Знешняя палітыка В'етнама: ад старажытнасці да пачатку XX стагоддзя
Дипломная работа - История
Другие дипломы по предмету История
ЯК РАНЕЙ) СЮЗЕРЕНИТЕТА, А ПАСЛЯ - І ПРАМОЕ УПРАВЛЕНИЕ22. АЛЕ ГЭТАЯ СПРОБА ПРЫВЯЛА ДА ВАЙНЫ. ЯКІ ПРЫЙШОЎ ДА ЎЛАДЫ Ў КАМБОДЖЫ АНГ ДУОНГ БЫЎ РАШУЧЫМ ПРАЦІЎНІКАМ ЧУЖАЗЕМНАГА ЎПЛЫВУ, ТАМУ, НГУЕН ДАВЯЛОСЯ АДМОВІЦЦА АД НАМЕРАЎ ПАДПАРАДКАВАЦЬ САБЕ ЎСЮ ТЭРЫТОРЫЮ ЗАХОДНЯГА СУСЕДА, ХОЦЬ ВАЕННЫЯ ДЗЕЯННІ І ПАДОЎЖЫЛІСЯ АЖ 1845 ВАЯВАЦЬ ДАЛЕЙ ДВУМ СУСЕДЗЯМ ПА ІНДАКІТАЮ НЕ БЫЛО СЭНСУ: НАД АБЕДЗВЮМА КРАІНАМІ НАВІСЛА ПАГРОЗА ЗНЕШНЯГА ЗАВАЁВЫ. З ПАЧАТКАМ ФРАНЦУЗСКАЙ ЭКСПАНСІІ ВЕТНАМ І КАМБОДЖА ЗАБЫЛІСЯ АБ УЗАЕМНЫХ ПРЭТЭНЗІЯХ: КХМЕРЫ І ЎЕ АБЯДНАЛІ СВАЕ НАМАГАННІ ДЛЯ БАРАЦЬБЫ З АГУЛЬНЫМ ВОРАГАМ, ХОЦЬ НАМАГАННЯЎ ГЭТЫХ АКАЗАЛАСЯ НЕДАСТАТКОВА. АДНАК НЕ БУДЗЕМ ЗАБЯГАЦЬ НАПЕРАД: НАПЯРЭДАДНІ ФРАНЦУЗСКАГА ЎВАРВАННЯ Ў ІНДАКІТАЙ Ў КРАІНЕ ПОЎДНЯ АДБЫЛОСЯ ЯШЧЭ ДОСЫЦЬ ШМАТ ПАДЗЕЙ. ШТО Ж ТЫЧЫЦЦА НАБЫЦЦЯ ДАЙВЬЕТОМ АБРЫСАЎ, ПАДОБНЫХ З СУЧАСНЫМ ВЕТНАМАМ, ТО ТУТ ВАРТА ДАДАЦЬ, ШТО Ў 1789 ЎЕ НЕЙТРАЛІЗАВАЛІ АПОШНЮЮ СПРОБУ ДАЖЫВАЮЦЬ СВАЕ ДНІ ІМПЕРСКАГА КІТАЯ ЗАНЯВОЛІЦЬ ІХ КРАІНУ. З ГЭТАГА МОМАНТУ ДЛЯ ДАЙВЬЕТА ПАЧАЎСЯ МІРНЫ ЭТАП РАЗВІЦЦЯ ДЗЯРЖАВЫ, А ЎЖО Ў 1804 Г. ДЗЯРЖАВА АТРЫМАЛА СВАЁ СУЧАСНАЕ НАЗВА - ВЕТНАМ (ПАЎДНЁВЫ ВЕТ).
