Менеджмента качества в современном университете

Вид материала

Документы

Содержание Программа деятельности кафедры … по повышению качества образовательного процесса Развитие форм коммуникационного взаимодействия в повышении качества образовательных услуг Źródło: opracowanie własne.

Подобный материал:

• Республики беларусь системы менеджмента качества требования, 765.88kb.
• Сифат тизими менеджменти система менеджмента качества о подходе к оценке качества документированных, 241.4kb.
• Государственный стандарт стб исо 9000-2006 республики беларусь системы менеджмента, 1307.46kb.
• Вместе они образуют согласованный комплекс стандартов на системы менеджмента качества,, 988.03kb.
• Задачи : организация качественного перехода на фгос спо обеспечение своевременности, 77.67kb.
• Процессная модель управления качеством образования в современном вузе программ, 101.59kb.
• Р. С. Федорова Технический редактор, 599.24kb.
• Удк 387. 14 Вопросы менеджмента качества образования, 6.15kb.
• Рекомендации по аудиту систем менеджмента качества и/или окружающей среды Guidelines, 1089.33kb.
• Iso/CD2 9000 проект исо 9000: 2000 Системы менеджмента качества основы и словарь Содержание, 729.93kb.

Программа деятельности кафедры … по повышению качества образовательного процесса

Критерий 1. Структура программы представляется взвешенной и целесообразной.

Критерий 2. Концепция сформулирована четко, определенно. Однако следует обратить внимание на оптимизацию ее структуры.

Критерий 3. Аналитическая часть – сильная сторона программы. Проведен качественный SWOT-анализ, особого внимания заслуживают сценарные проработки.

Критерий 4. Миссия кафедры сформулирована в соответствии с наименованием программы, в ней подчеркивается значение кафедры для повышения качества образовательного процесса в университете в целом. Однако лапидарность ее формулировки не позволила в полной мере раскрыть внутренние функции миссии как мотиватора коллектива, ее культуротворческую роль в организации.

Критерий 5. В целом, раздел 3 программы («Инструментарий…») требует доработки. Цель и задачи сформулированы, обозначены направления деятельности.

Критерий 6. Результаты представлены в достаточно обоснованном виде, как в заключительном разделе программы (с. 12), так и в рамках представления отдельных проектов.

Критерий 7. Если считать представленные в тексте проекты за пути достижения результатов программы, то они описаны весьма четко и грамотно, с соблюдением всех современных требований, предъявляемых к педагогическим проектам. Лишь ресурсное обеспечение следовало бы, на наш взгляд, прописать более дифференцированно.

Критерий 8. Полагаем, что в данном случае отсутствие индикаторов успешности реализация программы и ее проектов не является серьезным упущением, так как проверить достижимость результатов по тому или иному из представленных проектов весьма просто.

Критерий 9. Эффект обозначен, следовало бы ввести индикаторы.

Критерий 10. Механизмы управления реализацией программы, ее корректировки, взаимосвязь с программами других подразделений расплывчаты.

Таким образом, очевидно, что представленные выше подходы к организации повышения квалификации руководителей структурных подразделений и преподавателей вуза способствуют формированию их компетентности и становлению как менеджеров качества образования.


Литература:

1. Виноградов, В.Н. Программа развития современной школы: рабочая книга для руководителей образовательных учреждений и организаций / В.Н. Виноградов, Г.Ф. Глебова, О.Г. Прикот; отв. ред. Г.Ф. Глебова; Смол. гос. ун-т. – Смоленск: Изд-во СмолГУ, ГОУ ДПОС «СОИУУ», 2008. – 212 с.
   
2. Виноградов, В.Н. Управление качеством: проектирование в постдипломном образовании // Актуальные проблемы дидактики высшей школы: современные технологии обучения: межвузовский сборник научных статей по материалам проекта повышения квалификации преподавателей высших учебных заведений / отв. Ред. Г.Ф. Глебова; Министерство образования и науки РФ; Смол. гос. ун-т. – Смоленск: Изд-во СмолГУ, 2007. – Вып. 2. – 468 с. – С. 47-71.
   
