Оценка эколого-экономической безопасности железнодорожного транспорта (на примере Южно-Казахстанской области) 08. 00. 19 Экономика природопользования и охраны окружающей среды
| Вид материала | Автореферат |
- Эколого-экономическая эффективность переработки твердых бытовых отходов (на примере, 551.56kb.
- А. А. Даниленко «Об организации мониторинга окружающей среды на территории г. Новосибирска, 38.68kb.
- Эколого-экономическая оценка устойчивости регионального развития (на примере Кемеровской, 735.7kb.
- Рабочей программы учебной дисциплины «правовые основы природопользования и охраны окружающей, 33.02kb.
- Доклад об осуществлении регионального государственного контроля (надзора) в области, 394.71kb.
- Доклад Департамента природопользования и охраны окружающей среды города Москвы о задачах, 65.55kb.
- Правовое регулирование в сфере охраны окружающей среды Дьяконов Сергей Николаевич, 74.39kb.
- «О состоянии окружающей среды Брянской области в 2010 году», 6208.78kb.
- Отчет комитета природных ресурсов и охраны окружающей среды администрации Сокольского, 394.95kb.
- Доклад начальника управления природопользования и охраны окружающей среды мгуп «Мосводоканал», 168.6kb.
ЗАКЛЮЧЕНИЕ
Проведенное исследование по оценке эколого-экономической безопасности ЖДТ позволяет сделать следующие выводы:
1. Важнейшей задачей является обеспечения национальной безопасности, которая включает эколого-экономическую безопасность, направленная на предупреждение техногенных катастроф, преодоление стихийных бедствий, обеспечение устойчивого экономического развития страны. В совокупности эти приоритеты имеют первостепенное значение для Казахстана и требуют разработки системы эколого-экономической безопасности на национальном, региональном, отраслевом уровнях.
- В настоящее время отсутствует четкий подход к оценке эколого-экономической безопасности РК в целом и отдельных регионов, а также на отраслевом уровне (не определены минимальный информативный набор показателей индикаторов, их пороговые значения, не решены методологические проблемы прогноза их динамики в среднесрочной и долгосрочной перспективе). Стремительность возникновения "очагов" кризиса на территориях требует создания системы непрерывного мониторинга, которая представляла бы анализ уровня угроз эколого-экономической безопасности.
- Проблема охраны окружающей среды при эксплуатации железнодорожного транспорта Республики Казахстан - одна из важнейших проблем на современном этапе. Железнодорожный транспорт для Казахстана, сегодня является самым доступным и распространенным средством передвижения, перевозки грузов, но одновременно является источником вредного воздействия на окружающую среду по многим направлениям: истощение природных ресурсов, нарушение газового и энергетического равновесия в атмосфере, усиление стрессовых нагрузок участников движения и т.д.
- Опыт зарубежных стран показывает, что развитие ЖДТ идет высокими
темпами. Эта касается высокоскоростных линий, электрификации железной дороги, внедрения систем управления поездами, новых технологий (четырехсекторные ворота, фотонаблюдение, медианы полос отчуждения), онлайнового оформления заказов для определения путей с излишками пропускной способности, использование международной системы торговых данных, создание поездов с магнитным подвесом, дальнейшее развитие которых связано с необходимостью обеспечения безопасности и надежности, а также высокой эффективности ЖДТ.
- В развитии международных торговых и культурных связей участвуют
все виды транспорта. Казахстан является внутриконтинентальным государством, не имеющим прямого доступа к мировому океану, а значит, и к мировым транспортным артериям. Но в условиях Казахстана при его обширной территории, низкой плотности населения (в среднем менее 6 человек на кв.м), разобщенности центров экономической активности, значительной удаленности от мировых рынков железнодорожный транспорт играет важнейшую роль в транспортно-коммуникационном комплексе страны. На его долю приходится около 70% грузооборота и 50% пассажирооборота в общем объеме транспортной работы. Темпы развития транспортно-коммуникационной системы и ее функциональные возможности должны опережать темпы развития экономики, создавая необходимые предпосылки для ее ускоренного роста, одновременно обеспечивая экологическую безопасность ЖДТ.
- Состояние железнодорожного транспорта страны, отвечающее
требованиям эколого-экономической безопасности, должно характеризоваться набором определенных ключевых ресурсных и результирующих показателей – индикаторов стабильности работы железнодорожной системы, за пределами пороговых значений которых система теряет возможность воспроизводства, а затраты на поддержание в работоспособном состоянии возрастают в геометрической прогрессии.
