AZƏrbaycanşÜnasliğIN
| Вид материала | Документы |
СодержаниеМесто русского языка в современном обществе К протоэтногенезу азербайджанцев и кумыков в контексте древнейшей прикаспийской прародины тюркских народов Aya selam) destaninin irak türkmen |
- AZƏrbaycanşÜnasliğIN, 13391.37kb.
ЛИТЕРАТУРА
- Баскаков Н.А. Тюркские языки. – М., 1960.
- Голубовский П.В. Печенеги, тюрки и половцы до нашествия татар. История южно-русских степей IX-XIII вв. – Киев, 1984.
- Миллер А.Ф. Краткая история Турции. – М., 1948.
- Новичев А.Д. История Турции. Эпоха феодализма (XI-XVIII вв.). – Л., 1963.
- Yıldız H.D. Tarih. Lise-1. – İstanbul, 1994.
- Caferoğlu A. Türk kavimler. – Ankara, 1983.
SUMMARY
Article is devoted studying and consideration of history of development Turkic общностей. In it the historical native land тюрок, the basic structure of the population, and also a national minority presented by various nationalities is exposed to judgement. In it monitoring and the detailed analysis of national structure of Turkey both for last period and for the present stage of existence of the state is carried out.
Гейдарова Эльмира
МЕСТО РУССКОГО ЯЗЫКА В СОВРЕМЕННОМ ОБЩЕСТВЕ
Преподавание русского языка в Азербайджане на современном этапе осуществляется в условиях глобальных перемен в системе образования – изменились цели обучения русскому языку, изменились потребности учащихся и условия обучения. Русский язык в Азербайджане получил такой же официальный статус иностранного языка, как и английский, французский и др. Такое положение следует признать вполне закономерным и исторически обоснованным, поскольку место государственного языка в суверенном Азербайджане по праву может принадлежать только азербайджанскому языку. Русский язык, обладая статусом одного из официальных языков ООН, выполняет уже иную функцию – функцию языка, изучение которого мотивировано многими факторами, сохранившимися на постсоветском пространстве, когда он служил языком межнационального общения.
В недалеком прошлом в качестве основной цели обучения русскому языку в общеобразовательных школах с азербайджанским языком обучения было установлено достижение: формирование адекватного азербайджанско-русского двуязычия (билингвизма). Подобная цель была продиктована реальным функционированием русского языка в национальных республиках в качестве второго родного языка.
Общественно-политическое развитие нашего общества в настоящее время диктует иные цели обучения русскому языку как одному из иностранных.
Теоретическая концепция, принятая в программе, всецело соответствует общей цели обучения русскому языку, которая предполагает комплексное решение задач, связанных с практической, образовательной и воспитательной целями.
Практическая цель предполагает комплексное решение задач, связанных с практической, образовательной и воспитательной целями.
Практическая цель предполагает достижение коммуникативно достаточного уровня владения русской речью, необходимой для осуществления полноценного общения на русском языке в типичных жизненных ситуациях.
Образовательная цель предполагает формирование у обучаемых представление о механизме выражения мысли на русском языке через призму языковых фактов и сопоставления их с фактами родного языка для идентификации сходств и различий в способах оформления и выражения мысли на родном и изучаемом языках.
Реализация образовательной цели делает возможным формирование в сознании обучаемых элементов культуры речи на русском языке, способствует обогащению знаний и правильному построению связного высказывания в продуктивных и репродуктивных формах.
Образовательная цель в начале учебного процесса осуществляется на элементарном уровне, а в последующем, когда учащиеся овладеют определенными умениями в способах выражения мысли, она будет способствовать расширению кругозора в различных сферах окружающей действительности через русский язык.
Воспитательная цель осуществляется одновременно с реализацией практической и образовательной целей на протяжении всего периода обучения. Успех достижения этой цели ставится в прямую зависимость от учебных материалов , обусловленных тем, что они должны явиться базой для решения задач межкультурной коммуникации, речевого этикета, а также способствовать устранению проблем, связанных с лингвострановедением и различными сферами социально-культурной деятельности.
Изменения основной цели обучения самым естественным образом приводит к пересмотру не только лингвистических основ обучения иностранному языку, но и принципов обучения, системы методических приемов на которых основывается сама научная концепция обучения русскому языку.
Русский язык должен стать активным пропагандистом азербайджанского языка и культуры в зарубежных странах. Большую работу в этой области проводит Московское представительство фонда имени Гейдара Алиева под руководством Лейлы Алиевой. Она же является редактором и издателем журнала «Баку».
Так, журнал «Баку» совместно с Московским домом фотографии открыл в Центральном манеже выставку «С любовью о Баку». Такой азербайджанскую столицу увидел фотограф знаменитого агентства Magnum Photos Георгий Пинсахов. Выставка – это около 60 снимков, сделанных в течении 2009 года. «В Баку я искал атмосферу, ее неповторимость в состоянии погоды людей, пространства» – говорит Г.Пинхасов. Баку на его снимках узнается насыщенному цвету лимона, лежащего на черной поверхности, по туманной дымке Каспия, сквозь которую миражами кажутся далекие нефтяные платформы.
По инициативе журнала «Баку» по британской столице второй месяц колесят двухэтажные автобусы, вопрошающие испуганных прохожих: Азербайджан – это где? В Лондоне проведен фестиваль азербайджанского искусства организованный центром искусств «Бута» - задача которого – популяризовать азербайджанскую культуру в Европе посредством организации масштабных международных арт-проектов. Бакинские огни будут гореть в британской столице 100 дней.
Наши современники известные люди вносят свой посильный вклад в дело популяризации нашего искусства за рубежом. Нашим современником является композитор и органист Ариф Мирзоев. Его считают крупнейшим мастером мемориальной музыки. Основа творчества – соединение музыки восточного возрождения, традиций мугама с полифонией европейского барокко и духовной музыки. Он дает концерты по всему миру.
Пианист Мурад Гусейнов представил московской публике произведения Кара Караева, Тофика Кулиева.
В память о Муслиме Магомаеве открылся новый концертный зал рассчитанный на 6 100 мест. Зал открылся концертом, посвященный памяти певца. Владелец группы компании «Crocus» Арас Агаларов поприветствовав собравшихся сказал: «Этот зал открыт в память о великом певце и моем друге Муслиме Магомаеве».