3. ГОСТ Р ИСО 9000-2001 Государственный стандарт Российской Федерации. Системы менеджмента качества. Основные положения и словарь // ссылка скрыта.
   
4. Glebova G. Social partnership in schools and university in an open regional system of lifelong education: experience and directions of development / Глебова Г.Ф. Социальное партнерство школы и вуза в открытой региональной системе непрерывного образования: опыт и направления развития // Проблемы развития вуза и школы в международной дискуссии: новые возможности и риски / Universities and Schools – An International Burning Issue. Opportunities and Risks in Present-Day Developments / Olga Graumann, Michail Pewsner, Margitta Rudolph, Irena Diel (Hg). – International Academy for the Humanization of Education, 2009. – С. 380-391.
   

РАЗВИТИЕ ФОРМ КОММУНИКАЦИОННОГО ВЗАИМОДЕЙСТВИЯ В ПОВЫШЕНИИ КАЧЕСТВА ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ УСЛУГ


В.В. Стадник, М.А. Йохна

Хмельницкий национальный университет

г. Хмельницкий, Украина


Возрастающая конкуренция на рынке образовательных услуг требует от высших учебных заведений постоянного поиска способов и методов усовершенствования учебного процесса, приближения содержания образования к требованиям современных условий хозяйствования. Это особенно важно для сферы управления, где знания и компетенции должны постоянно обогащаться новыми составляющими, учитывающими изменения в институциональных и экономических условиях функционирования коммерческих и некоммерческих организаций. Современное общество, пребывая в статусе активного потребителя образовательных услуг, заинтересовано в повышении их качества, так как это повышает потенциал самого общества – его способность к развитию. Обладание отечественными производителями товаров и услуг такими компетенциями, которые могут формировать устойчивые конкурентные преимущества, является сегодня неотъемлемым условием их качественного развития и количественного роста.

Современная наука видит возможности роста и развития организации за счет позитивной синергии, которая возникает благодаря интенсивному обмену информацией, способствующему появлению новых идей. Сегодня успешно разрабатываются программы международных сравнительных исследований в сфере управления компаниями в условиях «информационных вызовов» – «Новые организационные формы для информационной эпохи» (NOFIA) и «Инновационные формы организации» (INNFORM). Первая нацелена на создание базы данных современных организационных изменений в практике управления большими корпорациями США, Великобритании, Германии, Японии, Южной Кореи, Нидерландов и Скандинавских стран, а вторая – на изучение степени внедрения новых форм управления организациями на больших и средних компаниях Европы, США и Японии. Полученные результаты исследований свидетельствуют об отличиях в исходных точках и темпах изменений, а также использовании различных инновационных моделей организационных изменений в этих странах. В то же время общим выводом исследований есть то, что организационные изменения могут происходить динамично и успешно только на основе нового качества человеческого капитала, способного эффективно работать в условиях «информационного бума».

В последние годы начался активный поиск новых моделей управления организациями в условиях «информационного бума». Так, американ­скими специалистами в области управления Б. Киркманом и Б. Роузеном предложена концепция «уполномоченных самоуправляющихся рабочих групп» как ведущих элементов кор­поративной управленческой иерархии [1]. Сотрудниками «Бостон консалтинг групп» М. Хансеном и Б. Отингером разработана модель «Т-образного управления», в основе которого – свободная циркуляция знаний и инфор­мации в пределах организации при условии сохранения контроля за результатами деятельности ее отдельных подразделений [2]. В фармацевтической ТНК «Glaxo» апробируется управленческая концепция «перекрестного опыления идей», которая предполагает взаимный обмен информацией между подразделениями компании. В ТНК «Ispat International» внедрена новая управленческая система «перекрестного директо­рата», базирующаяся на максимальной информационной автономности руководителей подразделений компании и создании внутренней корпоративной системы бенчмаркинга, позволяющей мультиплицировать лучшие практики управления в другие подразделения компании. То есть, современная теория и практика управления ищет все новые и более эффективные формы освоения новых знаний для повышения конкурентоспособности организаций. Развитие и обучение формам коммуникационного взаимодействия для распространения новых знаний является одной из важнейших задач образовательного менеджмента.

