Geum.ru

Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі

Вид материалаДокументы

Содержание


Бейнелеу өнерін оқытудағы ескеретін кейбір мәселелер
Бейнелеу өнері сабағында 1-2 сынып оқушыларының шығармашылық қабілетін зерттеу жолдары
Оқушылардың аты - жөні
Композициялық шешім
Түстер ерекшелігі
Қолданған техника
Подобный материал:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   14

БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІН ОҚЫТУДАҒЫ ЕСКЕРЕТІН КЕЙБІР МӘСЕЛЕЛЕР


Бейнелеу өнері – бұл адамның әлемді, өмірді қабылдау әрекеті мен оны өзінше мазмұндауы, түсіндіруі, көркемдеуі.

Адамның өмірге деген көзқарасы, түсінігі және қоршаған ортаны қабылдау қабілеті әр түрлі болғасын бейнелеу өнерінің туындылары да, оның мәні де әр түрлі болады.

Бейнелеу өнерінің туындысы бұл – жеке даралық көзқарас, ол суретшінің ішкі дүниесімен қабілеттілігі бойынша айқындалады. Менің ойымша, әрбір қарапайым адам бейнелеу өнерін өзіндік жеке даралық қабілет ретінде қабылдай алады. Себебі әрбір адам өзіне ғана тән қабылдау ерекшелігіне ие.

Қазіргі адам құндылығына оның жан-жақтылық қасиеті тән. Жан-жақтылық бұл - адамның белгілі бір бағытта, заманның талабын ескере отырып жұмыс жасау әрекетіне, сапалы, табысты және өз ісін басқа істермен байланыстыруға көмектесетін әрекетшілдік.

Бейнелеу өнерін айқын жақсы түсіну, яғни, оның рухани қажеттілігін сезіну, көркемділігін көру, әрбір адамда бірден қалыптаспаған. Бірақ бейнелеу өнері саласына қызықпай қарауға да болмайды. Оған деген көзқарастың өзі - әдемілікке, сұлулыққа деген құштарлықты білдіреді. Ал, ғылыми деректерге сүйенсек әрбір адам сұлулыққа жетуге ұмтылады.

Бейнелеу өнері таланттылықты, шығармашылықты, сезімталдылықты, нәзіктілікті, жаңашылдылықты аса қажет ететін сала болып саналады. Сондықтан да бейнелеу өнерімен айналысу үшін, адам жан-жақты болуы керек. Бейнелеу өнері мысалы: сәулет, пластикалық анатомия және тағы да өнерге қажетті пәндермен байланыста болады. Бұл жағдайда студенттің жан-жақтылық қасиеті аса маңызды рөл атқарады. Қандай салада еңбек етсек те, өз ісімізді сапалы, ұтымды, әдемі ұйымдастыра алуымыз қажет және әрбіреуіміз соған бар жағдай жасауға талпынуымыз керек. Сонда ғана біз өз мамандығымызды жоғары деңгейде меңгерген, қазіргі талап бойынша бәсекеге қабілетті маман ретінде саналамыз.

Қазіргі бейнелеу өнері және сызу мамандығын қалап, шығармашылық жолға түскен студенттердің көбіне өз шеберлігін дамытуға, қалыптастыруға кедергі болатын бірнеше жағдайлар бар, олар:
  • қосымша (сурет мектебіне, өнер мектебіне қатыспауы) дайындықтың болмауы;
  • өз ісіне, кәсібіне деген сенімділіктің төмендігі;
  • шығармашылық білімнің аздығы;
  • суретке деген қызыуғышылықтың төмендігі;
  • ізденіс, талпыныс, белсенділіктің төмендігі;
  • идея бостандығының тарлығы;
  • шығармашылық тәуелсіздікке ұмтылыстың төмендігі.