Недавно вышел в издательстве «Слово» сборник Леонида Зорина Северный Глобус». Это советский и российский драматург, сценарист, этнограф, телеведущий, переводчик и прозаик. Родился в Баку в 1924 году. Окончил АГУ имени С.М.Кирова (1946). Автор пятидесяти пьес, по одной из которых снят культовый советский фильм «Покровские ворота». Это писатель, в крови которого «все-таки юг, все-таки море, все-таки порох, кураж, азарт».
Айдан Салахова – дочь известного художника Таира Салахова, пионер галерейного дела, владелица «Айдан галереи» - фигура московского художественного пространства. Сама талантливый художник, она вывела на российскую арт-сцену немало новых персонажей, начинающих молодых художников.
В Баку открылся филиал МГУ им. М.В.Ломоносова. открытие филиала не только большое событие в сфере образования, но и очень важное межгосударственное дело, имеющее огромное общественно-культурное, гуманитарное значение.
В Московском государственном лингвистическом университете открыто новая специальность – англо-азербайджанский перевод. На факультете иностранные студенты изучают азербайджанский язык, литературу, получают регионоведческие и культурологические знания об Азербайджане.
Работа по пропаганде русского языка у нас в республике ведется Посольством Российской Федерации в Азербайджанской Республике и Посольством Азербайджанской Республики в Российской Федерации, Госзарубежцентром, Республиканским обществом солидарности народов Азербайджана «Содружество». Они работают под девизом «Русский язык – духовный мост между народами».
Но необходимо отметить, что последнее время в республике наблюдается сужение сферы функционирования русского языка и это не может не вызывать опасения. Поэтому в пропаганде русского языка должны принимать участие и учителя школ, вузов, чиновники, ответственные за культуру образование, социальную сферу. Русский язык и сегодня является волшебным ключом к овладению знаниями и профессиональными навыками.
Гусейнов Гaрун-Рашид
К ПРОТОЭТНОГЕНЕЗУ АЗЕРБАЙДЖАНЦЕВ И КУМЫКОВ В КОНТЕКСТЕ ДРЕВНЕЙШЕЙ ПРИКАСПИЙСКОЙ ПРАРОДИНЫ ТЮРКСКИХ НАРОДОВ
Как полагал в свое время известный азербайджанский ученый Играр Алиев, нынешние азербайджанцы - это потомки трех этнических групп: ираноязычных мидян (атропатенцев, азерийцев), кавказоязычных албан и тюркоязычных огузов, в каждой из которых воплощены также этносы предшествующихисторическихэпох.
В свою очередь, как было уточнено в настоящее время Г. А. Гейбуллаевым в его публикации «Этапы процесса формирования азербайджанского языка и этноса», выставленной в Интернете на сайте «Turkolog. Тюркологические публикации», процесс складывания азербайджанского этноса и языка охватывал период, длившийся с IV-III вв. до н.э. до X-XI вв. нашей эры, и мнение о том, что тюркизация в Азербайджане началась в основном со времени проникновения огузов, следует признать ошибочным. На его взгляд, азербайджанский является продуктом сложного этногенеза, в котором в качестве тюркских этнических компонентов приняло участие древнейшее тюркское ядро и проникавшие сюда с первых веков до ХII-ХIII вв. с севера тюркские племена.
Что же касается образования кумыкского этноса, то оно связывается лишь со второй половины 50-х гг. ХХв. с ассимиляцией пришлыми тюркскими племенами аборигенного кавказоязычного нахско-дагестанского населения. Оно, согласно мнению одного из сторонников данной точки зрения, занимало «предгорные и равнинные районы Дагестана с древнейших времен» и сыграло тем самым «основополагающую, главенствующую роль» в этногенезе кумыкского народа. В основу данной концепции, которая приобрела в настоящее время хрестоматийный характер, было положено ничем не мотивированное утверждения Н.Я.Марра начала ХХв. о том, что «кумыки – отуреченные лезгины» (дагестанцы), хотя вместе с тем данный исследователь, известный своей эксцентричностью, полагал, что сами яфетические народы продвинулись с юга на север Кавказа.
На самом деле, речь должна идти о вытеснении грузинами из Восточного Закавказья к Главному Кавказскому хребту на север (к IУ в. до н.э.) и северо-восток (к IУ в. н.э.) носителей нахских и дагестанских языков, а затем и с южных склонов Главного Кавказского хребта на Северный Кавказ и Дагестан. Последнее, могло иметь место, в принципе, на рубеже раннего и позднего средневековья (см.ниже). Не случайно, череп, обнаруженный в катакомбном погребении воина-мужчины гуннского времени (IУ-У вв.н.э.) у кумыкского с.Манас не только обнаруживает европеоидный характер, но и наибольшую близость к черепам современных аборигенных жителей равнины и, прежде всего, кумыков.
При этом следует иметь в виду, что заселение западного побережья Каспия в целом, включая нынешний Дагестан, было осуществлено еще в эпоху мезолита переселенцами из Южного Прикаспия. Они относились к южному длинноголовому доликефальному каспийскому типу средиземноморской европеоидной расы, который присущ тюркоязычным кумыкам, азербайджанцам и туркменам, ираноязычным курдам, а из представителей дагестанских народов лишь лезгинам, даргинцам-кайтагцам и цахурам. Именно в мезолите из алтайской языковой общности в юговосточноприкаспийской области – Средней Азии и Северном Иране – выделяются тюрки – предки протокумыков, которые и переместились в рассматриваемый регион. Причем некоторые исследователи, в частности, Миллер, помещают алтайскую прародину как раз-таки в конце мезолита-начале неолита (УII- У тыс. до н.э.) в степях Закавказья.
В свою очередь, каспийскому расовый тип представлен в палеоантропологических материалах Дагестана на всех последующих этапах исторического развития, а вслед за мезолитом, в энеолите (У-IУ тыс. до н.э.), стал известен на Северном Кавказе и Дагестане, Закавказье и Передней Азии, Иране и Месопотамии. Он количественно преобладал затем в эпоху бронзы на территории от Передней до Центральной Азии и Северо-Западной Индии, и только в неолите население Кавказа стало относиться к двум типам европеоидной расы, различавшихся по ширине лица и массивности черепа. В свою очередь, лишь в позднем средневековье (с ХIУ-ХУ вв.), когда завершился распад нахско-дагестанской языковой общности и оформились все современные относящиеся к ней языки и соответственно народы, каспийский тип сменяется в (северо)западной (высоко)горной части Дагестана, где проживают в настоящее время носители остальных дагестанских (аваро-андийских, цезских, лакского и собственно даргинского) языков, широколицым брахикефальным, характерным для остальных европеоидных народов Северного Кавказа.