Эту задачу успешно решает Хмельницкий национальный университет, который создавался и развивался для удовлетворения потребностей Подольского региона Украины в специалистах, способных эффективно использовать ресурсный потенциал региона и обеспечивать его социально-экономическое развитие. Наличие в университете разных факультетов дает возможность гармонично сочетать подготовку специалистов в области инженерных и информационных технологий, а также в области менеджмента, маркетинга и финансов. При этом программы подготовки специалистов формируются не только в ответ на уже существующие запросы рынка. Предварительно исследуются тенденции его развития и осуществляются необходимые структурно-организационные изменения для того, чтобы быть готовыми к новым вызовам современности. Так, университет одним из первых в Украине начал развивать дистанционное образование и сегодня созданная сотрудниками система и технологии дистанционного обучения признаны лучшими в Украине. Это позволило значительно расширить присутствие университета на рынке образовательных услуг, привлечь к обучению студентов из разных регионов Украины, а также зарубежных стран. Лаборатория методики и качества обучения способствует более эффективной трансформации структуры и содержания учебного процесса в университете требованиям Болонской декларации. Разрабатываются и лицензируются магистерские программы для подготовки наиболее востребованных на рынке труда специалистов. Активно развивается факультет последипломного образования, дающий возможность его слушателям получить второе высшее образование. Университет сотрудничает с региональными центрами занятости и формирует программы переподготовки специалистов в соответствии с заказами этих центров. Уже более десяти лет продолжается реализация программы переподготовки уволенных в запас военнослужащих, что дает им возможность обрести те знания, которые нужны для социальной адаптации.

Успешная реализация этих и других образовательных программ возможна только при условии обеспечения высокого качества учебного процесса. Поэтому к работе в системе последипломного образования привлекаются лучшие преподаватели, используются современные интерактивные методы обучения.

Опыт Хмельницкого национального университета мог бы быть полезным и для других учебных заведений, как в Украине, так и в зарубежных странах. В то же время, университет открыт для дальнейших позитивных перемен в образовательном процессе, чему в значительной степени будет способствовать участие в проекте Темпус IV. Создание в рамках этого проекта Компетентносного центра существенно расширит коммуникационные возможности университета и его способность разрабатывать и внедрять инновационные технологии образовательного менеджмента, используя сотрудничество университетов-партнеров. Его миссия определена следующим образом: «Способствовать внедрению эффективных форм распространения новых знаний для повышения роли инновационной составляющей в деятельности современных организаций».


Литература

1. Kirkman B. Powering up team / B. Kirkman, B. Rosen // Organizational Dynamics. – 2000. – Vol. 28, № 3. – Р. 48–66.
   
2. Hansen M. Introducing T-shaped managers: knowledge management's next generation / M. Hansen, B.Otinger //Harvard Business Review. – 2001.– Vol. 79, № 3. – Р. 107–116.
   

ŹRÓDŁO: OPRACOWANIE WŁASNE.

Iwona Staniec

Польша


Jak widać z przytoczonych definicji jakość posiada cechy obiektywne, mierzalne, jak np. masa i kształt oraz subiektywne, oceniane przez każdego inaczej, jak np. barwa lub zapach. Jakość z teoretycznego punktu widzenia to początek strategii doskonalenia. Powszechnie zdobycie certyfikatu ISO oznacza koniec starań i doskonalenia procesu, a w rzeczywistości najważniejsze jest utrzymanie go – czyli ciągłe doskonalenie.

Jakość kształcenia możemy zatem rozpatrywać w różnych wymiarach m.in.