Біздің ойымызша, шығармашылық жолға түскен студент өз ісіне, біліміне сенімділікпен қарай ала білу керек. Сапалы, ұтымды әрі пайдалы іс-әрекетшілділікке ұмтыла білуі керек. Адамзатқа рухани азық беретін, қоғамға қажетті бейнелеу өнері мамандығының маңыздылығын түсініп, тәуелсіз еліміздің көркеюіне өз үлесін қосуға еңбек ету әрбір қазақ азаматының борышы екенін есімізден шығармағанымыз абзал. Ол үшін болашақ талапкерлер өздері өз қабілеттерін, білімін, бағытын өзі таңдай алғаны дұрыс. Болашақта 12 жылдық білім беру жүйесі осы біз көтеріп отырған мәселені толық шешетін болады. Бейімдеу 11-12 сыныптарда оқушылармен пікір алмасып, сурет салудағы деңгейлерін анықтап, арнайы дәріс, бағдар беру сабақтарын көбірек енгізу керек. Ол сабақтар пікір алмасу, дәріс, практика түрінде өтуі мүмкін. Олардың мазмұны – бейнелеу өнерінің шеберлігіне, оған тиісті технологияларға, қазіргі жаңа оқытудың әдістемелеріне, олардың жетістіктеріне, техникасына талдау жасау арқылы яғни кәсібіңді меңгеруге қосымша стимул алу. Мұндай эксперименталдық сабақтар болашақ өнер мамандығына түсетін талапкерлердің қызығушылығын, құштарлығын арттырып, идея бағыттарына бағдар бере алады. Бұл жоғары оқу оырдарына оқуға түсетін студенттердің сапалы білім алып шығуына, бәсекеге қабілетті жоғары деңгейдегі маман болатынына бірден бір ықпал жасайтын әдіс.


Әдебиеттер:

1.Крутецкий В.А. Основы педагогической психологии. – М; «Просвещение», 1972. – 253 с

2. Кузин В.С. Психология.»Агар», 1997, - 304 с.


Сүйіндікова П.А.

Бейнелеу өнері магистрі

Қазіргі заман өнер мұражайы

Ғылыми қызметкер


БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІ САБАҒЫНДА 1-2 СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ҚАБІЛЕТІН ЗЕРТТЕУ ЖОЛДАРЫ

Жалпы білім беру мектебінде бастауыш сыныптан бастау алатын оқушылардың бейнелеу өнері сабағында игеретін білімдерін, шығармашылық қабілеттерін жан-жақты зерттеу қажет. Себебі бейнелеу өнері сабағында оқушылардың тек шығармашылық қабілеттері ғана емес; сонымен қатар ойлау; елестету; есте сақтау; сезіну; қиялдау; көре білу деңгейлері қоса дамиды. Сондықтан да оқушыларды жоғары дәрежеде дамыту үшін – ұстаз; уақытты үнемді пайдалана білу керек. Ол үшін алдын - ала әр сабаққа жоспар дұрыс құрылуы қажет.

Оқушылардың шығармашылық қабілетін зерттегенде, оған тікелей қоршаған орта және әлеуметтік жағдай әсер етеді. Кез-келген пән мұғалімі сабақ түсіндіргенде; тақырып бойынша барлық оқушыға бірдей ақпарат береді, бірақ әр оқушы өзінше қабылдайды. Сыныпта отырған әр баланың психикалық көңіл-күйі бір қалыпта болуы мүмкін емес. Сондықтан да мұғалімге түсетін салмақ, сабақта қанша оқушы бола тұра, олардың қызығушылығын, бар ынталарын бір арнаға шоғырландырып, мидағы басқа ойларды ыдыратып жіберуде. Әрине бұл айтуға ғана оңай, дегенмен өз маман иесі жұмысына мығым болса, оқушылар соғұрлым білімге, өнерге жақын болады.

Бейнелеу өнері сабағында қатып қалған қағида жоқ, оқушы өзін еркін сезіне алады деп айтамыз. Бірақ осы жерде қате түсінік қалыптасқан, бейнелеу өнері сабағында еркін тақырыпта ойына келгенін салуға болады деген. Бұл пікірді жою үшін ұстаз - теорияға сүйеніп, бейнелеу өнері тарихынан қысқаша құнды мағлұматтарды жеткізу қажет. Бұл орайда теория мен практиканы сабақтастырған дұрыс.

Басқа пәндерге қарағанда бейнелеу өнері пәні оқушыны жан-жақты зерттеуге мүмкіндігі мол. Мысалы, әр пән өзіндік бағытын - математикада ойлау қабілетін, қазақ тілінде оқу және жазу мәнерін, денешынықтыруда жылдамдығын қадағаласа, оқушылардың тек салған сурет дәптерлеріне қарап оқушылардың ойлау дәрежесін, байқампаздығын, шыдамдылығын, ұқыптылығын, шапшаңдылығын, сезімталдығын шығармашылық қабілеттеріне қарай зерттеу жолдары арқылы анықтауға болады.

