Адаптация казахского общества к рыночным условиям во второй половине XIX начале ХХ веков (на материалах Центрального Казахстана) 07. 00. 02 Отечественная история (История Республики Казахстан)

Вид материала

Автореферат

Содержание Список использованных источников Список опубликованных работ по теме диссертации Диссертациялық зерттеудің объектісі RESUMETuleuova Bahytgul Tleubaevna Object of dissertational research Methodological foundation of dissertational research The scientific novelty of dissertation work Dissertation research consists

Подобный материал:

• Индустриальное развитие Казахстана во второй половине ХХ начале ХХI веков (историко-модернизационный, 905kb.
• История декоративно-прикладного искусства казахского народа, 2340.09kb.
• Русской Православной Церкви в провинции во второй половине XIX- начале XX веков. (На, 563.5kb.
• Хлыстовское движение в росссии во второй половине XIX начале XX века. 07. 00. 02 Отечественная, 1143.58kb.
• Большевистская власть на юге Казахстана в 1917-1928-е годы (исторический аспект) 07., 737.03kb.
• История образования и деятельности органов Переселенческого управления в Казахстане, 516.61kb.
• Развитие меценатства в условиях модернизации россии во второй половине XIX начале, 481.01kb.
• Социально-демографические процессы в Северном Казахстане в конце XIX первой четверти, 509.78kb.
• История национальных культурных центров южных регионов Казахстана (1991-2008 гг.) 07., 592.78kb.
• Формирование политико-правовой доктрины российского либерализма во второй половине, 327.19kb.

СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННЫХ ИСТОЧНИКОВ

1. Назарбаев Н.А. В потоке истории. – Алматы: Атамұра, 1998. – С. 31
   
2. Послание Президента Республики Казахстан народу Казахстана. Стратегия вхождения Казахстана в число 50 наиболее конкуретноспособных стран мира. 1 марта 2006 г. // Страна и мир. – 2006. – № 8. – С. 1
   

3 Козыбаев М. Казахстан на рубеже веков. Кн. 1. Память народа. – Алматы: Ғылым, 2000. – С. 25

4 Абжанов Х., Селиверстов С. Критическое столетие: размышления историков // Мысль. – 2004. – № 2. – С. 8-9

5 Мендикулова Г.М. Исторические судьбы казахской диаспоры. Происхождение и развитие. Алматы: Ғылым, 1997. – С. 16

6 Сванберг И. Казахские беженцы в Турции //Казахская диаспора: проблемы этнического выживания. – Алматы: Атамұра, 1997. – С. 93

7 Абдрахманова Б.М. История Казахстана: власть, система управления, территориальное устройство в XIX веке. – Астана: Полиграфия, 1998. – С. 135

8 Обзор Акмолинской области за 1895 г. – Омск, 1897. – С. 31

9 ЦГА РК. Ф. 369. Оп. 1. Д. 10545. – Л. 70, 71(об), 81

10 ГАОО. Ф. 86. Оп. 1. Д. 3. – Л. 25

11 Әлихан Бокейхан. Жауап хат // Тандамалы. 2 кітап. – Алматы: Өлке, 2003. – С. 70.

12 ЦГА РК. Ф. 369. Оп. 1. Д. 4895. – Л. 163

13 ЦГА РК. Ф. 10. Оп. 1. Д. 119. – Л. 1; Ф. 501. Оп. 2. Д. 161. – Л. 8; Ф. 212. Оп. 1. Д. 1269. – Л. 3

14. ЦГА РК. Ф. 342. Оп. 1. Д. 559. – Л. 45(об)
    
15. ГАОО. Ф. 366. Оп. 1. Д. 454. – Л. 4, 5, 5(об)
    
16. ГАОО. Ф. 3. Оп. 9. Д. 13969. – Л. 38
    
17. Завалишин И. Описание Западной Сибири. Сибирско-киргизская степь. – М., 1867. – Т. 3. – С.57
    
18. ГАОО. Ф. 3. Оп. 9. Д. 13969. – Л. 38(об)
    
19. ЦГА РК. Ф. 369. Оп. 1. Д. 6621. – Л. 28(об), 29, 30, 31-39
    

СПИСОК ОПУБЛИКОВАННЫХ РАБОТ ПО ТЕМЕ ДИССЕРТАЦИИ

1. История изучения промышленности Центрального Казахстана в конце XIX – начале XX вв. в отечественной историографии // Сб.: Казахстан между Западом и Востоком: проблемы национальной и всемирной истории. –Караганда, 2000. – С. 80-90.
   