- Для обеспечения охраны окружающей среды и экономической
безопасности на железнодорожном транспорте предлагается: внедрение комплексной системы управления экологической безопасностью, включающей нормативно-правовую базу, систему административного управления и экономический механизм, стимулирующий природоохранную деятельность; разработка экономического механизма по обновлению железнодорожного транспорта; электрификация железных дорог, переход на электрическую тягу до 80% железных дорог ЮКО.
8. Электрификация железных дорог дает возможность: улучшить экологическую обстановку районов, прилегающих к железной дороге; снизить шум и загрязнения окружающей среды; снизить сумму платежей за загрязнение окружающей среды; уменьшить зависимость железных дорог от жидкого углеводородного топлива; увеличить скорость пассажирских движений.
9. Принципами формирования экономического механизма управления эколого-экономической безопасностью на железнодорожном транспорте являются: осуществление природоохранной деятельности на железнодорожном транспорте и близлежащих районов к железнодорожной линии в соответствии с научно-обоснованными целевыми комплексными программами, разрабатываемыми под руководством региональных органов; участие предприятий-загрязнителей в финансировании природоохранных мероприятий путем отчислений платежей пропорционально величине причиняемого ими ущерба. Тем самым, реализуется принцип «загрязнитель-платит» и стимулируется природоохранная деятельность. Финансирование природоохранной деятельности осуществлять, в основном, за счет собственных средств предприятий-загрязнителей. Концентрация средств предприятий, отчисляемых на природоохранную деятельность, в едином региональном органе образует соответствующий фонд, являющийся частью республиканских и местных бюджетов. Должны, созданы фонд охраны природы на уровнях предприятий, отрасли и регионов страны. Источники формирования фонда охраны природы нераспределенная прибыль предприятий, субсидий республиканского и местных бюджетов, грантов.
Список опубликованных работ по теме диссертации
1 Экологические проблемы железнодорожного транспорта //Труды
международной научно-практической конференции «Наука и образование – ведущий фактор стратегии «Казахстан-2030». –Караганда, 2002. –Вып.2. – С.345-347 (в соавторстве). – 0,2 п.л.
2 Плата за загрязнение окружающей среды в условиях железнодорожного транспорта //Труды второй международной научно-практической конференции «Транспорт Евразии: взгляд в XXI век». –Алматы, 2002. –Т.IV. –С. 51-54 (в соавторстве). – 0,25п.л.
3 Экологическая безопасность в условиях железнодорожного транспорта //Труды республиканской научно-практической конференции «Формирование модели устойчивого развития регионов Казахстана». – Шымкент, 2002. – Т.II. – С. 124-127. – 0,2п.л.
4 Сточные воды железнодорожного транспорта //Труды республиканской научно-практической конференции «Формирование модели устойчивого развития регионов Казахстана». –Шымкент, 2002. –Т.II. –С.99-102 (в соавторстве). – 0,25п.л.
5 Влияние вредных веществ железнодорожного транспорта на здоровье человека //Труды международной научно-практической конференции «Валихановские чтения-8». –Кокшетау, 2003. –Т.VIII. –С. 287-289 (в соавторстве). – 0,25п.л.
6 Шумовое загрязнение окружающей среды железнодорожным транспортом //Труды республиканской научно-практической конференции «Павлодарское Прииртышье: история, современность, перспективы». – Павлодар, 2003. – Т. VI. – С. 20-22. – 0,2п.л.
7 Эколого-экономические проблемы на железнодорожном транспорте //Труды международной научно-практической конференции «Валихановские чтения-8». – Кокшетау, 2003. – Т.VIII. – С. 133-135 (в соавторстве). – 0,25п.л.
8 Научно-практические аспекты формирования экологической безопасности в Казахстане //Сборник трудов региональной научно-практической конференции молодых ученых. –Шымкент, 2003. –С. 57-59 (в соавторстве). – 0,25п.л.
9 Пути улучшения эколого-экономических проблем аулов, прилегающих к железной дороге //Труды областной научно-практической конференции молодых ученых. – Шымкент, 2003. – С. 163-166. – 0,25п.л.
10 Роль и значение электрификации в снижении выбросов в атмосферный воздух //Вестник сельскохозяйственной науки. –Алматы, 2004. – №4. –С. 71-72. – 0,38п.л.
11Оценка безопасности железнодорожного транспорта //Труды международной научно-практической конференции молодых ученых, посвященной Дню независимости Республики Казахстан. – Шымкент, 2004. – С. 5-8. – 0,25п.л.
12 Экономическая оценка снижения уровня шума от железнодорожного транспорта //Доклады НАН РК. – Алматы, 2005. – №6. –С. 117-122. – 0,38п.л.
13 Время и безопасность в экономической оценке транспортных проектов. //Вестник МКТУ. – Туркестан, 2005. – №6. –С. 170-175. – 0,38п.л.
