Geum.ru

Отчет о научно-исследовательской работе

Вид материалаОтчет

Содержание


Основные проблемы, с которыми сталкивается экономика Финляндии
Пути решения. Миграционные проблемы.
Предупреждение преступности
Подобный материал:
1   2   3   4   5   6   7
Данія – Для тых хто скептычна ставіцца да параўнання Беларусі і Даніі, маўляў, што можа быць агульнага паміж гэтымі дзвума краінамі, прывядзём наступную інфармацыю, якая спадзяёмся зменіць першапачатковае стэрэатыпнае меркаванне і дапаможа зразумець тых беларускіх эканамістаў, якія ў мінулым выбіралі Данію ў якасці ідэала для Беларусі, і ўпэўніцца ў тым, што пры гэтым яны кіраваліся не адной толькі сентыментальнасцю, а ў нечым мелі і рацыю.

Па прыродна-кліматычным умовам Данія сярод паўночна-еўрапейскіх краін сапраўды стаіць да Беларусі вельмі блізка. Як і ў Беларусі, значная колькасць зямель у Даніі (Усходняя Ютландыя, Заходняя Зеландыя і выспа Фюна) ляжыць на марэнах, сфармаваных некалі адным і тым жа ледавіком, які пакінуў гэтым краінам сходныя глебавыя і ландшафтныя характарыстыкі. Тыповыя сельскагаспадарчыя надзелы Даніі – гэта знаёмыя многім беларусам кавалкі зямлі ад 3 да 30 га, якія ляжаць на склонах пад вуглом у сярэднім каля 5%. Клімат Даніі трохі болей акіянічны, чым у Беларусі, але колькасць ападкаў прыкладна аднолькавая – 650 мм у год; там таксама маюць месца зацяжныя пераходныя перыяды паміж летам і зімой, а тэмпературныя паказнікі розняцца толькі на адзін пункт. Сёння вага сельскага насельніцтва ў Даніі і Беларусі прыкладна аднолькавая, адпаведна 25% і 28%. Гушчыня насельніцтва ў Даніі хоць і вышэйшая за Беларусь – 124 супраць 48 чалавек на 1 км2, але яна значна ніжэйшая, чым у іншых развітых еўрапейскіх краінах (напрыклад, Бельгіі – 331, Вялікай Брытаніі – 243, Нямеччыне – 231) і такая ж, як у суседніх Польшчы і Чэхіі (адпаведна 122 і 129). Таму ёсць падставы казаць і пра сходнасць дэмаграфічных характарыстык.

Нетры Даніі бедныя на карысныя выкапні, праўда, як і ў Беларусі, маюцца радовішчы торфу, вапнякоў і гліны (праўда, нядаўна ў Паўночным моры і на поўдні паўвостраву Ютландыі былі адкрыты запасы нафты). Затое, як і Беларусь, Данія мае выгаднае геаграфічнае становішча, знаходзячыся на перакрыжаванні марскіх шляхоў; пры гэтым Данія з’яўляецца сваеасаблівым мастом паміж Скандынавіяй і Еўропай, прыкладна гэтак жа сама, як Беларусь з’яўляецца мастом паміж Расіяй і Еўропай. Больш таго Данія навучылася паспяхова жыць побач з такім моцным суседам, як Нямеччына, гэтак сама як Беларусі яшчэ трэба многаму навучыцца, каб паспяхова суіснаваць з такім моцным суседам, як Расія. У сваёй гісторыі ў знешняй палітыкі датчанам не раз прыходхзілася, у залежнасці ад абставін, дэманстраваць альбо сваю “скандынаўскасць”, альбо сваю “еўрапейскасць”; гэтаму б не памешала павучыцца і нашым беларускім палітыкам, каб яны не дэманстравалі толькі нейкі адзін бок сваіх нацыянальных прыхільнасцей, што рабіць лягчэй за ўсё, а навучыліся праяўляць здаровы прагматызм і гнуткасць, і ў залежнасці ад міжнароднай абстаноўкі умелі вынесці як мага больш карыснага, і са сваёй “еўрапейскасці”, і са сваёй “рускасці”.