Шығармашылық қабілеттерді зерттеу жолдарында, әр оқушының

жұмысын деңгейлер арқылы анықтауға болады. Төменде көрсетілген кестеде Астана қаласы № 45мектеп, 2-сынып оқушыларымен жүргізілген «Мақта қыз бен мысық» ертегісіне салған иллюстрация шығармашылықтарындағы композициялық шешім ерекшеліктерін тексеруге арналған арнайы деңгей





р/с

№ 45мектеп, 2-сынып

«Мақта қыз бен мысық » Ертегісіне иллюстрация

Деңгей
ОҚУШЫЛАРДЫҢ АТЫ - ЖӨНІ

Жансая



Берік

Сұлтан

Жәнібек

Зарина

Гауөар

Анаргүл
Нұржан

Ақнұр

Нұрбол

Елдос

Аягөз

Оралхан

Талшын

Ақерке
Гүлім






КОМПОЗИЦИЯЛЫҚ ШЕШІМ
















































1
1-фризді
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+

+

2
2-фризді
_
_
_
+

_
+
_
_
_
+
+
+
+
+
+
+

3
Жоғарыдан

қарау нүктесі
+
_
_
_
_
+
_
_
+
_
_
_
_
_
_
_

4
Перспектива эл. қолдану
+
_
_
_
_
_
_
_
+
+
_
_
+
_
+
+

5
1денің 2-ші денені көлегейлеу
_
+
_
_
+
_
_
_
_
_
+
_
_
_
_
_

6
Симметрия
+
+
_
+
+
+
_
_
_
+
+
+
+
_
_
+

7
Ассиметрия
+
+
+
+
+
+
+
+
_
+
+
+
+
+
+
+

8
Комп. шығар. түпкі ойды шешу
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+

9
Қозғалыс көрсету
+
+
__
_
+
+
+
+
+
+
_
+
+
+
+
+

10
Композициялық ерекше шешім
_
_
_
_
+
_
_
_
_
+
_
_
+
_
+
_

11
Стереотиптік шешім
_
_
_
+
_
+
_
+
_
+
+
+
_
_
_
_

12
Мағына байланысы
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
_
+

13
Кейіпкер дәл бейнелеуі
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+

14
Көп эпизод шешім
_
+
_
_
_
+
_
_
_
+
_
_
+
+
+
_

15
Ұлттық ерекше шешім
_
+
_
_
+
__
+
_
+
_



_
+
+
_
_

16
Тақырыпқа қатысы жоқ шешім
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_

17
Комп.орталық өлшем көр
+
_
_
_
+
_
_
_
_
+
_
_
_
+
_
+




ТҮСТЕР ЕРЕКШЕЛІГІ
















































18
Тон арқылы
_
_
_
_
+
_
+
_
_
+
_
_
_
+
+
_

19
Түс арқылы
+
+
_
_
+
_
_
_
_
+
_
_
_
_
+
_

20
Қанық түстер
+
+
_
_
_
_
+
_
_
+
_
+
+
+
_
+

21
Таза бояу қолдану
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
_
+
_
+
+

22
Ашық түстер
_
_
+
+
+
+
_
+
+
+
+
_
+
_
+
+

23
Күрделі бояу қолдану
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
+
_
+
_
+

24
Колорит сезіну
+
_
+
_
+
+
+
+
+
+
_
_
+
+
+
+

25

Жылы түс
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+

26
Салқын түс

+
_
_
+
_
_
+
_
_
+
_
+
+
+
_
+



ҚОЛДАНҒАН ТЕХНИКА
















































27
Штрих сызық қолдану
_
_
+
+
+
+
+
_
+
_
+
+
_
_
+
+

28
Дымқыл тех ника қолдану
+
+
_
_
_
_
+
+
+
_
_
_
+
+
_
+

29
Құрғақ тех жазу
_
_
+
+
+
+
+
+
_
+
+
_
_
_
+
_

30
Бояу қолдануда детальдың аз болуы
_
_
_
_
_
_
+
_
_
_
_
_
_
_
_
+

31
Бояу қолданғанда жоғалуы
_



_
_
_
_
+
_
_
_
_
_
_
+
_
+

32
Бояу кез-е жаңа образ пайда болуы
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
+
_
_

33
Сым сияқты иілу сызығын қолдану
+
+
_
+
+
_
_
_
_
_
_
_
+
_
_
+