14 Учет эколого-экономического ущерба от работы локомотивов //Вестник НАН РК. –Алматы, 2006. – №1. – С. 54-57. – 0,31п.л.
15 Зарубежный опыт в обеспечении эколого-экономической безопасности железнодорожного транспорта //Труды международной научно-практической конференции «Первые Рыскуловские чтения». –Алматы, 2006. –С. 44-47. – 0,31п.л.
16 Концептуальные вопросы эколого-экономической оценки безопасности железнодорожного транспорта //КазЭУ Хабаршысы. –Алматы, Экономика, 2006. –№3. –С. 181-187. – 1,26п.л.
17 Безопасность на железнодорожном транспорте: методы оценки риска
// КазЭУ Хабаршысы. –Алматы, Экономика, 2006. –№4. –С. 130-134 (в соавторстве). – 0,88п.л.
18 Оценка эколого-экономической безопасности железнодорожного транспорта (ЖДТ): материалы Международной научно-практической конференции «Индустриально-инновационное развитие промышленности – основа устойчивого развития экономики Казахстана». –Шымкент, 2006. –Т.III. –С. 280-284. – 0,25п.л.
19 Роль железнодорожного транспорта в транзитно-транспортном потенциале Казахстана //Труды международной научно-практической конференции «Ауезовские чтения – 5»: «Казахстан в гуманитарном измерении: тенденции, поиск, перспективы развития», посвященной 15-летию независимости Республики Казахстан». –Шымкент, 2006. –Т.IV. –С.91 -94. – 0,25п.л.
20 Оценка и моделирование эколого-экономической безопасности железнодорожного транспорта //STANDART. – Ташкент, 2007. –№1. – С. 40-49. – 0,94п.л.
ТҮЙІНДЕМЕ
Айдарова Айна Байларқызы
Теміржол көліктерінің экология-экономикалық қауіпсіздігін бағалау
(Оңтүстік Қазақстан облысы мысалында)
08.00.19 – Табиғатты пайдалану
және қоршаған ортаны қорғау экономикасы
Зерттеу пәні теміржол көліктерінің қозғалыс қызметінде туындайтын экономикалық қатынастардың жиынтығы және олардың қоршаған ортаға әсерін бағалау.
Зерттеу объекті еліміздің теміржол кешенінің кәсіпорындары, Ұлттық компания «Қазақстан темір жолы» Акционерлік қоғамы (ҰК «ҚТЖ» АҚ).
Диссертациялық жұмыстың мақсаты теміржол көліктерінің қауіпсіздігін экология-экономикалық бағалаудың теориялық және әдістемелік негіздерін әзірлеу, ғылыми-негізделген ұсыныстар енгізу.
Алға қойылған мақсатқа сәйкес жұмыста келесі міндеттер қалыптастырылып, шешілді:
– теміржол қөліктерінің экология-экономикалық қауіпсіздіктерінің жіктемесін жасай отырып, ерекшеліктерді анықтап және қауіптерді жіктеу;
– теміржол көліктерінің экология-экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етудің іріленген бағыттарын анықтау;
– теміржол көліктері объектілерінің қауіпсіздігін экология-экономикалық бағалау процесінің кезеңдерін анықтау, темір жол көліктерінің экология-экономикалық қауіпсіздігіне әсер ететін қозғалмалы құрамның көрсеткіштік сипаттама жүйесін жасау;
– шетел тәжірибесін талдауды негізге ала отырып, теміржол көліктерін басқарудың тиімді жүйесін ұсыну және теміржол көліктерінің экология-экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етудің ұйымдастыру-экономикалық механизмін жасау.
Диссертациялық жұмыстың теориялық және әдіснамалық негізін теміржол көліктерінің экологиялық қауіпсіздігін басқару жүйесінің экономикалық тиімділігін, теміржол көліктерін басқарудың экономикалық механизмдерін анықтай отырып, отандық және шетелдік экономист-ғалымдардың теміржол көліктерінің қауіпсіздігін бағалау теориясы және практикасы облысындағы еңбектер, сондай-ақ заң актілері, Қазақстан Республикасының Президент жарлықтары, теміржол көліктері қауіпсіздігі сұрақтары бойынша ҚР Үкіметінің қаулылары және т.б. құрайды.
З
ерттеудің ақпараттық базасын ҚР статистика бойынша Агенттігі материалдары, аймақтық басқару органдарының деректері, ғылыми-зерттеу институттарының есеп берулері, нормативті-анықтамалық деректері құрайды.
Диссертациялық жұмыстың орындалу процесінде статистикалық, экономикалық талдау, экономика-математикалық моделдеу әдістері қолданылды.
Диссертациялық зерттеудің негізгі жағдайдағы ғылыми жаңалығы темір жол көліктерінің қауіпсізідігін экология-экономикалық бағалаудың теориялы - әдістемелік негізін құрайтын ережелер болып табылады.