Бедная карыснымі выкапнямі Данія, як і Беларусь, вельмі залежыць ад знешняга рынку, і мае шматгадовую гісторыю выкарыстання гандлю і транспарта ў інтарэсах дацкай эканомікі. Больш таго Данія займае адно з першых месцаў у свеце па аб’ёму знешнегандлёвага абароту на душу насельніцтва (і ў Беларусі ён таксама адносна высокі). Праўда, у адрозненні ад Беларусі, у Даніі амаль поўнасцю скасаваны абмежаванні для імпартных тавараў і сёння датчанін мае поўнае права выбіраць, якія тавары яму спажываць, – мясцовыя ці замежныя.

Данія – гэта краіна з багатай і паспяховай гісторыяй развіцця сельскай гаспадаркі. Прычым лічыцца, што ўжо пачынаючы з ХІХ ст. сельская гаспадарка Даніі развівалася шляхам, які адрозніваўся ад аналагічнага сельскагаспадарчага развіцця іншых заходнгееўрапейскіх краін, і што, ўжо ў пачатку ХХ ст., гэты шлях пачаў прыносіць Даніі поспехі. “Галоўнымі рэформамі, якія прынеслі гэтыя поспехі лічуцца: адсяленне асобных сялян з вёсак на фермы, аб’яднанне раскіданых зямельных вучасткаў аднаго землеўладальніка ў цэластны масіў вакол фермы, якая яму належыць, а таксама ўвядзенне з 1814 г. абавязковай пачатковай адукацыі, як у гарадской, так і сельскай мясцовасці” (Градобитова&Ушакова 1990, с. 14). Але быў час ў гісторыі развіцця сельскай гаспадаркі Беларусі, асабліва першыя трыццаць гадоў ХХ ст., калі і наша краіна крочыла тым жа самым шляхам. Спачатку пры П. Сталыпіне, а затым пры Зм. Прышчэпаве, беларускія сяляне таксама рассяляліся з вёсак на хутары з тымі ж самымі мэтамі. “Дацкія даследчыкі лічуць, што механізацыя і рацыяналізацыя сельскай гаспадаркі ў перыяд пасля другой сусветнай вайны былі б немагчымы без праведзенай яшчэ на пачатку ХІХ ст. ліквідацыі церазпалосіцы і ўтварэння сярэдняга памеру фермы, дастатковага для вядзення інтэнсіўнага жывёлагадоўчай гаспадаркі. Прыватная ж ўласнасць на фермы і добрая вясковая школа з’явілісь неабходнымі перадумовамі для развіцця кааперацыйнага руху ў будучым”1. Трэба заўважыць, што як раз гэтыя чыннікі – інтэнсіўнае вядзенне гаспадаркі, адукаванасць сялян і на гэтай падставе разьвітая кааперацыя, – адзначалі ў сваіх працах беларускія вучоныя-эканамісты, наведаўшыя Данію ў першай трэці ХХ ст., а правільная арганізацыя зямельнай тэрыторыі, якая і ставіла на мэце дабіцца неабходных умоў для інтэсіўнага вядзення сялянскай гаспадаркі з жывёлагадоўчым ухілам, з’яўляла крайвугольным камнем аграрнай палітыкі 1920-х гг. у Беларусі пад кіраўніцтвам Зм. Прышчэпава. – гл. Арганізацыя зямельнай тэрыторыі, Кіслякоўшчына і Прышчэпаўшчына.

Сёння Данія мае адну з самых развітых сельскіх гаспадарак у свеце. Каля 200 тыс. чалавек, занятых у сельгасвытворчасці, вырабляюць колькасць прадукцыі, якой хапіла б на 16 млн. чалавек, пры насельніцтве Даніі ў 5,3 млн. чалавек. Таму 2/3 сельгаспрадукцыі пастаўляецца на экспарт. У агульным кошце экспарту на яе прыходзіцца 16%, а экспартуецца яна ў 160 краінаў свету. У перыяд з 1960 па 2004 год доля занятых у сельскай гаспадарцы скарацілася з 16% да 4% (у Беларусі з 1990 па 2004 год – з 19% да 11%).

