information adequately and pay special attention to pragmatic and linguistic aspect, characterised by relationships between language means and participants of communication;
  5. findings of the research used for the analysis of terms identification and ways of translation are the fact that we have to compile bilingual dictionaries necessary for the development of translation practice and competence.

^ Methods of Research are component analysis, quantitative analysis, comparative and translation analysis, psycholinguistic analysis. Comparative analysis of pragmalinguistic peculiarities of social and political texts on the themes “International Terrorism” and “Human Rights” is made for the first time.

Material of Research is about 453 social and political texts in English and Russian.

The structure of Research is introduction, three parts, conclusion, list of literature, and five appendixes. Findings of the research are analysed in the conclusion, such as, analysing the translation of social and political texts, we recognise that during translation process the translator should express author’s emotions, point of view, and pragmatic aspects of the source text.

Perspective view of Research is proposed by Kazakh and English dictionary compiling on the themes. The most important goal of the dictionary is that the students can develop their speech, vocabulary, and translation skills. It can be used for teaching, educational, methodical purposes and for learning new words and word-combinations.