Летапісы як гістарычная крыніца
Информация - История
Другие материалы по предмету История
Летапісны звод, заснаваны на багатай наўгародскай пісьменства, "Сафійскі временник", зявіўся ў Ноўгарадзе. Вялікі летапісны звод зявіўся ў Маскве ў канцы XV - пачатку XVI стст. Асабліва вядомая Васкрасенская летапіс, канчаюцца на 1541 (складанне асноўнай часткі Летапісы ставіцца да 1534-37). У яе ўключана шмат афіцыйных запісаў. Такія ж афіцыйныя запісы ўвайшлі ў шырокую Львоўскую летапіс, які ўключыў у свой склад "Летапісец пачатку царства цара і вялікага князя Івана Васільевіча", да 1560. Пры двары Івана Грознага ў 40-60-х гг. XVI ст. быў створаны Асабовы летапісны звод, т.е. летапіс, якая ўключае малюнкі, якія адпавядаюць тэксту. Першыя 3 тома асабовага збору прысвечаны сусветнай гісторыі (складзенай на падставе "Хранограф" і інш твораў), наступныя 7 тамоў - рускай гісторыі з 1114 па 1567. Апошні тым асабовага збору, прысвечаны цараванню Івана Грознага, атрымаў назву "царскай кнігі". Тэкст асабовага збору заснаваны на больш ранняй - Ніканаўскі летапісе, якая ўяўляла вялікую кампіляцыю з разнастайных летапісных вестак, аповесцяў, жыццяў і інш У XVI ст. летапісанне працягвала развівацца не толькі ў Маскве, але і ў інш гарадах. Найбольш вядомая Валагодскай-Пермская летапіс. Летапісы вяліся таксама ў Ноўгарадзе і Пскове, у Пячэрскім манастыры пад Псковам. У XVI ст. зявіліся і новыя віды гістарычнага апавядання, ужо якія адыходзяць ад летапіснай формы, - "Кніга паважная царскага радаводы" і "Гісторыя пра Казанскім царстве".
У XVII ст. адбывалася паступовае адміранне летапіснай формы апавядання. У гэты час зявіліся мясцовыя Летапісы, з якіх найбольш цікавыя Сібірскія летапісе. Пачатак іх складання ставіцца да 1-й палове XVII ст. З іх больш вядомыя Строгановское летапіс і Есіпоўскага Летапісы. У канцы XVII ст. табольскім сынам баярскім С.У. Ремезовым была складзена "Гісторыя Сібірская" ("Сібірскія летапісе", 1907). У XVII ст. летапісныя звесткі ўключаюцца ў склад ступенных кніг і хранограф. Слова "Летапісы" працягвае ўжывацца па традыцыі нават для такіх твораў, якія слаба нагадваюць Летапісы ранейшага часу. Такім зяўляецца Новы летапісец, які апавядае пра падзеі канца XVI - пачатку XVII стст. (Польска-шведская інтэрвенцыя і сялянская вайна), і "Летапіс аб шматлікіх бунту".
Летапісанне, якая атрымала значнае развіццё ў Расіі, у меншай ступені было развіта ў Беларусі і на Украіне, якія ўваходзілі ў склад Вялікага княства Літоўскага. Найбольш цікавым творам гэтага летапісання пачатку XVI ст. зяўляецца "Кароткая Кіеўскі летапіс", якая змяшчае Наўгародскую і Кіеўскую скарочаны Летапісы (1836). Старажытная гісторыя Русі прадстаўлена ў гэтай Летапісы на падставе больш ранніх летапісных збораў, а падзеі канца XV ?? - пачатку XVI стст. апісаны сучаснікам. Летапісанне развівалася таксама ў Смаленску і Полацку ў XV-XVI стст. Беларускія і смаленскія Летапісы ляглі ў аснову некаторых Летапісы па гісторыі Літвы. Часам Летапісы называюць і некаторыя ўкраінскія гістарычныя творы XVIII ст. (Летапіс Самовидца і інш.) Летапісанне вялося таксама ў Малдавіі, Сібіры, Башкірыі.
Летапісы служаць асноўнай крыніцай для вывучэння гісторыі Кіеўскай Русі, а таксама Расіі, Украіны, Беларусі ў XIII-XVII стст., Хоць яны і адлюстроўвалі ў асноўным класавыя інтарэсы феадалаў. Толькі ў Летапісы захаваліся такія крыніцы, як дагаворы Русі з грэкамі X ст., Руская праўда ў кароткай рэдакцыі і да т.п. Велічэзнае значэнне маюць Летапісы для вывучэння рускай пісьменнасці, мовы і літаратуры. Летапісы ўтрымоўваюць таксама каштоўны матэрыял па гісторыі інш народаў СССР.
Вывучэнне і публікацыя Летапісы ў Расіі і СССР вядзецца больш за дзвесце гадоў: у 1767 ў "Бібліятэцы Расійскай гістарычнай, якая змяшчае старажытныя летапісы і ўсякія цыдулкі" быў апублікаваны летапісны тэкст, а з 1841 да 1973 выходзіць Поўны збор рускіх летапісаў.
В.М. Тацішчаў і М.М. Шчарбатаў паклалі пачатак вывучэнню Летапісы Сорак гадоў прысвяціў даследаванню "Аповесці мінулых гадоў" А. Летапісы Шлецер, чысцячы летапіс ад памылак і описок, тлумачачы "цёмныя" месцы.П.М. Строеў разглядаў летапісе як зборнікі ці "скляпенні" папярэдняга матэрыялу. Выкарыстоўваючы методыку Шлецера і Строева, М.П. Пагодзін і І.І. Срезневский ўзбагацілі навуку мноствам фактаў, якія палегчылі вывучэнне гісторыі рускай Летапісы
І.Д. Бяляеў класіфікаваў Летапісы на дзяржаўныя, фамільныя, манастырскія і летапісныя зборнікі і паказаў, што пазіцыя летапісца вызначалася яго тэрытарыяльным і саслоўным становішчам. М.І. Сухамлін ў кнізе "Аб старажытнай рускай летапісу як помніку літаратурным" (1856) паспрабаваў усталяваць літаратурныя крыніцы пачатковай рускай летапісу.К.М. Бястужаў-Румін ў працы "Аб складзе рускіх летапісаў да канца XIV ст." (1868) упершыню расклаў летапісны тэкст на гадавыя запісы і паданні. Сапраўдны пераварот у вывучэнні Летапісы быў выраблены акад.А. А. Шахматава. Ён ўжываў Параўнанне розных спісаў, тонка і глыбока аналізуючы матэрыял, і зрабіў гэты метад асноўным у сваёй працы над даследаваннем Летапісы Шахматаў надаваў вялікае значэнне высвятленню ўсіх акалічнасцяў стварэння Летапісы, кожнага спісу і збору, звяртаў увагу на вывучэнне розных храналагічных указанняў, якія сустракаюцца ў Летапісы, ўдакладняючы час іх складання і выпраўляючы фактычныя недакладнасці. Шмат дадзеных здабываў Шахматаў з аналізу описок, хібнасцяў мовы, дыялектызмы. Ён упершыню узнавіў суцэльную карціну рускага летапісання, прадставіўшы яго як генеалогію амаль усіх спісаў і разам з тым як гісторыю рускага грамадскага сам?/p>