Причем единственная известная в эпоху энеолита серия из нынешней Чечено-Ингушетии также грациальна, т.е. близка к каспийскому типу, отличаясь тем самым от близких к современности серий чеченцев и ингушей, но в остальных признаках сходна с ними. И, как отмечалось еще в начале прошлого века, чеченцы, особенно первые, и ингуши в сравнении с другими (видимо, собственно) кавказскими народами отличаются наибольшей долихоцефалией. Не случайно, еще на рубеже новой эры нахские племена еще занимают южные склоны Центрального Кавказа, и миграция (вай)нахских (будущие чеченцы, ингуши, орстхойцы и аккинцы) народов из Закавказья на север имела место в конце раннего - начале позднего средневековья, что, в принципе, коррелирует с началом вытеснения каспийского расового типа из (северо)западной (высоко)горной части Дагестана.
В свою очередь, отмеченная выше антропологическая близость кумыков прежде всего к таким же тюркоязычным, близким по языку к ним азербайджанцам, затем ино(восточнокавказо)язычным лезгинам, цахурам и даргинцам, вероятно, кайтагцам поддерживается дерматоглифическими (отпечатки пальцев) данными. Причем по усредненным показателям, включая женщин, наибольшую близость к кумыкам обнаруживают балкарцы, затем азербайджанцы и на третьем месте – грузины-мохевцы Дарьяльского прохода. За ними следуют карачаевцы, близки лезгины и аварцы, в мужских сериях удины из Азербайджана, несколько дальше отстоят кабардинцы, чеченцы и даргинцы и расходятся ногайцы и лакцы.
Вместе с тем ввиду отсутствия антропологической близости и при исключении матуризации соответствующие дерматоглифические показатели у балкарцев и карачаевцев, мохевцев, кабардинцев, удин и аварцев могут говорить и о возможности этнического смешения, обусловившего утрату в результате метисации первоначального каспийского расового типа. Представители последнего, видимо, оказались в соответствующих территориальных пределах, где проживают вышеупомянутые этносы, в меньшинстве.
Причем, какие-либо следы субстратного языкового воздействия на язык кумыков в результате упомянутого выше этнического смешения (прото, древних)кумыков с носителями нетюркских (см. выше) народов, т.е. мохевцев, кабардинцев, удин и аварцев, не обнаруживаются. Вместе с тем, учитывая общность антропологического типа носителей лезгинских, кумыкского и азербайджанского языков, следовало бы предположить наличие, например, в кумыкском языке собственно лезгинского языкового субстрата, каковой при этом в данном языке не только не обнаруживается, но не имеют даже места единичные лексические усвоения из данных языков.
При этом о сравнительно поздней миграции носителей нахско-дагестанских языков в пределы Северо-Восточного Кавказа говорит и отсутствие в данном ареале соответствующей праязыковой топонимики, которая, в принципе, должна служить главным доказательством локализации их прародины в данном регионе. В то же время названия местных географических реалий, впервые упоминаемых на Восточном Кавказе на рубеже эр-первых веков н.э. в исторических источниках, вполне удовлетворительно объясняются, если привлечь данные тюркских языков, в том числе местных – кумыкского и азербайджанского. Кроме того, отмеченные в предшествующем изложении сведения языкового, антропологического, дерматоглифического и генографического характера, указывающие на исходное распространении (прото)тюрок -предков кумыков, азербайджанцев и других тюркских народов в том числе за пределами территории Дагестана, прежде всего в смежных ареальных пределах Восточного Кавказа и Закавказья, подтверждаются и археологическими данными.
ЛИТЕРАТУРА
- Алародии (этногенетические исследования).- Махачкала, 1995;
- Алексеев В.П.Этногенез.-М.:1986.
- Брокгауз Ф., Ефрон И. Энциклопедический словарь. – СПб.:1903. Т.ХХХУIII «А».
- Вести Кумыкского научно-культурного общества.- Махачкала, 2001. Вып.1(5).
- Волкова Н.Г.Этнонимы и племенные названия Северного Кавказа. М.: 1973.
- Гаджиев А.Г. Происхождение народов Дагестана (По данным антропологии). - Махачкала,1965.
- Гаджиев М.Г. Раннеземледельческая культура Северо-Восточного Кавказа.- М.:1991.
- Гаджиев М.Г., Давудов О.М., Шихсаидов А.Р. История Дагестана. - Махачкала, 1996.
- История народов Северного Кавказа с древнейших времен до конца ХУIII в.-М.: 1988.
- Исчезнувшие народы. - М.:1988.
- Климов Г.А. Введение в кавказское языкознание.-М.:Наука,1986.
- Коряков Ю.Б. Атлас кавказских языков.- М.: 2006.
- Марр Н.Я. К истории передвижения яфетических народов с юга на север Кавказа//Известия Императорской Академии наук.-СПб.,1916.№15.
- Материалы по антропологии Дагестана.- Махачкала, 1959.
- Материалы Международной научной конференции «Новейшие археологические и этнографические исследования на Кавказе».- Махачкала, 2007.
- Народы Дагестана.- М.:2002.
- Старостин С.А. Алтайская проблема и происхождение японского языка.-М: 1991.
- Тезисы докладов и сообщений Всесоюзной научной конференции «Проблемы происхождения нахских народов».- Шатой: 1991.
- Хить Г.Л.Дерматоглифика народов СССР. - М.:1983.
- Этническая история и фольклор.- М.: Наука, 1971.
РЕЗЮМЕ
В докладе обосновывается новая концепция этногенеза тюркских народов Восточного Кавказа - азербайджанцев и кумыков, являющихся мезолитическими первопоселенцами этой области, в контексте древнейшей прикаспийской прародины тюркских народов. Лишь в позднем средневековье они сменяются в западной высокогорной части Восточного Кавказа носителями нахско-дагестанских языков.
RESUME
In paper in the oldest Turkish homeland’s context is found the new conception of ethnogenesis of the Eastern Caucasus’es Turkish peoples - azerbaijans and kumyks, which are mezolite firstsettlers of this area. Only in the Middle Ages in the Western high-mountain part of the Eastern Caucasus they were replaced by native speakers of the Nakh-Daghestanian languages.
Mehmet Mehdi Bayat
AYA SELAM) DESTANININ IRAK TÜRKMEN
EDEBIYATINDAKI YANKILARİ
Azerbaycanın en büyük şiir ustadı , aynı zamanda Türk şairlerinin büyüklerinden biri olan Şehriyar Fuzuli gibi ün salan bir şairdir.