2. История горной промышленности Центрального Казахстана в конце XIX-XX вв. в отечественной историографии // Проблемы региональной истории Казахстана: время, люди, события: Материалы региональной научно-теоретической конференции. – Астана, 2000. – С. 183 -187.
   
3. Центральный Казахстан и его место во второй половине XIX- начале XX вв. в экономике и культуре Евразийского региона // Проблемы истории и этнологии Казахстана: Материалы региональной научно-теоретической конференции «10 лет суверенного Казахстана: история и перспективы развития» – Караганда, 2001. – С. 101-109.
   
4. Промышленное освоение Центрального Казахстана и казахское общество во второй половине XIX- начале XX вв. // Вестник Карагандинского университета. Серия гуманитарных наук. – 2001. – № 2 (22). – С. 12-18. (в соавторстве с М.Ж. Абдировым).
   
5. Место Центрального Казахстана во второй половине XIX- начале XX веков в Евразийском пространстве // Евразия на стыке веков: Материалы международного симпозиума. – Астана, 2002. – С. 102-109.
   
6. Аграрное освоение Центрального Казахстана и казахское общество во второй половине XIX- начале XX вв. // Сибирь на этапе становления индустриального общества в России (XIX - начало ХХ вв.): Материалы международной научной конференции. – Новосибирск, 2002. – С. 56 -58.
   
7. Тенденции экономического развития народов Сибири и Казахстана во второй половине XIX века // История Казахстана в контексте истории Евразии: Материалы региональной научно-теоретической конференции. – Караганда, 2003. – С. 134-140.
   
8. Хозяйственное развитие Каркаралинского уезда в XIX веке // Восточная Сары-Арка. Каркаралинский регион в прошлом и настоящем. – Алматы, 2004. – С. 289-309. (в соавторстве с Д.Ж. Турсунбаевым).
   
9. XIX ғасырдағы Қарқаралы уезінің шаруашылық дамуы // Шығыс Сарыарка. Қарқаралы өңірінің өткені мен бүгіні. – Алматы, 2004. – С. 355-379. (Д.Ж. Тұрсынбаевпен бірге).
   
10. Орталық Қазақстандағы егіншілік // Қазақ тарихы. – 2005. – № 1. – С. 47-51.
    
11. Развитие предпринимательских тенденций в Центральном Казахстане во второй половине XIX - начале ХХ веков // Вестник Карагандинского университета. Серия «История. Философия. Право». – 2004. –№ 4 (36). – С. 37-43.
    
12. Развитие торговли в Центральном Казахстане и казахское общество во второй половине XIX – начале ХХ веков // Академик Е.А. Букетов – ученый, педагог, мыслитель: Материалы международной научно-практической конференции, посвященной 80-летию Е.А. Букетова. – Караганда, 2005. – Т. 2: Гуманитарные науки. – С.342-344.
    
13. Перспективы развития скотоводческого хозяйства Центрального Казахстана в рыночных условиях во второй половине XIX - начале ХХ веков // Вестник Карагандинского университета. Серия «История. Философия. Право». – 2005. – № 2 (38). – С. 26-32.
    
14. Проблема адаптации традиционных обществ к рыночным условиям в современной историографии (на примере казахского общества во второй половине XIX – начале ХХ веков) // Олжабай есен болса – ел аман: Жонғар басқыншылығына қарсы жүргізілген қазақ халқының ұлт-азаттық соғысының ірі қолбасшысы Олжабай батыр Толыбайұлының ерлігін еске алуға арналған «Ерлер есімі ұрпақтар есінде» атты халықаралық ғылыми-теориялық конференцияның материалдары. – Қарағанды, 2005. – 351-360 б.
    

Т Ү Й І Н


Төлеуова Бақытгүл Тілеубайқызы


ХІХ ғ. екінші жартысы - ХХ ғ. басындағы қазақ қоғамының нарықтық қатынастарға бейімделуі (Орталық Қазақстан материалдары бойынша)


07.00.02 – Отан тарихы (Қазақстан Республикасының тарихы) мамандығы бойынша тарих ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертация


Диссертациялық жұмыста ХІХ ғ. екінші жартысы - ХХ ғ. басындағы қазақ қоғамының дәстүрлі экономикасының нарықтық қатынастарға қарай бейімделу үрдісі Орталық Қазақстанның мысалында кешенді түрде қарастырылады.

Диссертациялық зерттеудің объектісі ХІХ ғ. екінші жартысы - ХХ ғ. басындағы Орталық Қазақстанның қазақ қоғамы болып табылады.