У сельскай гаспадарцы Даніі задзейнічана у 2,5 разоў меней працаўнікоў, чым у Беларусі, але малака ў агульнай вазе яны вырабляюць столькі ж, а мяса – у 4 разы болей (2,3 і 0,6 млн. т. адпаведна). У Даніі пад зерне выдзелена ў 3 разы меней ворыўнай плошчы, чым у Беларусі (1,5 і 4,9 млн. га адпаведна), але штогод яго збіраецца каля 10 млн. т. (лічба, на якую беларускі ўрад плануе выйсці не раней 2010 года). Усё тлумачыцца ўзроўнем урадлівасці, якая ў Даніі амаль па ўсім культурам ў 2-3 разы вышэйшая: па зерню і зернебабовым яна трывала складае каля 60 ц/га (у Беларусі сярэдняя ўрадлівасць за апошнія 5 гадоў была 23,6 цэ/га), па бульбе – 410 цэ/га (150 цэ/га), па цукровым буракам – 565 цэ/га (295 цэ/га), па рапсу – 21 цэ/га (9,0 цэ/га).

Сёння сельская гаспадарка Даніі мае акрэслены жывёлагадоўчы ўхіл. Па ўзроўню спажывання свініны на душу насельніцтва Данія займае першае месца ў свеце (штогод адкармліваецца 21 млн. свіней), а па яе экспарту 8-е месца – 1,2 млн. т. (у Беларусі ўсяго вырабляецца – 0,4 млн. т., ці 3,4 млн. свіней). Данія з’яўляецца буйным вытворцам і экспарцёрам масла (57 тыс. т., з якіх 49 тыс. т. экспартуецца, у асноўным у Ангельшчыну), сыра (236 тыс. т. на сумму болей 1 $млрд., чацвёртае месца ў свеце).

На адну карову ў Даніі ў сярэднім атрымліваюць 7350 кг. малака (у Беларусі ў сярэднім за апошнія пяць гадоў – 2765 кг.). У апошнія гады ў абедзвюх краінах вырабляецца аднолькавая колькасць малака – у сярэднім 4,7 млн. т., але для гэтага ў Даніі спатрэбілася трымаць амаль у 3 разы меней кароў, чым у Беларусі (624 і 1660 тыс. галоў адпаведна). Прычым там іх трымаюць усяго каля 10 тыс. фермераў, якія спецыялізуюцца менавіта на трыманні малочных кароў (у сярэднім на адну гаспадарку прыходзіцца 62 каровы). Сярэднесутачны прырост жывой вагі свіней на адкорму складае ад 800 грам да аднаго кілаграма (у Беларусі – 410 г). Нармальнай для забоя вагі (100 кг) свіння дасягае ва ўзросце 5-6 месяцаў.

Для атрымання такіх паказнікаў вытворчасці для сельскагаспадарчых патрэб у Даніі выкарыстоўваецца 2,72 млн. га зямельнай плошчы (гэта складае 66% ад усёй тэрыторыі краіны), у той час як у Беларусі цяпер задзейнічана 8,85 млн. га (44% тэрыторыі).

Зямлю ў Даніі можна толькі купіць. Нават бацька не можа перадаць сыну ў спадчыну частку надзелу. Усе падаткі павінны прайсці праз бюджэт. Каб пабудаваць ферму і іншыя будынкі можна ўзяць крэдыт. Але для гэтага трэба выканаць некалькі абавязковых умоў, – атрымаць пяцігадовую адукацыю па спецыяльнасці ў вну, скласці адпаведны бізнэс-план. Памер крэдыту можа складаць да 1 млн. долараў да 30 гадоў пад 5% гадавых. Каб зямля не трапіла выпадковым людзям, згодна дацкаму заканадаўству яе ўладальнікі абавязаны пастаянна на ёй пражываць.

