Летапісы як гістарычная крыніца
Информация - История
Другие материалы по предмету История
Змест
Увядзенне
1. Паняцце летапісе
2. Змест летапісе
3. Метады вывучэння летапісе
Заключэнне
Спіс літаратуры
Увядзенне
Летапісы, гістарычныя творы XI-XVII стст., у якіх апавяданне вялося па гадах. Аповяд пра падзеі кожнага года ў летапісах звычайна пачынаўся словамі: "у лета" - адсюль назва - летапіс. Словы "летапіс" і "летапісец" равнозначащи, але летапісцам мог называцца таксама і складальнік такога творы. Летапісы - найважнейшыя гістарычныя крыніцы, самыя значныя помнікі грамадскай думкі і культуры Старажытнай Русі. Звычайна ў летапісе выкладалася руская гісторыя ад яе пачатку, часам летапісе адкрываліся біблейскай гісторыяй і працягваліся антычнай, візантыйскай і рускай. Летапісы гулялі важную ролю ў ідэалагічным абгрунтаванні княжацкай улады ў Старажытнай Русі і прапагандзе адзінства рускіх зямель. Летапісы ўтрымоўваюць значны матэрыял аб паходжанні ўсходніх славян, аб іх дзяржаўнай улады, аб палітычных ўзаемаадносінах ўсходніх славян паміж сабой і з інш народамі і краінамі.
Мэта даследавання - вывучэнне летапісе як гістарычнай крыніцы, метады іх вывучэння.
Задачы даследавання:
) раскрыць паняцце летапісе;
) разгледзець змест летапісе;
) выявіць метады вывучэння летапісе.
летапісы гістарычная крыніца апавяданне
1. Паняцце летапісе
У Кіеве ў XII ст. летапісанне вялося ў Кіева-Пячэрскім і Выдубицком Міхайлаўскім манастырах, а таксама пры княжым двары. Галіцка-Валынскае летапісанне ў XII ст. засяроджваецца пры дварах галіцка-валынскіх князёў і біскупаў. Паўднёварускія летапісанне захавалася ў Іпацьеўскім летапісе, якая складаецца з "Аповесці мінулых гадоў", працяг у асноўным кіеўскімі навінамі (канчаючы 1200), і Галіцка-Валынскай летапісе (канчаючы 1289-92). У Уладзіміра-Суздальскай зямлі галоўнымі цэнтрамі летапісання былі Уладзімір, Суздаль, Растоў і Пераяслаў. Помнікам гэтага летапісання зяўляецца Лаўрэнцьеўскага летапіс, якая пачынаецца "Аповесць мінулых гадоў", працяг уладзіміра-суздальскімі навінамі да 1305, а таксама Летапісец Пераяслаўля-Суздальскага (изд.1851) і Радзівілаўскі летапіс, упрыгожаная вялікай колькасцю малюнкаў. Вялікае развіццё атрымала летапісанне ў Ноўгарадзе пры двары арцыбіскупа, пры манастырах і цэрквах.
Мангола-татарскае нашэсце выклікала часовы заняпад летапісання. У XIV-XV стст. яно зноў развіваецца. Найбуйнейшымі цэнтрамі летапісання зяўляліся Ноўгарад, Пскоў, Растоў, Цвер, Масква. У летапісных скляпеннях адлюстроўваліся гл. чынам падзеі мясцовага значэння (нараджэнне і смерць князёў, выбары пасадніка і тысяцкі у Ноўгарадзе і Пскове, ваенныя паходы, бітвы і г. д.), царкоўныя (пастаўленне і смерць біскупаў, ігуменаў манастыроў, пабудова цэркваў і інш), неўраджай і голад, эпідэміі, характэрныя зявы прыроды і інш Падзеі, якія выходзяць за межы мясцовых інтарэсаў, адлюстраваны ў такіх летапісах слаба. Наўгародскае летапісанне XII-XV стст. найбольш поўна прадстаўлена Наўгародскай Першай летапісам старэйшага і малодшага выводзіць. Старэйшы, або больш ранні, ізвода захаваўся ў адзіным Сінадальнай пергамене (харатейном) спісе XIII-XIV стст.; Малодшы ізвода дайшоў ў спісах XV ст. У Пскове летапісанне было звязана з пасадніка і дзяржаўнай канцылярыяй пры саборы Тройцы. У Цверы летапісанне развівалася пры двары цвярскіх князёў і біскупаў. Прадстаўленне аб ім даюць Цвярской зборнік і Рагожскі летапісец. У Растове летапісанне вялося пры двары біскупаў, і летапісы, створаныя ў Растове, адлюстраваны ў шэрагу скляпенняў, у тым ліку у Ермалінская летапісе к. XV ст.
Новыя зявы ў летапісання адзначаюцца ў XV ст., Калі складалася Рускае дзяржава з цэнтрам у Маскве. Палітыка маскоўскіх вёў. князёў знайшла сваё адлюстраванне ў агульнарускіх летапісных скляпеннях. Пра першы маскоўскім агульнарускіх зборы даюць уяўленне Траецкая летапіс н. XV ст. (Знікла пры пажары 1812) і Сімяонаўская летапіс ў спісе XVI ст. Траецкая летапіс канчаецца 1409. Для складання яе былі прыцягнутыя разнастайныя крыніцы: наўгародскія, Цьвяры, пскоўскія, смаленскія і інш Паходжанне і палітычная накіраванасць гэтай летапісе падкрэсліваюцца перавагай маскоўскіх вестак і агульнай спрыяльнай ацэнкай дзейнасці маскоўскіх князёў і мітрапалітаў. Агульнарускіх летапісных скляпеннем, складзеным у Смаленску ў к. XV ст., Была т. зв. Летапіс Авраамки; інш зборам зяўляецца Суздальская летапіс (к. XV ст.).
Летапісны звод, заснаваны на багатай наўгародскай пісьменства, "Сафійскі временник", зявіўся ў Ноўгарадзе. Вялікі летапісны звод зявіўся ў Маскве ў к. XV - н. XVI стст. Асабліва вядомая Васкрасенская летапіс, канчаюцца на 1541 (складанне осн. Часткі летапісе адносіцца да 1534-37). У яе ўключана шмат афіцыйных запісаў. Такія ж афіцыйныя запісы ўвайшлі ў шырокую Львоўскую летапіс, які ўключыў у свой склад "Летапісец пачатку царства цара і вялікага князя Івана Васільевіча", да 1560. Пры двары Івана Грознага ў 1540-60-х быў створаны Асабовы летапісны звод, г. зн. летапіс, якая ўключае малюнкі, якія адпавядаюць тэксту. Першыя 3 тома асабовага збору прысвечаны сусветнай гісторыі (складзенай на падставе "Хранограф" і інш твораў), наступныя 7 тамоў - рускай гісторыі з 1114 па 1567. Апошні тым асабовага збору, прысвечаны цараванню Івана Грознага, атрымаў назву "царскай кнігі". Тэкст асабовага збору заснаваны на больш ранняй - Ніканаўскі летапісе, якая ўяўляла вялікую кампіляцыю з разнастайных летапісных вестак, аповесцяў, жыццяў і