İran şiirinin tarihinde Hafız,Sadi ,Hayyam gibi meşhur simalar olmuşsada bu çağında onlara benzeri Tebrizli şair Türkler içinde Şehriyar ve Farslar içinde Hafizi mahlası ile tanılan Seyyid Mehmet Hüseyin Behcettir(1)
Şair Haydar babaya selam adlı şiirini yayınlar, yayınlamaz Türk şiir dünyasında büyük bir yankı yaratıp özel bir yer tutmuştur.
Bellidir Haydar Baba şairin (kayış kurşak) köyünde bulunan bir dağın adıdır(2)
O adı kaldıran destan dünya Türkleri içinde büyük bir sevgi kazanıp ve birçok sayıda şairler onun izinde yürüyerek nazireler yazmışlardır örnek olarak güney Azerbaycanda Mehmet Hüseyin Sahhaf , Cabbar bahçaban, Nasratullah Fethi Tebrizli , Coşğun Haşturutlu ,İnayetullah , M.Şibisterli takma adlı Dr.Mehmet Taki Zehtabi ve diğerleri(3)
Kuzey Azerbaycan Halil Rıza, Memed Rahim,Süleyman Rüstem,Abulfazıl hüseyni (Hasret) ve başkaları(4)
Taşkentten Cafer İftihari (5)
Türkiyede Verdi Kankılıç ,İdil Erol , Ali Korkut Akbaş(6)
Irakta ise destan okadar sevilip her şair buna nazire yazmayı milli bir görev ödemiş gibi bilmişlerdir bildiğimize göre 25 şairden fazla bu konuyu ele alan olmuştur
Şehriyar destanını terkibibend tarzında ve 11 heceli (4+4+3) veya (6+5) vezni ile yazmışsa da aruz veznine olan kabiliyeti nedeni ile heceyle insicam edilen aruz vezninide bir çok mısralarında kullanıp özellikle Hezec ,Remel,Recez,Hafif bahirleridir
1.(bulut dağdan inip kende çökende) mısra mafailun,mafailu,faulu tefilesi hezec bahrindendir
2.(men senin tek dağa saldım nefesi)
(sende kayter göklere sal bu sesi) mısralar failatun,failatun,feilun tefilesi remeldir
3.(Haydar baba gül guncesi hendandır) mısra mustefilun,mustefilun,mustefil recezdir
4.(bir uçaydım bu çırpınan yelinen) mısra failatun,mustefilun,failun hafif bahridir
Bu gibi örnekler şairin şiirinde çoktur konuları ise felsefe ,insanlık duygusu,özgürlük,folklor gelenek ve görenek ve köyde olup biten olayları ifade etmiştir
Biz Irak Türkmenleri ilk kez olarak Şehriyarı ve onun ölmez şah eserini altmşlı yıllarda daha yakından tanıdık hakkında ilk yazı İbrahim Dakuklu tarafından (Şehriyar ve haydar babaya selam) adlı makale Bağdatta çıkan kardeşlik dergisinde 1964 yılında yayınlanmıştır(7) İbrahim Dakuklu Pr. Ahmet Ateş tarafından hazırlanan ankara Üniversitesi 1964te yayınladığı ve 76 beşlikten oluşan birinci haydar babayı okurlara tanıtmıştır . Arkasınca ustad Ata Terzibaşı bir Tebriz seyahetinde şair ile görüşüp (Şehriyar) adlı makalesini yine aynı yıl aynı dergide yayınlamıştır(8) .
Ustad Ata Terzibaşı makalesinde şair ile sohbetleri ve onun şahsi ve edebi hayatına dair bilgileri ve haydar babanın basınlarını ve onun ikinci bölümünü okurlara tanıtmıştır.işte ilk olarak bu iki yazı nedeni ile geniş bir şekilde haydar
baba destanı Irak Türkmenleri arasında revac bulup yayılmıştır ve bir çok şair kalemini oynatıp kendine güvenerek ona nazireler yazmaya başlamıştır .
Haydar Baba destanı Türk bölgleri arasında geniş bir şekilde ateş gibi yayılırken Irak Türkmenleri içinde daha çok sevilip ve bugüne kadar ona nazireler devam etmektedir çünkü Irak Türkmen ağzı aynı azeri şivesidir . Daha önceden söylediğimizde 25 şairi aşan nazirelerden kitap halinde piyasaya çıkan aşağıda sıraladığım 19 kitaptır ve bu kitapların bazıları istenilen seviyede değildir kimi yazar dost beni işte görsün veya fuzulinin dediği gibi (tıfıl hem cevlan eder amma kamıştan atı var) deyimi ile yola çıkmıştır
| | Kitap adı | Yazarı | Basım yılı |
| 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 | Gürgür babaya selam Tuzhurmatu Gürgür baba Kaytaz baba bir ömür destanı Vatan destanı Gulam baba Balım babaya selam 1nci cilit Hıdır ilyas destanı Nergiz hanım destanı Balım babaya selam2nci cilit El sevgisi destanı Koca Hünkar destanı Balam nurden Dede kamber Kerkük kalesinin destanı İmam köyü Azerbaycan destanı Destan yazanlara destan Davut babaya selam | İsmail Serttürkmen Hüseyin Ali Mübarek Abdullatif benderoğlu Mehmet mehdi bayat oğlu Sabah Abdullah kerküklü Selahettin Naci oğlu Hasan kevser Rıza çolak oğlu Sabah abdullah kerküklü Hasan kevser Hıdır ğalip kahyagil Şemsettin Türkmen oğlu Fevzi Ekrem Sabır Demirci Dr. Orhan Hasan Hüseyin Necip şeyh Vahap S. Demirci Sabır Demirci Hazım şukur dakuklu | 1965 1965 1973 1979 1988 1993 1995 1998 1999 1999 2000 2001 2001 2001 2004 2005 2007 2008 2009 |
Amma bü hususta yazılan ve kıtap şeklınde olmayan şıırlerıse ( Koşa çoban) Mutasım namık selahiyeli ,(Gurgur baba) Faruk köpurlu , ( Gözlu baba) Sabah abdullah kerkuklu ,( Kaytaz baba şaırıne) "Felahı" mahlasıle tanılan Hasan Necef, (Tuzhurmatu ) Sabah Tuzlu,(Mursa Ali)Adnan Assafoğlu şairler tarafından yazılmışdır
Şehriyardan ilham alınarak ırakta yazılan ilk kitap 1965 yılında (gürgür babaya selam) adlı kitap İsmail Serttürkmen tarafından piyasaya çıkmışsada bildiğimize göre şair Hüseyin Ali Mübarek Serttürkmenden önce (Tuzhurmatu) şiir kitabını yazmıştır ve bir çok beşliklerini de 1964te kardeşlik dergisinde yayınlamıştı ancak kitap olarak 1965 yılında Serttürkmenın kıtabından sonra piyasaya çıkarmıştır(9)
Bu hususta örnek olarak Hüseyin Ali Mübarekin Tuzhurmatu başlıklı kitabını ayrıntılı bir şekilde ele alarak ve 1980 yılına kadar basılan kitaplardan bir takım beşlikleri aktarıp ve şaırlerin özet hayatlarını sızlere sunmayl yerinde görüyorum çünkü bu yıl Türkmen kültüründe bir dönem noktası sayılır ve bu yıldan sonra edebiyatımız büyük bir depreşmeye uğradı zira bu yılda ırak iran savaşı baş gösterirken dikta bir rijim ortaya atılmıştır ve bu yüzden milletimiz büyük bir baskı altında kalırken kimse içindekini kaleme alıp yansıtamadı.