Прамысловасць Даніі ўзнікла на аснове абслугоўвання патрэб сельскай гаспадаркі; інакш кажучы, развіццё прамысловасці адбывалася не на шкоду і не за кошт сельскай гаспадаркі, а ў яе дапаўненне і ў падтрымку; менавіта такім чынам, планавала праводзіць індустрыялізацыю ў 1920-х гг. група беларускіх вучоных-эканамістаў, якія ўтваралі так званую беларускую арганізацыйна-вытворчую школу і якія распрацавалі тэорыю арганізацыі беларускай сялянскай гаспадаркі (А. Смоліч, Я. Кіслякоў, Зм. Прышчэпаў) – гл. Беларуская арганізацыйна-вытворчая школа. Пераходзіць на індустрыяльныя рэйкі ў шырокіх масштабах (другая хваля індустрыялізацыі ў Даніі прайшла пасля другой сусветнай вайны – У.А.) прыйшлося ва ўмовах, калі сусветны рынак аказаўся практычна падзеленым; таму разлічваць на ўнутраны рынак у краіне з 5-ці мільённым насельніцтвам і практычна поўнай адсутнасцю карысных выкапняў не прыходзілся; у гэтай сітуацыі датчане былі вымушаны шукаць свой шлях, які быў знойдзены ў выглядзе так званай нішавай спецыялізацыі. Такім чынам, дацкія фірмы звычайна не канкурыруюць з гігантамі сусветнага рынку па стандартнай прадукцыі, а выбіраюць вузкі сегмент, у якім маецца арыгінальнае вынаходніцтва ці накоплена спецыфічнае “ноу-хау”, якое, як правіла, не цікавіць вараціл “вялікага бізнесу”, і ў гэтай нішы дацкія прадпрымальнікі імкнуцца заняць максімальную долю на сусветным рынку”2. Сёння дацкая прамысловасць прадстаўлена наступнымі буйнымі кампаніямі, якія заўважны на сусветным рынку: фірма “Ніро атомайзер” – буйнейшы вытворца сухога малака ў свеце, фірмы “Атлас”, “Саброе”, “Андэрсен С.Е.”, “Інтеркул” – вырабляюць заводы для мясной і рыбнай вытворчасці, кампанія “Фіскер і Нільсен” – вырабляючая пылесосы, кампанія “Нордіске кабель ог трод фабрыкер” – адзін з буйнейшых у свеце вытворцаў кабелю, кампанія “Отікон інтэрнэшнл” – на долю якой прыходзіцца 25% сусветнай вытворчасці слухавых апаратаў, кампаніі “Нова індустры” і “Нордіск інсулін” – займаюць адпаведна другое і трэцяе месца ў свеце па вытворчасці інсуліна, фірма “Роулундус” – вытворца абсталявання па ачыстцы марскіх вод ад нафтавых атходаў і вытворчасць рамней бяспекі для аўтамабілей розных сусветных марак.

Данія – краіна з асаблівымі нацыянальнымі традыцыямі ў сістэме адукацыі; напрыклад, у сярэдніх школах урокі праходзяць у выглядзе дыскусійных размоў, а выпускных іспытаў і дыпломаў няма і ніколі не было.

Датчане займаюць другое месца ў свеце пасля ЗША па спажыванню на душу насельніцтва свежамарожаных прадуктаў і гатовых блюд з іх (28 кг), што дазваляе эканоміць час. З іншага боку, Данія не так даўно займала другое месца ў Заходняй Еўропе па колькасці суіцыдаў.

Як бачым з прыродных, кліматычных, глебавых, ландшафтных, дэмаграфічных, структурных характарыстык Данія і Беларусь вельмі падобныя, а тое, што ў іх адрозніваецца, абумоўлена як правіла чалавечай дзейнасцю. Напрыклад, у гісторыі развіцця народнай гаспадаркі Беларусі не было многіх момантаў, якія прысутнічалі ў гісторыі Даніі, і якія былі звязаны з прагрэсіўнай ініцыятывай асобнага чалавека і яе падтрымкай астатнімі людзьмі; не было скажам такой падаткавай рэформы, якую правёў дацкі кароль у сяр. ХVIII ст. і дзякуючы якой у Даніі замест буйного замацавалася дробнае землекарыстанне; не было ў ХІХ ст. такого асветніка як Грундтвіг, які змог распаўсюдзіць народныя сельскагаспадарчыя школы на ўсю Данію (1820-я гг.), ці не было такога грамадскага дзеяча, які б растлумачыў датчанам карысць кааперацыі і распаўсюдзіў яе на ўсю Данію (1880-я гг.). Такога ў Беларусі не было, былі прагрэсіўныя дзеячы, якія ўкаранялі гэта ўсё ў межах сваіх маёнткаў, але каб у межах усяго краю, то такога ў беларускай эканамічнай гісторыі не было.

