Нурмуханбетов Ербол Серикович Исламские финансово-кредитные институты: проблемы и перспективы развития в Казахстане 08. 00. 10 Финансы, денежное обращение и кредит автореферат
| Вид материала | Автореферат |
- Учебное пособие по дисциплине «Финансы, денежное обращение и кредит» для специальности, 4669.55kb.
- Взфэи фотография Фамилия Имя Отчество, 175.38kb.
- Программа курса «финансы, денежное обращение и кредит», 81kb.
- Описание дисциплины «Финансы, денежное обращение и кредит», 1984.13kb.
- Программа вступительного экзамена в аспирантуру по специальности 08. 00. 10. «Финансы,, 517.08kb.
- Особенности и перспективы развития кредитования сельскохозяйственных предприятий 08., 294.25kb.
- Литература Финансы. Денежное обращение. Кредит: Учебник для вузов / Л. А. Дробозина,, 1678.85kb.
- Литература Финансы. Денежное обращение. Кредит: Учебник для вузов / Л. А. Дробозина,, 1540.34kb.
- Программа минимум кандидатского экзамена по специальности 08. 00. 10 «Финансы, денежное, 751.04kb.
- Темы выпускных квалификационных работ по разделам по специальности 080105. 65 «Финансы, 88.23kb.
Қазақстандағы даму болашағы және мәселелері
08.00.10 – «Қаржы, ақша айналысы және несие» мамандығы бойынша экономика ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертация
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Бүгінгі таңдағы әлемдік қаржы дағдарысы тұсында басқа да қаржыландыру көздерін табу жолымен Қазақстан экономикасын әртараптандыру мәселесі өткір күйде тұр. Бұндай қаржыландыру көзі ретінде ислам қаржы-несие институттары бола алады. Олардың нарықтағы ұсынып отырған құралдары мен қызметтері ел экономикасын несиелеудің альтернативті формасы ретінде және инвестиция тартудың қосалқы тетігі болып табылады.
Сондай-ақ Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев 2010 жылғы 29 қаңтардағы “Жаңа онжылдық – жаңа экономикалық өрлеу – Қазақстаның жаңа мүмкіндіктері” атты Қазақстан халқына Жолдауында елдің 2020 жылға дейін ТМД және Орталық Азияда ислам банк жүйесін құру орталығы және Азиядағы жетекші қаржы орталықтардың ондығына кіру қажеттілігін ерекше атап өтті. Сонымен қатар, бүгінгі таңда Қазақстан отандық нарыққа ислам қаржысын ендіру болашағы мен мәселелеріне деген қызығушылық танытып отыр. Осыдан келе, Қазақстанда тәжірибелік тұрғыда ислам қаржыландыру принциптерін ендіру тұрғысынан бұл мәселе ретінде туындайды. Бұл өз кезегінде диссертациялық жұмыстың көкейкестілігін баяндайды.
Зерттеудің мақсаты Қазақстанда ислам қаржыландыру принциптерін ендіру мәселелерін теоретико-әдістемелік тұрғыда ашу және осы негізде Қазақстан нарығында ислам қаржы-несие институттарының даму мәселелерін және жекелеген ислам құралдарын шешу үшін ғылыми-практикалық ұсыныстар әзірлеу. Белгіленген мақсатқа жету үшін зерттеудің келесі міндеттері қалыптастырылды:
– исламдық қаржыландыру қағидаттарының табиғатын және ислам қаржысы жаратылысына эволюциялық тұрғыда көзқарасын терең зерттеу;
– ислам қағидаттары бойынша қаржы-несие жүйесінің қалыптасуының шетелдің тәжірибесін зерттеу және оны Қазақстанда пайдалану бойынша нақты ұсыныстар әзірлеу;
– исламдық қаржыландыру технологиясын дәстүрлі батыстық үлгімен салыстырып және сол негізде терең талдау жасау арқылы оның кемшіліктері мен артықшылықтарын табу;
– исламдық қор құралдарын қолдана отырып, қазақстандық компания үшін займды біртұтастандыру жолымен исламдық негізде қазақстан экономикалық қарым-қатынас субъектілерін қаржыландырудың тиімділігін бағалау;
– Қазақстанда ислам қаржы-несие институттарының дамуының басым бағыттарын анықтау және ислам қаржы-несие институттарының болашаққа ұзақ даму болжамын әзірлеу;
– Қазақстанда ислам қаржы-несие институттарының дамуы және дұрыс қалыптасуы үшін ислам қағидаттары бойынша қалыптасқан Қазақстан қаржы нарығы үшін қажетті элементтерін әзірлеу.
Зерттеу пәні ретінде Қазақстанда қаржы құралдары және ислам қаржы-несие институттарының жұмыс істеуіне байланысты негізделген экономикалық қатынастарының жиынтығы болып табылады.