Зерттеу пәні қазақ қоғамының нарықтық жағдайға бейімделу үрдістері, яғни өндірушілердің белгілі бір дәрежеде тауар-ақша, нарықтық қатынастарға тартылу жағдайын қарастырады. Бұған тауар өндірісі, қоғамдық еңбек бөлінісінің жүйесі, айналым саласы мен сауда жатады.

Мақсаты - ХІХ ғ. екінші жартысы - ХХ ғ. басындағы Орталық Қазақстанның қазақ қоғамы және шаруашылықтарының жаңа нарықтық жағдайлар мен қатынастарға қарай бейімделуін сараптау және тарихи тәжірибесін қорытындылау.

Диссертациялық зерттеудің методологиялық негізін тарихи, объективтілік ұстанымдары, салыстырмалы тарихи талдау, сыни, жүйелілік және статистикалық сараптау әдістері құрайды. Бұл жалпы және арнайы теориялық-методологиялық тәсілдер мен принциптер ХІХ ғ. екінші жартысы - ХХ ғ. басындағы Орталық Қазақстанның қазақ қоғамындағы шаруашылықтың дамуын Далалық өлке (Қазақстан тұтастай) және Еуразия аймағы сияқты басқа да аймақтық жүйелермен өзара байланыстағы тұтастықтың бір бөлігі ретінде ғылыми және объективті тұрғыдан қарастыруға мүмкіндік берді.

Жұмыстың ғылыми жаңалығы бірінші рет ХІХ ғ. екінші жартысы -ХХ ғ. басындағы дәстүрлі қоғамның нарықтық жағдайларға бейімделу мәселесі аймақтық деңгейде, Орталық Қазақстанның мысалында бірінші рет зерттеледі. Сонымен бірге аталмыш аймақтағы жергілікті халықтың шаруашылығының кешенді түрде дамуы Қазақстан мен Ресей империясының экономикалық жүйесінде қарастырылады. Бұл Еуразиялық кеңістіктің дамуында Орталық Қазақстанның алатын орны мен рөлін анықтауға көмектеседі.

Диссертацияда жарияланбаған мұрағат құжаттары мен тарихи деректер, кейбір, бұрын белгілі болса да, нақты осы мәселені қарастырғанда қолданылмаған мәліметтер ғылыми айналымға енгізілді.

Жұмыстың тәжірибелік маңызы - зерттеуде көтеріліп отырған ғылыми мәселелердің бүгінгі Қазақстанның алдында тұрған экономика саласындағы шешілуі кажетті міндеттерімен үндес келуімен анықталады. Қазақ қоғамынының өткен тарихында орын алған нарықтық экономиканың тарихи тәжірибесін қорыту - қазіргі Қазақстанның экономикасын дамыту барысын түсінуге жол ашады.

Диссертация материалдарын жоғары оқу орындарының оқу үрдісінде оқулықтар мен оқу құралдарын әзірлеу, «тарих», «аймақтану», «мәдениеттану» мамандықтары бойынша дәріс беру барысында және семинар сабақтарында қолдануға болады. Сонымен бірге, диссертациялық жұмыс Қазақстан тарихын зерттеумен айналысатын мамандардың болашақтағы ізденістеріне негіз бола алады.

Жүргізілген зерттеудің негізгі нәтижелері, теориялық тұжырымдары, осыларға негізделген қорытындылары мен ұсыныстары аймақтық және халықаралық конференцияларда талқыдан өтті. Диссертацияның тұжырымдары журналдар мен ғылыми жинақтарда жарық көрді.

Диссертация қысқартулар тізімі, кіріспе, жұмыстың негізгі мазмұны жүйелілік принципінің талаптарына сәйкес көрсетілген үш тарау, қорытынды, пайдаланған деректер тізімі және қосымшадан тұрады.

Кіріспеде тақырыптың негіздемесі беріліп, өзектілігі, зерттеудің мақсаты мен міндеттері, хронологиясы анықталады және пайдаланған деректер мен әдебиеттерге шолу жасалынады.

Бірінші тарауда дәстүрлі қазақ шаруашылығының дамуына әсер еткен сыртқы факторлар қарастырылады; көшпелі қоғам экономикасының сипатының өзгеруіне әкімшілік-жер реформаларының тигізген ықпалы жан-жақты талданып, олардың отарлаушылдық мәні анықталады; қазақ қоғамының нарықтық жағдайға бейімделуінің экономикалық факторларын талдауға, сонымен бірге ішкі және сыртқы сауданың дамуына, қоныстандыру саясатына, қалалар мен отырықшылар санының өсуіне ерекше көңіл бөлінеді.