Финляндия. Всего за пятьдесят лет Финляндия, являющаяся европейской периферией и позже других стран осуществившая техническую революцию, прошла путь от аграрной до промышленно развитой страны и вступила в XXI век во второй десятке наиболее богатых стран мира. В основе высоких показателей общего экономического развития лежит активное использование преимуществ международного разделения труда. Малые размеры внутреннего рынка и ограниченность национальных ресурсов обусловили своеобразный путь экономического развития стран – специализацию на производстве ограниченного круга товаров для внешнего рынка. Хотя ее значение в мировой экономике невелико, страна удерживает существенные позиции в производстве и экспорте некоторых видов промышленной продукции, прежде всего мобильных телефонов и традиционных бумаги и картона3. В начале ХХ века благодаря низким темпам инфляции, повышению занятости, снижению налогов и падению уровня процентных ставок доходы домашних хозяйств продолжали быстро увеличиваться, что поддерживало рост личного потребления.

Экономика Финляндии в большей степени зависит от телекоммуникационной отрасли (благодаря компании Nokia). Промышленность имеет высокую конкурентоспособность, основанную на заниженном курсе валюты, быстром росте производительности труда и умеренном увеличении заработной платы. Быстро растет жилищное строительство. Осуществляется ряд таких крупных инфраструктурных проектов, как строительство дорог и новой атомной электростанции.

Вопросам образования финны уделяют первостепенное внимание. Финское государство стремится дать качественное высшее образование каждому жителю своей страны и обеспечить непрерывность образования в течение всей жизни человека. Примечателен и тот факт, что в Финляндии образование бесплатное, в том числе для иностранных студентов. Отличительной чертой финской системы образования является нацелено прикладной характер исследований и разработок. Финская высшая школа тесно связана с наукой. Система внутреннего устройства университетов и образовательных центров способствует тому, чтобы студенты, аспиранты и преподаватели постоянно занимались исследовательской работой и могли сделать результаты исследований основой для своего собственного бизнеса.

Основные проблемы, с которыми сталкивается экономика Финляндии:
  1. Миграционные проблемы.
  2. Безработица. Однако неблагоприятные демографические перспективы в Финляндии сулят быстрое снижение предложения рабочей силы на рынке труда.
  3. Неблагоприятная демографическая ситуация (быстрое старение населения).
  4. Сдерживание притока иностранных капиталовложений из-за относительно высокого уровня налогообложения, негибкости рынка труда. Главным ограничителем по-прежнему остается узость внутреннего рынка и периферийное положение.

Пути решения. Миграционные проблемы. С миграционными проблемами Финляндия впервые столкнулась после распада Советского Союза, когда в страну хлынул поток иммигрантов из бывших советских республик. Страна ежегодно тратит 12 тыс. евро на содержание нелегальных мигрантов. В связи с притоком нелегалов в Финляндии резко вырос уровень организованной преступности, а безработица в ряде областей экономики приобрела угрожающий характер

Предупреждение преступности в Финляндии осуществляется путем оказания воздействия на те ключевые социальные характеристики граждан, которые и создают большую вероятность совершения правонарушений этими гражданами по сравнению с другими людьми. Такая стратегия называется социальным предупреждением преступности. В социальном предупреждении преступности большое значение имеет раннее вмешательство, поэтому основной целевой группой этой стратегии являются дети и подростки.

В рамках мирового хозяйства под влиянием глобализации национальные экономики отдельных стран становятся все более открытыми и ориентированными на международное экономическое сотрудничество. В настоящее время для Республики Беларусь внешнеэкономический фактор является источником стабилизации и развития национальной экономики.

Республика Беларусь остается сегодня достаточно обособленной частью мировой экономики и не в полной мере использует возможности мирового хозяйства. В процессе интеграции в мировую хозяйственную систему и для дальнейшего функционирования в качестве равноправного самостоятельного субъекта для Беларуси представляется актуальным и чрезвычайно важным решение проблемы сохранения и укрепления уже завоеванных позиций с каждой страной-партнером, поиск путей формирования и направлений совершенствования как многосторонних, так и двусторонних международных экономических отношений.

В данном исследовании рассматривается формирование международных экономических отношений Беларуси и Финляндии.

Финляндская Республика – это великолепный образец современного постиндустриального государства с высокоэффективной экономикой знаний, которая максимально полно использует все выгоды глобализации и интеграции в мировую экономику. Фундаментом нынешнего благополучия стало развитие государственно-частных партнерств, эффективное государственное управление, тесные сетевые связи между частными компаниями, университетами и научно-исследовательскими организациями.