ІСТОТНАЕ ТЭРЫТАРЫЯЛЬНАЕ ПАШЫРЭННЕ І ЗДАБЫЦЦЁ ЗНЕШНЕПАЛІТЫЧНАГА ВАГІ Ў РЭГІЁНЕ НЕ МАГЛО НЕ АДБІЦЦА НА АБЛІЧЧЫ ВЕТНАМА Ў ВАЧАХ ІНШЫХ ДЗЯРЖАЎ. ДЗЯКУЮЧЫ КАНЧАТКОВАЙ ПЕРАМОЗЕ НАД КІТАЕМ У XV СТАГОДДЗІ І ЗНАЧНАГА ЭКАНАМІЧНАМУ РЫЎКА Ў ПЕРЫЯД З XV ПА XVII СТСТ. ВЕТНАМ ПЕРАТВАРЫЎСЯ Ў АДНАГО З ЛІДЭРАЎ ПУА І СТАЎ ПРЫНАДНЫМ КАВАЛКАМ ДЛЯ ЕЎРАПЕЙЦАЎ, ДА ТАГО ЧАСУ ЎЖО ПАЧАТКОЎЦАЎ БАРАЦЬБУ ЗА НЕЕЎРАПЕЙСКІХ ПРАСТОРУ. ПЕРШ ЗА ЦІКАВАСЦЬ ДА ВЬЕТСКИМ ЗЕМЛЯХ ВЫЯЎЛЯЛІ ТОЛЬКІ СУСЕДНІЯ ДЗЯРЖАВЫ: КІТАЙ, ЯКІ ІМКНУЎСЯ ЗАВАЛОДАЦЬ БАГАЦЦЯМІ КРАЮ І НАБЫЦЬ У СВАЁ ПАДПАРАДКАВАННЕ ВАЖНЫ Ў СТРАТЭГІЧНЫМ ПЛАНЕ РЭГІЁН (ВЕТНАМ ЛІЧЫЎСЯ КЛЮЧАВЫМ ДЗЯРЖАВАЙ НА ШЛЯХУ ВЫХАДУ ДА КРАІН ПАЎДНЁВЫХ МОРАЎ, СКРЫЖАВАННЕМ КУЛЬТУР, ДЗЕ ПЕРАМЯЖОЎВАЛІСЯ ВЬЕТСКИЕ, ЧЭЛ- КХМЕРСКІЯ, ЮЖНОКИТАЙСКИЕ НАРОДНАСЦІ, А ТАКСАМА ВАЖНЫМ ПУНКТАМ У ДЫЯЛОГУ З ІНДЫЯЙ, ЯКУЮ З ВЬЕТСКИМ ДЗЯРЖАВАЙ ЗВЯЗВАЛІ ЦЕСНЫЯ ПОВЯЗІ БУДЫЗМУ), ІНШЫЯ ДЗЯРЖАВЫ РЭГІЁНУ, ЯКІЯ СПРАБАВАЛІ АЛЬБО АДАБРАЦЬ У КРАІНЫ ПОЎДНЯ ЧАСТКА ЯЕ ЗЕМЛЯЎ (ЯК, НАПРЫКЛАД, ТЬЯМПА), АЛЬБО АТРЫМАЦЬ ДОСТУП ДА ВЕТНАМСКІМ РЫНКАЎ (ЯК СІЯМ АБО ЯВА). ПАЧЫНАЮЧЫ Ж З XVI СТ. КРАІНА ПОЎДНЯ СТАЛА ЎСТАЛЁЎВАЦЬ ЗНЕШНЕПАЛІТЫЧНЫЯ АДНОСІНЫ З КРАІНАМІ ЗАХАДУ, ШТО ДАЛО СТАРТ ДА ПЛАНАМЕРНАГА ПРАНІКНЕННЮ ЕЎРАПЕЙСКАГА ФАКТАРУ НА ВЕТНАМСКІЯ ЗЯМЛІ. ЕЎРАПЕЙЦЫ З ПРАГНАСЦЮ ПАЗІРАЛІ НА БАГАТЫЯ І ЎРАДЛІВЫЯ ЗЕМЛІ ВЕТНАМА, ЖАДАЮЧЫ ПАВЯЛІЧЫЦЬ ВЕТНАМСКІЯ РЫНКІ ДА СВАІХ УЛАСНЫХ. І, ЯК МЫ ЎЖО АДЗНАЧАЛІ, З ЧАСАМ ІМ ГЭТА ЎДАЛОСЯ.