Зерттеу нысаны ретінде Қазақстан қаржы нарығында қалыптасатын ислам қаржы-несие институттарының инфрақұрылымы және ислам қаржы тауарлары мен қызметтерінің индустриясы болып табылады.
Зерттеудің теориялық және әдістемелік негіздерін ислам қаржы-несие институттарын және нарығын реттеу, теориялық және практикалық тұрғыда жұмыс істейтін қаржы, несие және банк саласындағы отандық және шетелдік ғалымдардың ғылыми еңбектері құрады. Диссертациялық талдау ислам қаржы-несие институттарының эволюциясы мен әртүрлі батыс елдеріндегі жүйемен салыстыруда және дамудың негізгі факторларын қазақстандық нарыққа ауыстыру және осы факторлардың әсер етуін бағалау. Зерттеу жүргізу барысында диссертациялық жұмыста келесі әдістемелер қолданылды: диалектикалық әдіс, талдау, монографиялық сипаттау, экономикалық талдау, жүйелік, коррелляциялық, логикалық, нақты статистикалық мәліметтерді өзгермелі- статистикалық өңдеуден өткізу және олардың жиынтығын бағалау. Статистикалық мәліметтерді әзірлеу Excel бағдарламасын қолдану арқылы жеке компьютерді пайдалану бойынша жүзеге асырылды.
Диссертациялық жұмыстың ғылыми жаңалығын Қазақстандағы исламдық қаржыландыру технологиялары және теориялық және практикалық мәселелерінің даму инфрақұрылымын шешге кешенді түрде келу болып табылады. Сондай-ақ, ислам қаржы-несие институттарының қызметінің басым бағыттарын, әдестемесін және формаларын жетілдіру бойынша ұсыныстар мен концептуалды ережелер әзірлеу болыпт табылады. Ғылым жаңалықтың негізгі элементтері келесідей:
– исламдық қағидаттарға байланысты ислам қаржы-несие жүйесін қалыптасыру бойынша кейбір батыс елдерінің үлгілерімен салыстыру негізінде Қазақстанда шетел тәжірибесін қолдану бойынша нақты ұсыныстар әзірленді;
– исламдық қаржыландыру жағдайы және діни қағидаттарды жүйелі түрде зерделеу барысында қаржыландыру берілген тұстағы оның негізгі кемшіліктері мен артықшылықтары анықталды;
– исламдық «сукук» облигацияларын қолдану арқылы қазақстан компаниясы үшін займдарды шығарудың технологиялық құрастырмасы әзірленді;
– Қазақстандағы исламдық қаржы-несие институттарының дамуындағы басым бағыттар және ұзақ мерзімді болжам жасалды;
– Қазақстанда исламдық қаржы-несие институттарының дамуы және қалыптасуы үшін ислам қағидаттарына сай, қаржы нарығының қосалқы элементтері әзірленді (қор индекстері, әдістемелер, құралдық сызбалар).
Қорғауға шығарылған диссертацияның негізгі ұсынылымдары:
– исламдық қаржыландырудың жалпылама теориялық негіздері және ислам қаржы теориясын ары қарай ғылыми тұрғыда дамыту;
– Қазақстанда исламдық қаржы-несие институттарының қалыптасу мәселелері және қазіргі жай-күйі, исламдық қаржы құралдарының инфрақұрылымын ұйымдастыру-техникалық дамыту және нормативті-құқықтық механизмін жетілдіру;
– исламдық қаржы-несие ұйымдарының және құралдарының институционалды архитектурасының тиімді және қалыпты дамуы үшін іс-шаралар кешенінің негізгі ережелері (KASE_ Islamik индексінің экономико-математикалық есеп моделі, исламдық технологияға негізделген қазақстандық компания үшін сукук облигациялық займының типтік схемасы, және т.б.);
– ислам қор нарығын және исламдық қаржы-несие институттарын реттеу жүйесінің тиімділігін арттыру жолдары, оның ішінде ислам өнім құралдарының нарығы;
– Қазақстандағы исламдық қаржыландырудың негізгі механизмі және исламдық қаржы-несие институттарының дамыту бойынша ұсыныстар.