• w wymiarze kosztowym – wielkość nakładów poniesionych na kształcenie,
  
• w wymiarze osobowym – rodzaj relacji pomiędzy mistrzem a uczniem w procesie wyzwalania pasji poznawczych,
  
• w wymiarze proceduralnym – procedury dydaktyczne i zaangażowanie studentów w proces poznawczy, czy nawet badawczy.
  

Z teorii zarządzania jakością wiadomo, że nie wystarczy sama definicja musi być stworzony system jakości. Pod pojęciem systemu jakości należy rozumieć zbiór zasad, reguł postępowania i działań związanych z doskonaleniem procesu oraz formalny dokument (zawierający opis procedur i zapisy w postaci raportów lub rekomendacji) oraz umocowanie wewnątrz-instytucjonalne procesu. Zatem system jakości kształcenia to umocowany wewnątrz uczelni zbiór zasad, reguł postępowania i działań związanych z doskonaleniem procesu kształcenia (dydaktycznego).

System zapewnienia jakości kształcenia potrzebny jest:

• uczelni,
  
• organom nadzorczym MNiSW, PKA,
  
• studentom,
  
• pracodawcom,
  
• uczelniom współpracującym,
  
• oraz innym grupom interesariuszy.
  

Dla każdego interesariusza oznacza on jednak coś zupełnie innego tzn.²:

• dla uczelni to perfekcyjny rozwój inteligencji, kreatywności i umiejętności studentów,
  
• dla pracodawców to przygotowanie studentów do zadań zawodowych,
  
• dla Ministerstwa MNiSW to poziom prac naukowych.
  

System zapewnienia jakości kształcenia służy przede wszystkim realizacji minimum czyli standardów kształcenia oraz przystosowaniu celu kształcenia do potrzeb interesariuszy. Wpływa on na ciągłe ulepszanie procesu dydaktycznego oraz podniesienie międzynarodowej konkurencyjności europejskiego szkolnictwa wyższego. Poprzez posiadanie wewnętrznego systemu zapewniania jakości uczelnia jest zobowiązana do doskonalenia swojej oferty edukacyjnej oraz skuteczne zarządzanie zasobami. A to wszystko wpływa na podniesienie jej konkurencyjności i budowanie kultury jakości w organizacji.

Jakość kształcenia w polskich uczelniach obejmuje:

• organizację zajęć dydaktycznych,
  
• jakość nauczania i oceniania,
  
• jakość nauczycieli,
  
• jakość pomocy naukowych,
  
• środowisko kształcenia,
  
• opiekę nad studentami.
  

Najczęściej wymieniane przez pracowników polskich uczelni oczekiwania wobec wewnętrznych systemów zapewniania jakości kształcenia to³:

• poszanowanie autonomii i specyfiki jednostek,
  
• wykorzystanie dobrych doświadczeń jednostek w zapewnianiu jakości kształcenia,
  
• nadanie wysokiej rangi ocenie własnej,
  
• dialog, współpraca, wspieranie i upowszechnianie najlepszych rozwiązań,
  
• wsparcie merytoryczne w badaniach np. ankietowych,
  
• racjonalności i efektywności podejmowanych działań.
  

Najczęściej wymieniane przez pracowników polskich uczelni obawy wobec wewnętrznych systemów zapewniania jakości kształcenia to:

• ograniczanie autonomii poszczególnych jednostek,
  
• utożsamienie zapewnienia jakości z działaniami kontrolnymi,
  
• wystąpienie działań godzących w tradycję akademicką,
  
• wystąpienie działań antagonizujących środowisko akademickie,
  
• nadawanie nadmiernej rangi opiniom studentów,
  
• występowanie działań pozornych,
  
• rozrost biurokracji i administracji.
  

