Эпоха Адраджэння на тэрыторыi Беларусi
Информация - Культура и искусство
Другие материалы по предмету Культура и искусство
?сама i СЮ Крэве. Шматлiкiя СЮзгоркi i лагчыны СЮ наваколлi Крэва паспрыялi СЮзвядзенню тут мураванага замка СЮ канцы XIII - пачатку XIV ст. У плане КрэСЮскi замак меСЮ выгляд прамавугольнiка з дзвюма брамамi. Ад Лiдскага замка ён адрознiваСЮся тым, што яго галоСЮная т. зв. Княжацкая вежа выходзiла за перыметр замкавых муроСЮ. Вежа мела не менш як тры паверхi i была прыстасавана пад жыллё. На другiм яе паверсе знаходзiлiся княжацкiя пакоi.
КрэСЮскi замак сведка шматлiкiх гiстарычных падзей. Збудаваны СЮ часы Гедымiна, пазней ён стаСЮ рэзiдэнцыяй Альгерда. Тут быСЮ забiты Кейстут, знаходзiСЮся СЮ палоне ВiтаСЮт, а СЮ 1385 г. адбылося заключэнне унii памiж Полыпчай i ВКЛ. Замак быСЮ моцна пашкоджаны СЮ час руска-польскай вайны сярэдзiны XVII ст. i страцiСЮ свае абарончыя функцыi. Канчаткова муры помнiка былi разбураны СЮ ходзе першай сусветнай вайны.
КрэСЮскi замак займае асаблiвае меiа СЮ шэрагу помнiкаСЮ бела-рускага дойлiдства. Ён спалучыСЮ рысы абарончага збудавання i велiкакняжацкай рэзiдэнцыi. Умелае выкарыстанне асаблiваiей мяiовага рэльефу, дасягненняСЮ архiтэктурнай думкi ЕСЮропы прывя-ло да стварэння арыгiнальнага i магутнага замкавага комплексу.
Акрамя будаСЮнiцтва кастэляСЮ у XIV XV стст. перабудоСЮвалiся i старыя драСЮляныя нагорныя дзядзiнцы. Новагародскi замак iснаваСЮ у Х - XVII стст. Ён пэСЮны час зяСЮляСЮся рэзiдэнцыяй вялiкiх князёСЮ лiтоСЮскiх. РазмяшчаСЮся замак на СЮзгорку т.зв. Замкавай гары, акру-жанай глыбокiм ровам i земляным валам, дзе спачатку стаялi драСЮляныя iены. ДраСЮляныя пабудовы шмат разоСЮ гарэлi, а потым узнаСЮлялiся. У другой палове XIII ст. была пабудавана абарончая вежа з каменя, якая нагадвала Камянецкую вежу. Пасля аднаго з крыжацкiх нападаСЮ у канцы XIV ст. вежа была адбудавана амаль поСЮнаiю, але СЮжо не з каменя, а з цэглы. Яе назвалi ШчытоСЮкай. У канцы XIV ст. былi пабудаваны яшчэ 3 мураваныя вежы, злучаныя мураванымi iенамi. Паколькi вады СЮ замку не было i толькi на СЮсходнiм схiле Замкавай гары бiлi моцныя крынiцы, над адной з iх была СЮзве-дзена Калодзежная вежа. 3 поСЮначы на самым стромкiм схiле Замка-вай гары доСЮгi час захоСЮвалiся драСЮляныя iены, што тлумачыцца выгадным размяшчэннем гэтай часткi замкавых умацаванняСЮ.
Наступны этап перабудовы замка адбыСЮся СЮ канцы XV пачатку XVI ст. у сувязi з нападамi крымскiх татар. Была збудавана Дазорная вежа. Памiж ёй i ШчытоСЮкай узвялi iены, такiм чынам кольца замкавых збудаванняСЮ было замкнёна.
У XVI ст. Новагародскi замак зяСЮляСЮся адной з самых магутных пабудоСЮ, якая вытрымала шмат варожых нападаСЮ. Да нашага часу захавалiся толькi рэшткi iен i вежаСЮ.