1-Hüseyin Ali Mübarek
Tuz hurmatuda 1941,de doğdu ilk ve orta okulu memleketinde bitirdikten sonra ögretmen okulunu kerkukte tamamladi 40 yıl öğretmenlik ettikten sonra emekli oldu hala Tuzhurmatuda yaşıyor ,
İki kitap biri Turkce (Tuzhurmatu) o birside arapça( Title Bitle) adında yayınlamıştır.
Eskiden kerkük vilayeti şimdi ise selahettin vilayetine bağlı olan tuzhurmatu 60km uzaklığında kerkükün güneyine düşen bir Türkmen şehridir, bu şehır konumu önemli olduğu halde bayat köylerinin merkezi sayılır ve çoğu insanları bu aşiretten oluşur ve aynı şivede konuşurlar ve şairin şimdiye tek yuvası olan bu şehır bir çok şairlere esin kaynağı olmuştur ve bir çok Irak Türkmen edebiyatının parlak siamaları tuzlu oldukalrı herkesce bellidir(10) . Tuzhurmatu bir kültür kaynağı olarak folklor bakımından çok zengindir , eğer Kerkük Türkmenlerin merkezi sayılırsa Tuzhurmatu onların kültür merkezidir o yüzden şair Mübarek 4 heceli şehrini bir sembol edip Şehriyar gibi şiirlerini (sehlimumtenii) şeklinde açık bir dille halk için yazmıştır.
Şair Mübarekin kitabı mükemmel bir şekilde ister konu ister vezin ve kafiye ister islup ve anlam tarafından degerlidir ve bu kitap edebi çevrelerde ön salıp hatta Bakuda tebrizli şair Dr. (hasret) takma adlı Abulfazıl hüseyni (aksi sada ) adında ve 61 beşliği kapsayan Türk milletine sayğı ve sevgi dolu yanıt vermiştir
Şair mübarekin 127 beşlikten ibaret olan Tuzhurmatu adlı eseri 20 ağustos 1965 yılında kerkük basım evinde basılmıştır(11) Şair kitabında yurdu terennum ve toprağa ne kadar bağlı olduğunu gösteriyor ve halkının kalıtını dile getirip Irak Türkmenleri arasında geçmişleri canlandırıyor . kitabı okudukça ozaman toplumu ilgilendiren olaylar ile süsleyip çopan , çiftçi,tarla,zengin ve yoksul,yiğitlik ve şehitlik, hak ve nahak sözcüklerini işlediğini görüyoruz. Sonra şairin şehrinde bulunan kutsal yatırlar ve o dolaylara doğru akan aksu nehri , karavul ve mursa Ali adında dağları ve eskiden kalan yer adları ve halk tarafından işlenilen el işlerini ve Tuzhurmatunu folklor , gelenek ve göreneklerini işleyip ve Şehriyarın tam tersine dünyayı gerçek bir şekilde görüp iyimserlik gözüyle bakmıştır
Tuzhurmatu bu dünya çok şirindi
Sicağıysa savuğuysa serindi
Göze dayaz görünürse derindi
Akil adam vaktını boş geçirtmez
Hayat kuşun gam yelinde uçurtmaz
Bu kitabın bir özelliğide Şehriyarın izinde yürüyüpsede ama onun etkisi altında kalmamıştır ve Tuzhurmatu halkının ağzıyla yazılmasıdır ve bu ağız Türkiye türkcesine diğer Türkmen bölgelerin ağızlarından daha yakındır iran azerbaycanında olduğum zaman tuz hurmatu lehcesi tebrize bağlı olan (miyandap) şehri denılen koşa çayın tıpkı lehcesidir anladım., genel olarak Irak Türkmenleri kaf harfini x şeklinde telaffuz ederler ve burada şair aynı şekilde kullanmıştır
Şair kitabında bir parça ümittir(12) her gecenin arkasında bir ak gündüz olduğuna ve kıştan sonra bir yeşil bahar geldiğine inanmaktadır
İgide ver, kılınc meydan , kır atı
Hekime ver malı, mülkü,devleti
Ümitli ol, umit besler hayatı
İnan artık kış karnında bahar var
Murs geceden sora güler nahar var
Burada kullanılan yerli sözcükler murs = somurtkan, nahar = Arapça bir kelime gündüz , sora = sonra demektir
Şair bir peygamber gibi ona vahiy inerek geleceği bilen kimse olduğuna şairimiz inanmıştır, biz şimdiki Irakta yaşadığımız olayları sanki o biliyormuş ne tekim kardeş kardeşi acımadan öldürüp ve milleti parçalayan ve islam dinini zayıf düşüren ve suçsuz günahsız dökülen kanlar mezhep ayrımlarına değinerek ne güzel demiştir
Nanca getse mezheblerde ihtilaf
Onca kalmaz gönüllerde iitilaf
Mumin durar bu fitneden bir taraf
Hep mezhepler valla birdi cevherde
Bırak her şih bir söz desin menberde
Burada yerli sözcükler : nanca= ne kadar, onca= okadar, iitilaf= Arapçadır (koalisyon) , şeyh = din alimi demektir
Şairin kitabında yüzlerce bu gibi sözcükler yer almaktadır örnek olarak
1.cihan amme, gavuz tuluğ çalkardı
2.kamçı kuyruk annem kalav yağanda
3.günlüğümüzde çaklı mezrih alardığ