ТАКІМ ЧЫНАМ, ПРЫМАЮЧЫ ДА ЎВАГІ ЎСЕ ВЫШЭЙПАКАЗАНАЯ, НЕЛЬГА НЕ АДЗНАЧЫЦЬ РЭЗКАЕ ЗМЯНЕННЕ ВЕКТАРА ЗНЕШНЯЙ ПАЛІТЫКІ ДАЙВЬЕТА. НА ПРАЦЯГУ ПАПЯРЭДНІХ 18 СТАГОДДЗЯЎ ЎЕ ПРЫХОДЗІЛАСЯ ВЕСЦІ КРОВАПРАЛІТНЫЯ БАІ З КІТАЙСКІМІ ІНТЭРВЕНТАМІ І ДУМАЦЬ АБ ПАШЫРЭННІ ТЭРЫТОРЫІ ІМ ПРАКТЫЧНА НЕ ДАВОДЗІЛАСЯ. ТЫМ НЕ МЕНШ, СТАРАЖЫТНЫ ВЕТ ЗМОГ ДАМАГЧЫСЯ ГАЛОЎНАГА - ЗДАБЫЦЬ СВАБОДУ ЯК УНУТРАНЫХ, ТАК І ЗНЕШНІХ ДЗЕЯННЯЎ (ХОЦЬ КІТАЙЦЫ І ПРАЦЯГВАЛІ ДАГЛЯДАЦЬ ЗА ПАЎНОЧНЫМІ РАЁНАМІ КРАІНЫ). ДЗЯКУЮЧЫ ГЭТАМУ ПЕРЫЯД З XV ПА XVII СТСТ. БЫЎ КУДЫ БОЛЬШ ПРАДУКТЫЎНЫМ Ў ЗНЕШНЕПАЛІТЫЧНЫМ ПЛАНЕ. НА ПРАЦЯГУ ГЭТЫХ ДВУХ СТАГОДДЗЯЎ КРАІНА НЕ ТОЛЬКІ ЎСТУПІЛА Ў ПЕРЫЯД РОСКВІТУ ФЕАДАЛІЗМУ, АЛЕ І ЗНАЧНА ПАВЯЛІЧЫЛА СВОЙ ЗНЕШНЕПАЛІТЫЧНЫ ВАГУ. ШМАТ У ЧЫМ ДЗЯКУЮЧЫ РАЦЫЯНАЛЬНАЙ, ЎЗВАЖАНАЙ ПАЛІТЫЦЫ КАРАЛЁЎ ДЫНАСТЫІ ЛЕ ДАЙВЬЕТ СТАЎ АДНЫМ З НАЙБОЛЬШ ЗНАЧНЫХ ДЗЯРЖАЎ ПУА: БЫЛА НАЛАДЖАНА ЗНЕШНЯЯ ГАНДАЛЬ, БУРНА РАСЛІ ГОРАДА, РАЗВІВАЛІСЯ РАМЁСТВЫ. АКРАМЯ ТАГО, ДАЙВЬЕТ ЗМОГ ДАМАГЧЫСЯ ЗНАЧНЫХ ТЭРЫТАРЫЯЛЬНЫХ НАБЫТКАЎ: БЫЛА КАНЧАТКОВА РАЗБІТА НЕКАЛІ ГРОЗНАЯ ТЬЯМПА, ЛІКВІДАВАНЫЯ АГМЕНІ СЕПАРАТЫЗМУ Ў ГОРНЫХ РАЁНАХ, ДАЛУЧАНЫЯ ЗАХОДНІЯ ТЭРЫТОРЫІ Ў РАЁНЕ ДЭЛЬТЫ Р. МЕКОНГ. НГУЕН НАВАТ АТРЫМАЛАСЯ РАСПАЎСЮДЗІЦЬ СВОЙ СЮЗЕРЕНИТЕТ НА КАМБОДЖУ І ЛАОС23. ТАКІМ ЧЫНАМ, ДАЙВЬЕТ ПЕРАТВАРЫЎСЯ Ў АДНО З НАЙБОЛЬШ РАЗВІТЫХ ДЗЯРЖАЎ ПУА, А СЛАВА АБ БАГАЦЦІ ЯГО ЗЯМЕЛЬ ПАШЫРЫЛАСЯ ДАЛЁКА ЗА МЕЖЫ РЭГІЁНУ. НЯДЗІЎНА, ШТО НЕЎЗАБАВЕ НА ЯГО З ЦІКАВАСЦЮ СТАЛІ ПАЗІРАЦЬ МНОГІЯ ЕЎРАПЕЙСКІЯ КРАІНЫ, ДА