У першай палове XVI ст. зноСЮ назiраецца росквiт замкавай архiтэктуры, што СЮ значнай ступенi было звязана з набегамi татар, войнамi з суседнiмi дзяржавамi, магнацкiмi спрэчкамi, сялянскiмi паСЮстаннямi.
У пачатку XVI ст. зявiСЮся Мiрскi замак, жамчужына беларускага мураванага дойлiдства, пабудаваны магнацкiм родам РЖльiнiчаСЮ па тыпу замкаСЮ-кастэляСЮ. У першых гаспадароСЮ замка не халiла грошай на яго дабудову, i СЮ 1568 г. ён перайшоСЮ да РадзiвiлаСЮ, тады замак быСЮ завершаны СЮ стылi рэнесансу. У плане замак блiзкi да квадрата з выступаючымi па вуглах вежамi. Пятая вежа мела СЮязную браму з падёмным мостам i каванай рашоткай, якая магла хутка спынiць ралтоСЮны напад ворага.
Мiрскi замак быСЮ добра прыстасаваны для агнястрэльнай абароны. Яго муры мелi два рады байнiц, а вежы выкарыстоСЮвалiся для стральбы з цяжкiх гармат. Менавiта вежы выконвалi галоСЮную абарончую функцыю: яны былi разлiчаны на прыцэльны агонь уздоСЮж му-роСЮ. Вежы заставалiся апошнiмi асяродкамi абароны, калi ворагi прарывалiся СЮ замак. Квадратная аснова кожнай вежы паступова пераходзiла СЮ васьмiграннiк. Такая форма была характэрна для замкавых вежаСЮ перыяду росквiту беларускай готыкi. Архiтэктурнае аздабленне фаса-даСЮ кожнай вежы спалучала розныя па форме i велiчынi дэкаратыСЮныя нiшы ,i замкавыя муры, па перыметры якiх праходзiСЮ дэкаратыСЮны пояс з цэглы. У мастацкiм афармленнi Мiрскага замка выкарыстаны такiя прыёмы, як гатычная му-роСЮка, падзел iен разнастай-нымi па форме атынкаванымi нiшамi.
Замак быСЮ адмiнiстрацыйным цэнтрам Мiрскага графства, дзе знаходзiлiся канцылярыя i турма. Мiрскi замак у асноСЮным захаваСЮся да нашага часу, i зараз вядзецца рэстаСЮрацыя гэтага выдатнага помнiка беларускага дойлiдства.
Акрамя мураваных замкаСЮ удасканальвалiся i перабудоСЮвалiся драСЮляныя замкi СЮ Полацку, Бераii, Мiнску, Гомелi, Мiiславе i iншых гарадах. Замкi, iншыя абарончыя збудаваннi мелiся амаль ва СЮсiх гарадах. Вось чаму Беларусь сярэднявечча называюць краiнай замкаСЮ.
Разам з замкамi другiм пануючым архiтэктурна-кампазiцыйным цэнтрам гарадскiх пасяленняСЮ былi гандлёвыя плошчы, дзе размяшчалiся будынкi магiстратаСЮ, купецкiя лаСЮкi, крамы.
Значнае меiа СЮ архiтэктуры адзначанага перыяду займала куль-тавае дойлiдства. Нi цэрквы, нi каiёлы XIV першай паловы XV ст. на тэрыторыi Беларусi не захавалiся. Археалагiчныя даследаваннi Верхняй царквы СЮ Гароднi, царквы СЮ Навагародку дазволiлi меркаваць, што з гэтых пабудоСЮ пачынаецца новы этап у беларускiм культавым дойлiдстве, якому СЮлаiiва засваенне гатычных традыцый.
У сувязi з пашырэннем каталiцызму пасля заключэння КрэСЮскай унii на СЮсёй тэрыторыi Беларусi пачалося будаСЮнiцтва каiёлаСЮ. Троiцкi каiёл у в.РЖшкалдзь (Баранавiцкi р-н) адзiны помнiк беларускага культавага дойлiдства перыяду ста-наСЮлення гатычнай архiтэктуры, якi цалкам захаваСЮся. Ён быСЮ створаны прыкладна СЮ 1471 1472 гг. Троiцкi каiёл кам-пактная прамавугольная СЮ пла-