4.gözün tikip simsim ile şerbete
Mısralarında yerli sözcükler amme =hala , gavuz tuluğ = öküz derisinden yapılan tulum , annam kalavı: yağmurun biriken sularda yarattığı kabarcık, kilav = külah
Aanna = nine veya büyük anne, kamçı kuyruk= sağanak, merzih =Tobaç ,simsim arapça bir kelime susam , simsimle şeker= susamlı tatlı demektir
Tuzhurmatu şehrinde faslı bir ırmak olan aksunun kenarında (çay bostanı ) adında özel bir bostan yaz mevsimleri karpuz,börülce hiyar,taruzi adında salatalık ekilirdi o yaz hasılları okadar cok olduğu için ucuz fiyata satılıp her kes tartısız toptan alırdı
Kim görmüyüp tuzun üskek kalasın
Suyun dili kayaları yalasın
Lobya hiyar karpuza kol dolasın
Gel gideğin çay bostanına
Seyr edeğin aksuyun destanına
Tuzhurmatu aksu kavun karpuzu
Ne şavlıdı lale kimin kırmızı
Gelin barmağıdı o ya taruzi
Yaz günleri yükle satar ekenler
Kavun karpuz dolar hanlar dükanlar
Burada yerli sözcükler : lobya=börülce,şavlı = çok kırmızı bu terim sadece bu tür karpuz için kullanılır , taruzi = salatalık , han = eskiden köylülere misafirhane diye büyük bir evdir
Şair memleketin toplumsal hayatına dair özellikle düğün merasimlerine değinerek diyor: ozaman damda güveyin sağ tarafında duran sağdıc gelinin başına şeker veya para seperken onu avluda bulunan çocuklar kaparlardı sonra köy hayatında araba olmadığı için gelin atla getirilirdi ve o gelinin her kolundan bir kadın tutup onu eve giridirken güvey damdan ya elma veya turunc atardı
Tuzhurmatu atla gelin getmeği
Her kolundan bir hanımın tutmağı
Kürekenin damnan turunc atmağı
Bir tavıydı , bitti getti o günnen
Sanki indi geçer gözüm ögünnen
Erkeler toyda heley tepmeği
Sağ sağdıcın damnan şeker sepmeği
Uşağların onu yerde kapmağı
Her yadıma düşse gevlim hurc bağlar
Solmuş ömrüm birde baştan burc bağlar
Burada yerli kelimeler : küreken= güvey , tav = güc veya çok tez biten olay , halay tepmeğ= halay çekmek, hurc =heğbe ,hurc bağlar= altın dolu heğbe (mutlu olmak) ,burc = tumurcuk (yeşermek) demektir
Şair ozamanda olup biten çocuk oyunlarına da işaret ederek en güzeli (hamakul) oyunudur , çocukların kümbet şeklinde kum veya topraktan küme yaptıkları aynı zamanda o evin içini kazıp ortasında kağıtla ateş yakıp daha sonra yüksek bir sesle gülerek onu yıkmak
Hür toprağdan dak hamamkul yapardığ
Üstüne su avuç avuç seperdiğ
İçin oyup taph olanda kopardığ
Başkasına başlardığ gam yemeden
Dayanırdığ cafaya of demeden
Burada kelimeler : torpağ=toprak , hür torpağ= kırmızı ve sade toprak, dak= özenle yapılan,üstüne=üzerine ,taph= yıkılmak, kopmak=hızlı koşmak demektir
Konumuzda Tuzhurmatu kitabının iyi ve olumlu yönlerine işaret ederken buna rağmen bir şehirdeki Türkmen folklorunun bir çok yönlerine değinilmemiştir bilindiği gibi Türkmen köy ve şehirleri biri diğerlerinden farklı hemde bir özellikleri vardı ve bu şehrinde özelliklerinden biri folklor bakımından zenginliğidir şair hoyrtalarımızdan usul sahiplerinden (makamşinas) , milli halay , çocuk şarkısı halk hikayeleri , el işleri , eski mani , yiğitlikten bahs etimiş olsaydı sonra Tuzhurmatunun kısaca tarih ve coğrafyasını kitapta yer vermiş olsaydı ve kitapta zikr edilen yer adları ve yatırları ayak notunda açıklasaydı kitabın değeri daha artardı ayrıca yerli sözcükleri açıklamak için kitabın sonuna bir sözlük eklenseydi bu eserden bütün Türk dünyası yararlanmış olurdu bu yüzden eser dar bir çevrede yalnız Irak Türkmenleri içinde kalmıştı.
Önceden söylediğimiz gibi şair kitabını yayınlarken Azerbaycanlı şair abulfazıl hüseyni(hasret) Baküden (aksisada) adında yanıt vermiştir , bu yankılar yankısı henüz basılmamış 12/12/1966 yılında yazılıp derin manalı ve heyecanlı sözlerdir , lirik şiirlerle dolu olan kitap halinde Irak Türkmen tarihçisi rahmetli şakir sabır zabıt eliyle Baküden şairimize yetirilmiştir(13) ve o güzel bir ön sözle sunulmuştur
Şirazeden çıkmış ,azemetli tarih verekleri tek dağılan elime
Yaprakları yadlar hazanında saralan medeniyet gülüme
Şuleden yanar, kılıncdan keskin , zincirlenen dilime
Dostlara düşmanlara hamıya .