Ramy prawne wewnętrznych systemów zapewniania jakości kształcenia to:

• rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dn. 12 lipca 2007 r. w sprawie standardów kształcenia dla poszczególnych kierunków oraz poziomów kształcenia, a także trybu tworzenia i warunków, jakie musi spełniać uczelnia, by prowadzić studia międzykierunkowe oraz makrokierunki,
  
• Uchwała Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich z 31 stycznia 1998 r. w sprawie zasad postępowania akredytacyjnego,
  
• Załączniki do uchwały Nr 873/2007 Prezydium Państwowej Komisji Akredytacyjnej z dnia 8 listopada 2007 r. RAPORT SAMOOCENY,
  
• Uchwała Nr 218/2008 Prezydium Państwowej Komisji Akredytacyjnej z dnia 10 kwietnia 2008 r. w sprawie kryteriów oceny spełnienia wymagań w zakresie spraw studenckich,
  
• Uchwała Nr 76/2009 Prezydium Państwowej Komisji Akredytacyjnej z dnia 19 lutego 2009 r. w sprawie ustalania ogólnych kryteriów oceny jakości kształcenia,
  
• suplement do komunikatu z Konferencji europejskich ministrów do spraw szkolnictwa wyższego, Bergen, 19-20 maja 2005 r., przygotowany przez European Association for Quality Assurance in Higher Education (dawniej ENQA)⁴.
  

Przytoczone akty prawne zakładają, że odpowiedzialność za jakość kształcenia spoczywa na Uczelni, wymaga się od wewnętrznych systemów jakości aby broniły zasad funkcjonowania uczelni, a nie pracowników. Konieczna we wprowadzanych systemach jakości kształcenia jest przejrzystość procedur, jawność i dostępność dokumentów oraz podawanie do publicznej wiadomości rzetelnych informacji. Należy go tak skonstruować aby nie ograniczał inicjatyw i nowych zadań. Konieczne jest aby funkcjonowała w nim polityka projakościowa. W dobrze skonstruowanym systemie zapewnienia jakości powinien istnieć system oceny i motywowania pracowników.

Zgodnie z teorią, aby wewnętrzny system jakości kształcenia był efektywny musi być: skuteczny (zapewniać osiągnięcie celu), sprawny (przewaga pozytywów nad negatywami) i ekonomiczny (nakłady muszą być przy najmniej równe efektom). Aby wewnętrzny system jakości kształcenia był efektywny musi obejmować:

• monitorowanie standardów akademickich,
  
• ocenę procesu nauczania,
  
• ocenę jakości i warunków prowadzenia zajęć dydaktycznych,
  
• ocenę dostępności informacji na temat kształcenia.
  

Instrumenty wykorzystywane w ocenie efektywności kształcenia to: badania ankietowe studentów, absolwentów, pracodawców jak również monitorowanie zatrudnialności, udział egzaminatorów zewnętrznych, śledzenie wyników egzaminów państwowych, % studentów skreślonych, promowanych w terminie, uzyskiwane wyniki nauczania. Ze względu na wymogi jakościowe konieczne jest też badanie satysfakcji studentów (w roli klientów) oraz pracowników. Istotnym kryterium oceny jakości kształcenia na uczelni wyższej jest sprawdzian rynkowy, przejawiający się zainteresowaniem potencjalnych studentów nauką na danej uczelni. Uczelnie cieszące się uznaniem na rynku dysponują większymi środkami, pochodzącymi choćby z płatnego kształcenia oraz z zleceń i analiz dokonywanych na potrzeby biznesu, dzięki czemu mogą się rozwijać i dalej podnosić poziom kształcenia. Renoma uczelni pozwala również w większym stopniu pozyskać wybitnych pracowników naukowo – dydaktycznych. O jakości kształcenia świadczą także losy absolwentów i ich kariery zawodowe. Zainteresowanie rynku pracy absolwentami danej uczelni buduje prestiż i jej pozycję konkurencyjną w stosunku do zainteresowanych podjęciem nauki oraz do przedsiębiorstw, stowarzyszeń i innych organizacji.