ТАГО МОМАНТУ ЎЖО РЫХТУЕЦЦА ДА ПРАНІКНЕННЯ НА АЗІЯЦКІ КАНТЫНЕНТ. ЎЗРОСЛЫ ЦІКАВАСЦЬ ЕЎРАПЕЙЦАЎ І ПРАДВЫЗНАЧЫЎ НАСТУПНАЕ ЗАВАЁВА ДЗЯРЖАВЫ ПОЎДНЯ ФРАНЦУЗСКІМІ КАЛАНІЗАТАРАМІ. АДНАК НАПЯРЭДАДНІ ЗАВАЁВЫ Ў КРАІНЕ АДБЫЛОСЯ ЯШЧЭ ДОСЫЦЬ ШМАТ ПАДЗЕЙ, ЯКІЯ ТАКСАМА ЗЯВІЛІСЯ ПРЫЧЫНАЙ ПЕРАТВАРЭННЯ ДАЙВЬЕТА Ў ЧАСТКУ ФРАНЦУЗСКАЙ КАЛАНІЯЛЬНАЙ ІМПЕРЫІ. ШТО ГЭТА БЫЛІ ЗА ПАДЗЕІ, МЫ ДАВЕДАЕМСЯ Ў НАСТУПНАЙ ЧАЛЕ.
Глава IV. Ветнам НАПЯРЭДАДНІ Каланізацыя
Пачынаючы з сярэдзіны XVII стагоддзя, Ветнам ўступіў у перыяд нестабільнасці, выкліканай, у першую чаргу, заняпадам феадалізму ў дзяржаве Поўдня. Гэты перыяд падоўжыўся аж да 1858 і меў цалкам лагічны вынік: аслаблены Ветнам не змог належным чынам супрацьстаяць знешняй пагрозе з боку Францыі і неўзабаве апынуўся часткай велізарнай калоніі - Французскага Індакітая. Якое ўспыхнула ў трэцяй чвэрці XVII стагоддзя паўстанне Тэйшонов ненадоўга падарыла ветнамскаму народу надзею на абяднанне краіны, расколатую на дзве часткі па капрызе буйных феадалаў семяў Чинь і Нгуен. Аднак гэтым надзеям не наканавана было спраўдзіцца: Тэйшоны двойчы змаглі разбурыць захопніцкія планы Сіяма і цінскага Кітая, аднак супрацьстаяць французскаму ўмяшанню і ўнутраным супярэчнасцям яны ўжо не змаглі. Шмат у чым з-за неразумнай палітыкі Нгуен і Чиней Ветнам напярэдадні заваёвы паўстаў перад французскімі каланізатарамі адным з самых адсталых дзяржаў рэгіёну з пахіствання дзяржаўным апаратам, а