Ve bu güzel başlangıçla ne kadar sezgin bir şair olduğunu göstermiştir belkide bu nazik sözler bir kaside düzeyindedir şair kitabında milletine ve yurduna bağlı olduğunu belirtiyor ve halkının ölmez kalıtını dile getiriyor ve bizlere kanla sütle bağlı olduğunu gösteriyor
İki kardeş bir kişinin oğluyuz
Bir biriyle kanla sütle bağlıyız
İkimizde aşk oduyla dağlıyız
Baştan aşıp ayrılığın dert gemi
Hani bizim yaramızın merhemi
Kitabın aldım gece yatmadım
Men başımı naz başına atmadım
Rüyalara şehdü şeker katmadım
Çok yatmışam yukunun da vakti var
Tez yatanlar diyiller ki tez durar
Şair bizim dahi Fuzuliyi ne kadar sevdiğini ve onun ölmez eserlerine vakıf olduğunu gösteriyor zira her insan tarihiyle övünür ve tarihsiz bir millet köksüz ve dayancaksız bir ağaca benzer sanki şair Fuzuli ile onun dünya incisi sayılan gazellerinde (şebi hicran yanar canım ) ve şah eser leyla mecnununda olan (mende mecnundan fezun aşıklığ istidadı var aşıki sadık menem mecnunun ancak adı var ) beytlerini terennum etmek istiyor
Gelin açak tarihlerin faslını
Bir okuyak her bir kesin aslını
Bir dindirek fuzulinin neslini
Şebi hicran diyip yansın gazeller
Leyla olup kan ağlasın gözeller
Halkım için elde kuru canım var
Men insanam satılmaz vicdanım var
Damarımda babalardan kanım var
Yadigardır mısrı kılınc belimde
Başım gider sözüm kalar dilimde
Bir gün gelir baharımın gelini
Bezeyir bu insanlığın çölünü
Kızıl lale hınnalayar elini
Onda gidip navruz gülü dererdik
Bir birimize tebrik için vererdik
Ne kadar güzel ve ifadeli söylemiş (leyla olup kan ağlasın gözeller) zira leyla bir aşk harikası ise fuzulininde eseri bir hayat sembolü aşk denemesiydi. Şair dünyayı gücle değişmek ve her kes öz gücüne inanmasını uyğun görüyor şairin görevi en kutsal ve zor bir görevdir o
fidakarlık ve hak yolunda kan dökmek ve yüreğini bir mum edip halkı ışıklandırmak ister işte şair buna örnek hakkı terennum ederken (hellaci) dara çektirilmesini ve (ferhinin) dudağının diktirilmesini ve nesiminin derrisini yüzdürülmesini gösteriyor
Şair diye korkunc tufan görürüm
Dağdan muhkem odlu insan görürüm
Canı elde halka kurban görürüm
Hak üstünde mansur dara çekildi
Ferrehinin dudkları tikildi
Kimse gelmez yıkılanın hayına
Bakmak gerek milletlerin sayına
Her birinin nezer salak payına
Bir mecliste zamana tedbir alır
( Kim cennette başkası için yer alır )
Şairin şiiri yürek yandıran bir alevdir ana yurdundaki milletinin durumunu ve mertle namerdin arasındaki çekişmeyi ve yine dil ve elinin önemsiz kaldığını belirtiyor
Yeten mene sultan oldu han oldu
Gamli kalbim dert elinden kan oldu
Yazık yurdum yadlara meydan oldu
Yeten yetti yetmiyen bir daş attı
Saadetim ellerde bitti battı
Kabilemiz yiğilidir başıma
Nezer salır geçmişime yaşıma
Görüller ki neler gelip başıma
Zaman zaman men dilimi bağladım
Dirilere ölü tek yas sakladım
Şairin hayattaki dileği bir gün gelip bizim diyarlara hep beraber bir sofrada yemek yiyip güzel sohbetler etmektir insan gerek dost yolunda kenidini yorup ve zahmet çekip vefalı olmalıdır ve insan bir atılğan pehlivan gibi dünya ile uğraşıp
hayatta insan şan şerefle başı yüksek ve özgürlükle göğüsünü germezse o dünya yaşamaya değmez diyor
Minip çapıp geleceğim kerküke
İgid gerek dost yolunda ter töke
Sofranızdan halal çörek bir tike
Halal halal yemeliyem kardeşim
Sözlerimi demeliyim kardeşim
Türk oğluyam öz adıma hasretem
Aslan kimin birce parça giretem
Zencirimle yer üzüne ibretem
Bir destanam her varakım bir kitap
Bir kıtabam her mısraım inkilap
Bir güneşem dünya uça sönmerem
Yükselmişem birde yere enmerem
Akan selem asla geri dönmerem
Dağ sed ola kalasınnan aşaram
Azadelik terkisini koşaram
Haydar baba tuz hürmete çatanda
Kış dümanı başlarından atanda
Koyun kuzu eteginde yatanda
Çöllerimiz ellerini kınnalar
Beg milletim öz yurduna han olar
Buraya kadar Tuzhurmatu kitabı ve ona yanıt veren Abulfazıl Hüseyni'nin (Aksisada) kitabında bahsettik şimdi ise diğer şairlerin kitablarından bir takım beşlikleri buraya aktarıyorum .
2- İsmail Serttürkmen
Diyala velayetine bağlı kızlarbat ilçesinde 1926 ,da doğdu sonra ailesile birlikte önce Hanekin daha sonra kerkuke yerleşti ve orada öğretmen okulunda mezun olduktan sonra oğretmenlik mesleğine atıldı sonra ailesile birlikte yurdu terk ederek Kanadada yerleşmıştır . bir haç ziyaretinde 1999da mekkede vefat edip orada toprağa verilmiştir
Şehriyardan ilham alınarak ilk şiir kitabı İsmail Serttürkmen'in Gürgür Babaya selam adlı kitaptır Kerkük ağzıyla yazdığı küçük boy ve 101 beşliği kapsayan bu şiir kıtabı1965 yılında Belediye basım evinde basılmıştır şair kitabına ilk önce bu Hoyrat (bayatı ) ila başlıyor(14)
Şehreyar
Millete yar şehre yar
Gözum şair görmedi
Senin tekin şehreyar
Sonra şair bu beşliklerıle başlıyor
Gürgür baba selam olsun derinden
Yabancı degilem özler elinden
Nene kucağından mertler belinden
Gürgür baba salsav bizi yadıva
Adımız bağlıdı senuv adıva
Gürgür baba yaz gecesi işiğuv
Savuğlarda kızgın kızgın kışlığuv
Uşağları sevindiren hoşluğuv
Men beşigden işil işil bakardım
Uşağiyken hikmetivu okardım
Gürgür baba ışığuvda oynardığ
Kazandaki neftiv kimin kaynardığ
Sabah erken horozlardan baynardığ
Harda kaldı günlerimiz çağımız
Viran oldu bağvanımız bağımız
- Abdullatif Benderoğlu