W polskim systemie ekonomiczny nie bez znaczenia są rankingi szkół wyższych, które przecież pośrednio stanowią formę kontroli jakości kształcenia. W Polsce takie rankingi oceny szkół wyższych dokonywane są na podstawie ustalonych kryteriów przez redakcje przez popularne tygodniki społeczno–polityczne Polityka i Wprost oraz Rzeczpospolita.

W ostatnim okresie w Polsce narzeka się na poziom nauczania, dlatego wprowadzenie systemów jaskości kształcenia jest koniecznością, gdyż to one wpływają na podnoszenie jakości kształcenia w uczelni oraz wzrost rangi pracy dydaktycznej. Spełniają też ważna role informacyjną wśród kandydatów na studia, pracodawców oraz władz różnych szczebli, o jakości kształcenia i poziomie wykształcenia absolwentów.

Literatura

1. Chmielecka E., „Dbałość o jakość kształcenia”, Dzień Boloński w Politechnice Warszawskiej, 17.05.2006 .
   
2. Chojnacka E., Macukow B., Saryusz-Wolski T., Witkowski M., „INQUEST Wewnętrzny System Zapewniania Jakości Kształcenia – podsumowanie”, Tempus JEP 13117, Warszawa Łódz,2001.
   
3. Hernas A. „Zasady funkcjonowania systemu zapewnienia jakości kształcenia”, Politechnika Śląska, 2008.
   
4. Macukow B. „Procedury uczelniane zapewniania jakości kształcenia w Politechnice Warszawskiej”, 2009.
   
5. Macukow B. Wewnętrzne systemy zapewniania jakości kształcenia, Konferencja „Krajowe Ramy Kwalifikacji, a zapewnienie jakości kształcenia w uczelniach technicznych”, Gdańsk, 27 listopada 2009 r.
   
6. Milewska-Duda J. „System jakości kształcenia – dziś i jutro”, Dzień Jakości Kraków, 2009.
   
7. Mirecka J., Jakość Kształcenia - Kultura Jakości, Zespół Ekspertów Bolońskich, Gdańsk 13.03.2009.
   
8. Próchnicka M. „Wewnętrzny system zapewnienia jakości kształcenia w Uniwersytecie Jagiellońskim”, Dzień Jakości Kraków, 2009.
   
9. „Standardy i wytyczne dla zapewniania jakości kształcenia w Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyższego”, Bergen 2005.
   
10. Stępień P., System zapewnienia i doskonalenia jakości kształcenia na Uniwersytecie Warszawskim. Koncepcja i realizacja, Uniwersytet Jagielloński, 15 października 2009.
    
11. Świątek J. „Uczelniany system zapewnienia jakości kształcenia”, w: R. Sobczak red. „Jakość kształcenia w aspekcie oceny Państwowej Komisji Akredytacyjnej”, s. 96-160, Gdańsk, 2009.
    
12. Świątek J., „Wewnętrzne systemy oceny jakości kształcenia”, 2005.
    
13. Thune C. „Standards and Guidelines for Quality Assurance in the European Higher Education Area”, European Association for Quality Assurance in Higher Education, Helsinki 2005.
    
14. „Założenia Krajowych Ram Kwalifikacji dla polskiego szkolnictwa wyższego”, Grupa Robocza ds. KSK przy Ministrze NiSzW, Warszawa, 2009.
    

1 Email: istan@p.lodz.pl

2 Jadwiga Mirecka, Jakość Kształcenia - Kultura Jakości, Zespół Ekspertów Bolońskich, Gdańsk 13.03.2009.

3 Paweł Stępień, System zapewnienia i doskonalenia jakości kształcenia na Uniwersytecie Warszawskim. Koncepcja i realizacja, Uniwersytet Jagielloński, 15 października 2009 r.

4 Dokument ten zawiera: standardy i wskazówki dotyczące wewnętrznego zapewnienia jakości w instytucjach szkolnictwa wyższego, standardy zewnętrznego zapewnienia jakości szkolnictwa wyższego oraz standardy dotyczące agencji zewnętrznego zapewnienia jakości.