Зерттеу қорытындыларының тәжірибелік мағыналығы. Ғылыми зерттеу барысында алынған нәтижелері мен ұсыныстары бақылаушы мемлекеттік органдардың, қаржы-несие институттарының, қаржы нарығының кәсіби қатысушылардың, биржа саудасын ұйымдастырушылардың қызметтерінде, қаржы құралдарының эмитенттерінде, мамандандырылған оқу орындарында, сондай-ақ барлық мүдделі тұлғалардың – инвесторлардың, қаржы және банк жұмысщылардың, ғалымдардың, студенттердің, діни қызметкерлердің және т.б. қызметтерінде қолданылуы мүмкін
Resume
Nurmukhanbetov Yerbol Serikovich
Islamic financial-credit institutions:
problems and perspectives of development in Kazakhstan
Dissertation
On candidate’s thesis of economic sciences on specialty 08.00.10-
«Finance, circulation of money and credit»
Topicality of reserch. On present world financial crisis conditions there was a problem about diversity of Kazakhstan’s economy espousing of alternative source of financing. Such sources can be Islamic financial-credit institutions. They offer such services and outfits which are alternative form of crediting economy of our country and supplementary mechanism of attracting investment. And president N.Nazarbayev’s annual message to people on 29th of January ‘New decade- new economic growth- new opportunities’ he mentioned necessity of becoming Kazakhstan the centre of Islamic banking in CIS and Central Asia and entering into ten leading financial centers in Asia by 2020.It’s necessary to mention, nowadays Kazakhstan has specific interests to problems and perspectives to adopt Islamic finance to domestic market. Consequently, it’ is arisen a question about practical aspects of adopting principles of Islamic finance, which made this thesis relevant.
The aim of dissertation: opening theoretical and methodological problems adopting principles of Islamic finance in Kazakhstan and development of theoretical and practical recommendations for solving the problems of Islamic financial-credit institutions and separate Islamic outfits on Kazakh market. For achieving this aim it was set the following tasks of investigation:
- learn principles of Islamic finance and evolution of views on essence of Islamic finance
- Learn foreign experience of financial credit system construction on Islamic principles and develop recommendations of usage in Kazakhstan.
- Expose advantages and disadvantages of Islamic financing technology on basis of critical analysis and compare them with western traditional analogs.
- Evaluate effectiveness of financial subjects of economic relationship in
Kazakhstan on Islamic basis constructing loans for Kazakh companies using Islamic fund tools and compare with traditional bonded loans;
Making long-term perspective prediction of development of Islamic financial credit institutions in Kazakhstan and defining its priority directions.
Work out elements for Kazakh finance market, adopted by Islamic principles, for functioning and developing Islamic financial-credit institutions in Kazakhstan
Subject of the investigation is totality of economic relations connected with functioning Islamic financial-credit institutions financial outfits in Kazakhstan.
Object of the investigation is infrastructure of Islamic financial-credit institutions industry Islamic financial products and services, forming in financial markets in Kazakhstan
The theoretical and methodological bases of research are domestic and foreign scientists’ works in the sphere of finance, credit and banking which work on theoretical and practical aspects of functioning and regulation of Islamic financial-credit institutions and markets. Analysis of thesis compares evolution of Islamic financial-credit institutions and markets in different foreign countries. In the capacity of main method of investigation it was used systemic-structural, systemic-functional methods, comparative and factor analysis. Processing statistic data was done using personal computer on Excel programme.
Scientific novelty of thesis contains the following:
- Solving theoretical and practical problems of development of infrastructure and technologies of Islamic finance in Kazakhstan.
- Worked out the recommendations in using world experience of Islamic financing in Kazakhstan on the basis of critical analysis of foreign countries’ experience by building financial-credit system on Islamic principles.
- Found out and systematized basic advantages and disadvantages of Islamic technology construction on basis of detailed learning of religious sources of principals and essence of Islamic financing.
- Worked out technological construction of loans for Kazakh companies using Islamic medium-term stocks ”sukuk ”
- Worked out long-term prediction and priority directions of development of Islamic financial-credit institutions in Kazakhstan.
- Worked out additional elements of financial market, developing on the basis of Islamic principles, for functioning and developing Islamic financial-credit institutions in Kazakhstan.
The following positions will be given to thesis:
- Generalized theoretical basis of principals of Islamic financing and further scientific development of Islamic finance theory.
- Modern conditions and problems of formation of Islamic financial-credit institutions in Kazakhstan, offer improving normative legal mechanism and development of logistical infrastructure of Islamic financial tools;
- The main regulation of complex measures for forming and efficient development of institutional architecture of Islamic financial-credit institutions and tools;
- Ways of improvement of effective system regulations of Islamic financial-credit institutions and Islamic found markets;
- The main Islamic financing in Kazakhstan and practical recommendations to development of Islamic financial-credit institutions and offers;
Practical value of research results is the content of theoretical part and practical recommendations of thesis can be widely used in the activity of governing authorities and regulators, Kazakh and foreign financial-credit institutions, professional participants of financial markets, organizers of stock tenders, issuers of fund tools also in regulating organizations, in special educational institutions and interested people-such as investors, finance and bank workers, scientists, students, spiritual attendants and others.