Tuzhurmatuda 1937de doğdu ilk ve orta okulu Tuz ve kerkukte okumuştur uzun bir zaman ırak kultur bakanlığında Türkmen kültür müdürlüğile yurt gazetesinin baş yazarlığını yurutmuştur , görevinden istifade ederek bir çok turkçe ve arapça kitaplar yazmıştır Baku ünuversitesi ona fahri doktura diplomasını vermiştir sonra emekliye ayrılmıştır , rejim çökenden sonra Irakin kuzeyinde Irak kürtleri tarafından devlet naziri olup 2007de Ammanda vefat etmiş Necef şehrinde toprağa verilmiştir orta boy 46 beşliği kapsayan şairın Gürgür baba şiir kıtabı 1973,te yayımlanmıştır edebi bir dille yazılan ve sıyası konolara deginen bu kıtap Şehrıyarın Haydar Babasıle konu bakımınden hıç bır alakası yoktur kıtap Türkmen kültür müdürlüğü tarafından Bağdatta basılmıştır(15)
Dağlar gibi derdim vardır çekilmez
Şimşek çaksa seller esse sökülmez
Yanan yürek param parça dikilmez
Gürgür baba saç ateşi yad yansın
uykularda olanlarımız uyansın
Gürgür baba ateşini yan bırak
Ölenlerçin sevgi getir san bırak
Hiç ölmüyen tarih boyu şan bırak
Oğuz oğlu oğuzları sal yada
Bir dostunu gel satma sen bin yada
Gürgür baba kerkük elin satmadı
Dostunuda düşmanına katmadı
Ateş ateş alevlendi yatmadı
Yüzlerce yıl geçti yine uyaktır
Irak için sökülmiyen dayaktır
Gürgür baba haydar baba ağladı
Şehriyarın yarasını bağladı
Daşa dönen yürekleri dağladı
Sende biraz tebriz için yan baba
Kan kardaşı kan kusuyor kan baba
Tebriz yolu bulutlarla kablandı
Seller geldi gürdaplara dolandı
Tebriz türkü al kanına bulandı
Çek kılıncın koş atını kuş gibi
Özgürlüğün tad tadını kuş gibi
Dil açarkan açtım anam yanımda
İlk söz gezdi damarımda kanımda
Hala gezer yüreğimde canımda
Gürgür baba ana dilim unutmam
Halk yolundan başka bir yol hiç tutmam
Gürgür baba sönmez senin ocağın
Karanlıkta pırıl pırıl çırağın
Ver elini tut sözüme kulağın
Alevini gece gündüz saç bize
selam gönder şehriyara tebrize
- Mehmet Mehdi Bayat
1952' da Tuzhurmatu ilçesinde doğdu ilk ve orta okulu ve liseyi memleketinde bitirdikten sonra Bağdad edebiyat fakultesi Arap dili ve edebiyatı bölümünden 1974-1975 te mezun olmuştur sonra yuksek lisansı aynı Fakulteden alıp uzun bir zaman lise öğretmenliğini yapmıştır. 1991'de dikta rejim aleyhine millet ile kalkınmaya katılmıştır sonra Erdebil ünversitesinde bir ara Arap dili ve edebiyatı derslerini vermiştir rejim çöktukten sonra turkiye bilkent unuversitesi siyasi Bilgiler Fakultesinde yuksek diploma almıştır sonra Ankara Üniversitesi tarafından takdir Belgesi kazanmıştır yurt içinde ve dışında bir çok uluslar arası kurultaylara katılmıştır ve bir kaç kitap yayınlamıştır İrak ve Arap ve Azerbaycan yazıcılar birliğinde üyedir ve hala çalışmalarını sürdürmektedir.
Şair tarafından yazılan ve 110 beşliği kapsayan kaytaz baba bir ömür destanı kıtabı Tuzhurmatu şivesi ile yazılmışsada yazı dili tarzında kurallara dayanarak yazılmıştır . kitap yine Türkmen kültür müdürlüğü tarafından1979'da Bağdatta yayınlanmıştır (16)
Kaytaz baba yıldırımlar çakaydı
Gözlerimiz hak yoluna bakaydı
Dağıntılık aramızdan kakaydı
Ağaç kimin bir bağlama olaydık
Dertlerimiz duyup çare bulaydık
Kaytaz baba dolu olsun göllerin
koku saçsın güzellerin güllerin
Çiçeklensin dostlar geçen yolların
Dört bir yanın heyva olsun nar olsun
sizi gören çok yaşasın var olsun
Kaytaz baba oku hayat sılasın
Herkes kalksın kefenin parçalasın
Koklasınlar hürriyetin lalesin
Kaytaz baba iman eden millete
Hiç bir zaman boyun eğmez zillete
Bu diyardı şiirin taze gülşeni
Fuzulinin rüzgar açan meskeni
Yiğitlerin at oynağı meydanı
Hasta sesler şiiri derde salıptı
Fuzulinin ancak adı kalptı
Özgürlüğün ne aydındır ocağı
Dinçlik dolu çok serindir kucağı
Ona varsan görünmezde bucağı
Peri olur gölgesinde yaşıyan
Dertle ölür üzüntüsün taşıyan
İnsan olan cevherini itirmez
Az ömrünü boş boşuna bitirmez
Hiç kimseye kader zillet getirmez
Babam diyer taş yağmurdan ıslanmaz
Nanca kalsa altun yerde paslanmaz
Her bir millet tarihi ile ögünür
Kötü kimse tarih boyu sögülür
Kuşakların lanetiyle dögülür
İnsan gerek varlığıyla çalışsın
Aydın yüzle tarihlere kavuşsun
Tarihleri şanlandıran şehitti
Gönüllerde heykel kuran yiğitti
Şehitlere tarihler baş eğitti
Zaman geçer şehid yadı silinmez
Adi kalır kabri nerde bilinmez
Kaytaz baba sana vatan söyledim
Bas bağrına canım kurban eyledim
Torpağından yanğın bir ses dinledim
Vatan kadrin vatansızlar bilerler
Bir karışa bin can kurban dilerler
Hazan yeli yaprakları döksede
Yeni bir gün ömrümüzden söksede
Zaman yükü belimizi büksede
Seni görsem genc olaram kocalmam
Sana baksam dünya boyu acalmam
Kaytaz baba ey bereket kaynağı
Ey şan şeref mertlik sever yığnağı
Alem yatsa ey memleket oyağı
Aç kolların kokla beni kucakla
Tarih yapan kutsal dilim sen sakla
Kaytaz baba ey mertliğin sembolü
Şairlerin aşıkların sağ solu
Ak yüz ile aydınlattın hep yolu
Sende gönder selam haydar babaya
Şehriyara ilham veren her aya
Kaytaz baba güverçinler uçanda
Yavruları kanatların açanda
Seslenirdim güller koku saçanda
Kucak kucak selam sana şehriyar
Aşık olup eşarına bu diyar
Son olarak şehriyarın hakkında ne kadar nazireler yazılmışsada hiç biri onun tadını veremez çünkü şair Türk tarihine mal olan bir değerli yapıttır ve Şehriyar Türk şiirinin bir sembolü olarak Fuzuli gibi ölmeyen ve dünya durdukça gönüllerde yaşayan bir destandır.