Екінші тарауда Орталық Қазақстанның дәстүрлі мал шаруашылығының нарықтық жағдайға бейімделу үрдісі талданады, мал шаруашылығын дамытудың аймақтық ерекшеліктері анықталды.

Үшінші тарау Орталық Қазақстанның қазақ қоғамының экономикасындағы жаңа үрдістерге, оның ішінде отырықшы мәдениеттің таралуына, аймақты өндірістік жолмен игеруге, кәсіпкерлікті және сауданың жаңа түрлерінің дамыуына қазақтардың қатысу тәжірибесін талдауға арналған.

Қорытындыда зерттеудің нәтижелері түйінделіп, негізгі тұжырымдары жасалды.


RESUME


Tuleuova Bahytgul Tleubaevna


Adaptation of the Kazakh society to market conditions

in the second half of the XIX- the beginning of XX centuries

(on materials of the Central Kazakhstan)


The dissertation on competition of the Scientific Degree of Kandidate of Historical Sciences on a speciality 07.00.02 - The Native history (History of Kazakhstan)


In the dissertational work is complexly considered the process of adaptation of traditional economy of the Kazakh society to market conditions in the second half of the XIX-the beginning of XX centuries by the example of the Central Kazakhstan.

Object of dissertational research is the Kazakh society of the Central Kazakhstan in the second half of the XIX-beginning of XX centuries.

Subject of research is the processes of adaptation of the Kazakh society to market conditions, i.e. to conditions when manufacturers are involved to some extent in commodity-money and market attitudes. The commodity manufacture, the system of the public division of the labour, the sphere of the reference and trade here concern.

Aim of the work is to analyze and to generalize historical experience of adaptation of the Kazakh society and the economy of the Central Kazakhstan in the second half of the XIX-the beginning of XX centuries to new market conditions and attitudes.

Methodological foundation of dissertational research are the principles of historicism, objectivity, the methods of comparative - historical, critical, system and static analysis. These common and special theoretical-methodological receptions and principles have allowed scientifically and objectively to consider the economic development of the Kazakh society of the Central Kazakhstan in the second half of the XIX-the beginning of XX centuries as a part of the single whole which is taking place in mutual connection with other regional systems, such as Степной край Steppe edge (as whole Kazakhstan) and the Eurasian region.

The scientific novelty of dissertation work is that the problem of adaptation of the traditional society of the second half of the XIX-the beginning of XX centuries to market conditions at regional level by the example of the Central Kazakhstan considered the first time. There is development of economy of the Kazakh population of this region in system of economy of Kazakhstan and Russian empire complex shown. It allows to reveal the place and role of the Central Kazakhstan in development of the Eurasian space.

There are entered the unpublished archival materials, historical resources and also some known the gifts, which not attracted before regard to with the researched problematic in scientific turn.

Practical value of dissertational research is determined by that lifted in research the scientific problems are directly connected to the decision of the practical tasks facing to modern Kazakhstan. The analysis and generalization of historical experience of market economy in bowels of the Kazakh society can be claimed for judgement of economic development of modern Kazakhstan.

Materials of the dissertation work can be used in educational process of higher educational institutions: for preparation of textbooks, manuals, lecture courses and seminar employments on speciality "History", "Region Study", "Cultural science". Also dissertational research can form the basis for the further researches by experts in the field of history of Kazakhstan.

The basic results of the lead research, the theoretical positions based on conclusions and the recommendations have passed approbation at regional and international conferences. Positions of dissertations work have been published in magazines and scientific collections.

Dissertation research consists of the list of reductions, introduction, three chapters including the basic contents of work, which the criterion of allocation is problematical- chronological principle, conclusion, the list of the used resources and appendix.

In the introduction is given the substantiation of the theme, is determined its urgency, the purposes and chronology of research, is done the review of the used sources and literatures.

In the first chapter is considered influence of external factors on development of the traditional Kazakh economy, is in detail analyzing influence administratively land reforms on change character of economy of the nomadic society, comes to lighting their colonial essence. The significant place is given the analysis economical factors of adaptation of the Kazakh society to market conditions, including development internal and foreign trade, migration policy, growth of cities and settled population and others.

In the second chapter is analyzed the process of adaptation of the traditional cattle breeding economy of the Central Kazakhstan and come to light regional features of development of cattle breeding.

The third chapter is devoted to the analysis of new tendencies in economy of the Kazakh society of the Central Kazakhstan, including distribution of settled-agricultural culture, participation in industrial development of region, development of business and the initiative, development of new forms of trade.

In the conclusion summed up of research and contain the basic results of the dissertation