По интенсивности научно-исследовательской деятельности Финляндия занимает одно из первых мест в мире, чему способствовали переход к инновационной экономике, основанной на знаниях, и создание индустрии информационно-коммуникационных технологий.

Небольшая северная страна с суровым климатом, расположенная вдали от стратегических транспортных артерий и не наделенная большим количеством разнообразных природных ресурсов, входит в число самых конкурентоспособных стран мира.

Фактически Финляндия стала первой европейской страной занявшей первое место в рейтингах Всемирного экономического форума (ВЭФ) и Международного института совершенствования управления. С 2001 года ВЭФ в ежегодном Докладе о мировой конкурентоспособности три раза ставил Финляндию на первое место.

Финляндия занимает первое место в мире по уровню развития информационных технологий согласно Всемирному докладу ВЭФ по информационным технологиям 2002-2003гг. Финляндия занимает второе место в рейтинге по Всемирному международному информационно-технологическому и экономическому индексу (GITEI) Кафедры компьютерных наук Стэнфордского университета.

В связи с этим актуальным и необходимым является анализ опыта стремительной трансформации ресурсной экономики Финляндии в экономику знаний с целью его внедрения в экономику Беларуси, который даст возможность ускорить движение вперед или совершить скачкообразный переход на более высокую ступень развития и будет способствовать интеграции Беларуси в мировую экономику.

Финляндия и Беларусь имеют ряд сходных характеристик. Государства богаты лесными и водными ресурсами, относятся к странам с малой открытой экономикой, социально-ориентированным государствам, имеют общие исторические корни (ранее входили в состав Российской империи) и похожий менталитет населения.

Однако, при нынешнем разрыве в уровнях развития производительных сил Республики Беларусь и Финляндской Республики, существует необходимость интенсификации сотрудничества двух стран в экономической, научно-технической, технологической и других областях. Вместе с тем, этот процесс взаимодействия должен быть предсказуемым, управляемым и контролируемым. Поэтому необходимо и важно определить оптимальные для белорусской стороны условия взаимодействия с высокоразвитой национальной экономикой Финляндии. Необходимо обеспечить такой уровень и такую структуру отношений, которые смогут гарантировать возможность подключения Беларуси к хозяйственной системе Финляндии. Целесообразно начать с торгово-экономического сотрудничества, так как более развитые формы международных экономических отношений следуют за первичным каналом осуществления мирохозяйственных связей – международной торговлей.

В 2005 г. Министерством внутренних дел Финляндии в целях снижения уровня преступности в стране была разработана специальная программа, направленная на:
  • удержание населения в сельской местности, поскольку одной из главных причин снижения уровня безопасности в повседневной жизни является продолжающийся отток населения из сел в города;
  • сокращение числа самоубийств, а также преступлений, связанных с физическим насилием или угрозой насилия;
  • сокращение числа серьезных преступлений, совершаемых под воздействием наркотиков;
  • борьбу с чрезмерным потреблением алкоголя, в целях предотвращения выпадения некоторых групп населения из жизни общества, особенно молодежи и т.д.4.

Кроме того, чтобы противостоять наплыву нелегалов и сократить уровень организованной преступности, власти Финляндии разработали специальную программу, которая включает следующие мероприятия:
  • более тщательная проверка документов у населения внутри страны;
  • усиление охраны границы, поддержание отношений и сотрудничество со всеми пограничными ведомствами соседних стран;
  • тщательное выполнение положений Шенгенского соглашения;
  • реализация соглашения о взаимопомощи и сотрудничестве таможенных ведомств стран – членов ЕС, в рамках которого возможно преследование преступников, совершивших тяжкие таможенные преступления, на территории стран его ратифицировавших. (Договор ратифицировали восемь стран ЕС – Финляндия, Эстония, Латвия, Литва, Швеция, Чехия, Дания, Венгрия);
  • пресечение любых проявлений расовой дискриминации в отношении иммигрантов. Благоприятные условия пребывания иностранцев в Финляндии должны способствовать их адаптации к местным условиям и культурным обычаям, а не втягиванию их в преступные группы

Правительство страны предпринимало и предпринимает решительные действия по