Қорғауға шығарылатын диссертацияның негізгі зерттеу барысында келесі нәтижелер алынды:
– теміржол көліктерінің экология-экономикалық қауіпсіздігінің жіктемесі және оны бағалау көрсеткіштерінің жүйесі жасалынды;
– теміржол көліктерінің қауіпсіздігінің негізгі құраушылары ұсынылды және теміржол көліктерінің экология-экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етудің іріленген бағыттары анықталынды;
– теміржол көліктері объектілерінің қауіпсіздігін экология-экономикалық бағалау процесінің кезеңдері анықталынып, теміржол көліктерінің экология-экономикалық қауіпсіздігіне әсер ететін қозғалмалы құрамның көрсеткіштік сипаттама жүйесі жасалынды;
– теміржол көліктерінің экология-экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етудің ұйымдастырушылық-экономикалық механизмі жасалынды;
Зерттеу нәтижелерінің мақұлдануы. Зерттеу нәтижелері жалпы 7,69 б.п. болатын 20 ғылыми баспалардан жарық көрді. Оның ішінде үш мақала Қазақстан Республикасы Білім және ғылым саласындағы бақылау комитетінің нұсқауындағы экономикалық басылымдарда жарияланған.
Жұмыстың ғылыми – тәжірибелік мәні. Автормен түзілген ұсыныстар қауіпсіздікті экология-экономикалық бағалау және олардың қызмет етуін анықтау үшін қоршаған ортаны қорғау мәселелерімен айналысатын мемлекеттік органдарда, «ҰК «ҚТЖ» АҚ», ірі өнеркәсіптік кәсіпорындарда, жоғарғы оқу орындарында «Табиғатты пайдалану экономикасы», «Өндірісті ұйымдастыру» және т.б. арнайы курстарды оқу процесінде қолданыла алады.
SUMMARY
Aidarova Aina Bailarovna
The estimation of ecology-economic safety of the railway transportation
(On an example of the South-Kazakhstan area)
08.00.19 - economy of wildlife management and protection
Environment
Object of research is set of the economic relations arising at functioning RT and an estimation of its influence on an environment.
Objects of research are the enterprises of a railway complex of the country, in particular Joint-stock company « National company « Kazakhstan temirzholi » (joint-stock company " НC " KTZH »).
The purpose and research problems. The purpose of dissertational work is the substantiation of theoretical approaches and development of methodical bases of an estimation of ecology-economic safety of railway transportation. According to the purpose the following problems were put and solved:
– to reveal features and to classify threats to the following developed classification of ecology-economic safety of railway transportation.
– to determine stages of process of a ecology-economic estimation safety from objects of a railway transportation;
– to develop system of parametrical characteristics mobile Structure influencing ecology-economic safety of railway transportation;
– on the basis of the analysis of foreign experience to offer an effective control system of ecology-economic safety of a railway transportation;
– to determine the organizational - economic mechanism of maintenance ecology-economic safety of a railway transportation.
Theoretical and methodological basis of research works of domestic and foreign scientists - economists in the field of the theory and practice of an estimation of safety railway transportation, definition of economic efficiency of a control system of ecological safety railway transportation, economic mechanisms of management by rail make, and also acts, Decrees of the President of Republic of Kazakhstan, Decisions of Government RK on safety issues of a railway transportation etc.
Information base of research are materials of Agency RK on statistics, the data of regional controls, reports of scientific research institutes, normative-help materials.
During work on the dissertation methods of the statistical, economic analysis, economic-mathematical modeling was applied.
Scientific novelty of dissertational research consists in development the positions making a theoretical methodical basis of an estimation of ecology-economic safety of railway transportation.
T
he positions of the dissertation are taken out on protection. During research the following results which are taken out on protection are received:
– classification of ecology- economic safety of a railway transportation and system of parameters of estimation is developed;
– offered the basic consisting to the safety of a railway transportation, and also are revealed the integrated directions of maintenance ecology-economic safety of a railway transportation;
– stages of process of a ecology-economic estimation of safety from objects of a railway transportation are determined;
– the organizational - economic mechanism of maintenance ecology-economic safety of railway transportation is developed.
The publication results of researches. Results of research in 20 scientific works with total amount 7.69 p.p., 3 articles including in the editions recommended by Committee certification in sphere of education and science MES RК are published.
The scientific practical importance of research. The offers developed by the author can be used by the state bodies on questions of preservation of the environment, joint-stock company " НК " KTZH », the large industrial enterprises for definition of a ecology-economic estimation of safety of their functioning, in educational process at studying special courses «Economy of wildlife management» the Organization of manufacture etc.