Крыніцы i асноўныя рысы старажытнага права Беларусі ў IX-XIII стст

Информация - Юриспруденция, право, государство

Другие материалы по предмету Юриспруденция, право, государство

і, узаемны выкуп і вяртанне на радзіму рабоў - палонных, міжнародныя абавязнні рускіх вяртаць маёмасць грэкаў, пацярпелых караблекрушэнне;

у 945 годзе складзена трэцяя дамова з грэкамі, якая ўключае у сябе артыкулы з дамоў 907 і 911 гг., з некаторымі зменамі не ў карысць рускіх, і дадатак аб памежных землях;

у 971 годзе князь Святаслаў трывае паразу ад грэкаў і складае чацвёртую дамову з грэкамі аб вечным міры з грэкамі. Дамовы не ўсталёўвалі якіх-небудзь нормаў для рускага права, але мелі вельмі вялікае значэнне для яго гісторыі. Пад уплывам Візантыйскай культуры рускія ўпершыню робяць спробу выказаць нормы свайго права ў пісьмовай форме, пасля чаго робяць іх для сябе абавязковымі.

Такое жа значэнне мелі і дамовы з немцамі, не гледзячы на тое, што складаліся яны ў пазнейшы час - ХІІ-ХІІІ стст. Дамовы з немцамі складалі заходнія землі: Смаленская, Наўгародская, Галіцкая і Полацкая. Нормы, якія ўтрымоўваліся ў гэтых дамовах, дзякуючы культурнай блізкасці абедзвюх бакоў, былі практычна ідэнтычныя. Тамака, дзе нямецкае права ішло ў разрэз з рускім - рускае брала верх.

 

. Асноўныя рысы права дзяржаў-княстваў

дзяржаўнасць ўсходнеславянскі беларускі

Узнікненне дзяржаў на тэрыторыі Беларусі суправаджалася фарміраваннем права. Дамінуючым правам у старажытнасці было звычайна, няпісанае права, крыніцай якога былі звычаі, узніклыя з супольных адносін, і санкцыянаваныя дзяржавай. Па меры фармавання дзяржавы складалася і права, пераважна з звычаяў і нормаў паводзін, выгодных панавальнаму класу. Вынікам стала несумяшчальнасць права і справядлівасці. Па меры таго, як узмацнялася напруга ў грамсадстве, паўстала неабходнасць у больш выразным азначэнні ўсіх бакоў грамадскага жыцця, што можна было зрабіць толькі пасродкам пісанага права, нормы якога ў вызначанай меры абмяжоўвалі самаўпраўнасць феадальнай адміністрацыі. Раннефеадальнае права прадугледжвала раўнапраўе вольных людзей і мяккасць пакарання, але ў той жа час феадалы карысталіся вызначанымі прывілеямі, замацоўвалася поўнае бяспраўе рабоў. Пісанае права не змяніла звычайнае, яны дзейнічалі на роўных умовах, дапаўняючы адзін аднаго, або змяняючы асобныя нормы, садзейнічаючы ўмацаванню існай улады. Першымі нарматыўнымі актамі пісанага права зяўляліся дамовы, граматы князёў.

Звычайным правам у старажытнасці рэгуляваліся ўсе праваадносіны: структура і кампетэнцыя дзяржаўных устаноў, правы і абавязкі розных класаў, сацыяльных груп насельніцтва, грамадзянскія, сямейныя, зямельныя, суда-працэсуальныя, і інш. На тэрыторыі Беларусі звычайнае права было панавальным да XV ст. Толькі з XV ст. яно паступова выцеснілася пісаным правам.

Для старажытнага звычайнага права характэрныя такія рысы, як: партыкулярызм, традыцыялізм, дуалізм. Партыкулярызм звязаны з наяўнасцю ў кожнай мясцовасці сваіх звычаяў, правіл, нормаў, адсутнасцю агульнадзяржаўнай прававой сістэмы. Традыцыяналізм прававых нормаў абумоўлены ў большайсці сваім уздзеяннем царквы. Царква прытрымлівалася прававой тэорыі, у падставе якой ляжала вучэнне аб тым, што ва усім святле, раз і назаўжды, усталяваны Богам нязменны парадак. Кожнага, хто спрабаваў крытыкаваць, або змяняць сацыяльна-эканамічную, палітычную або прававую сістэму, вінавацілі ў выступах супраць цэрквы. Гэта абмяжоўвала заканадаўчую дзейнасць князя, бо ён не быў упаўнаважаны ствараць або змяняць існыя нормы права. Дуалізм звычайнага права складаў у сабе ідэю поўнага бяспраўя рабоў і фармальнай роўнасці вольных людзей. З наступным развіццём феадальных адносін простыя людзі пачалі абмяжоўвацца ў працаздольнасці.

У канцы Х ст. Русь прымае хрысціянства. Натуральна, гэта вырабіла велізарны пераварот ва ўсіх сферах прававога жыцця, бо звычайнае рускае права супярэчыла вучэнням хрысціянскай маралі і царкоўнага права, прыехалі мноства асоб з Візантыі, якія абвыклі да свайго права, і ні ў якім разе не ждалі яго змяняць, і г.д. Такі пераварот мог прывесці да таго, што мясцовае права было бы цалкам заменена іншым. Але звычайнае рускае права адрознівалася сваёй устойлівасцю, таму зявілася толькі неабходнасць засвоіць царкоўнае права і часткова і вольна запазычаць некаторыя кодэксы візантыйскага права. Візантыйскае права аказала ўплыў на рускае: членашкодніцкія і хваравітыя пакаранні змяніліся грашовымі штрафамі, было прызначанае вызначаны колькасць слуханняў (у залежнасці ад важнасці справы), закон аб падробцы манеты быў заменены іншым (бо на Русі манеты яшчэ не чаканіліся).

Так, пераварот, выкліканы прыняццем хрысціянства, стымуляваў і самастойную заканадаўчую дзейнасць. Першы закон зявіўся ў форме статутаў. Першапачаткова ў законе дапушчаліся нявызначанасць формы, яго магчыма было змяняць без парушэння асноўных пачаткаў і без здагадкі аб падробцы. У статусах вызначаліся межы суду, прызначаецца ўтрыманне царквы, а ў статуце Яраслава ўтрымоўваецца шэраг крымінальных пастаноў, якія мелі сувязь з сямейным правам і маральнасцю.

Такім чынам, з вывучанага матэрыялу розных гісторыкаў відаць, што права хоць і пачынала развівацца, зяўлялася пісанае права, якая вяршэнствуе ролю ў грамадстве ІХ-ХІІІ стст. усё жа мела звычайнае права. Прычым, ні аб якім раўнапраўі ў той перыяд часу не магло ісці і прамовы. Чым больш матэрыяльных выгод меў чалавек, тым вышэй ён стаяў у грамадстве. А чым вышэй становішча ў грамадстве - тым больш мае праў.

 

 

Заключэнне

 

Вывучыўшы якая адпавядае літаратуру, і разглядзеўшы пытанні аб узнікненні дзяржаў на тэ?/p>