Французскi фiзiк Андрэ Мары Ампер
Информация - Физика
Другие материалы по предмету Физика
мпульсаСЮ, вярнулых Ампера да актыСЮнага жыцця, стала яго сустрэча з златавалосай Катрын Каррон. Ампер закахаСЮся зрэзу i назаСЮжды, але згоды на вяселле атрымалася дамагчыся толькi праз тры гады. Вялiкую падтрымку Амперу аказала Элиза, сястра Катрын, раней iншых якая зразумела i ацанiлая яго выключныя душэСЮныя якаii. У жнiСЮнi 1800 г. нарадзiСЮся сын Амперов, якога СЮ гонар дзеда назвалi Жан Жакам.
2. У Бурзе i Лiёне
Яшчэ да жанiцьбы Андрэ АмпераСЮ пачаткаСЮ выкладаць, даючы дзелi СЮрокi па матэматыцы. Зараз жа яму атрымалася выклапатаць меiа настаСЮнiка СЮ Цэнтральнай школе г. Бурга. Мiнуючы СЮ лютым 1802 гутарка СЮ Камiсii, ён быСЮ прызнаны падрыхтаваным для правядзення заняткаСЮ. Становiшча СЮ бургской школе была СЮбогай, i Ампер спрабаваСЮ хоць бы трохi СЮдасканалiць фiзiчны i хiмiчны кабiнеты, хоць грошай для гэтага нi СЮ школы, нi, тым больш, у настаСЮнiка не было. Дараванне было вельмi невялiкiм, а прыходзiлася жыць асобна ад жонкi i дзiцяцi, пакiнутых у Лiёне. Хоць чым магла дапамагала мацi Ампера, яму прыходзiлася шукаць дадатковага заробку, даючы яшчэ СЮрокi СЮ дзелi пансiёне Дзюпра i АлiСЮе.
Нягледзячы на вялiкую педагагiчную нагрузку, Ампер не пакiдае навуковую працу. Менавiта СЮ гэты час ва СЮступнай лекцыi СЮ Цэнтральнай школе СЮ 1802, а яшчэ раней - на паседжаннi Лiёнскай акадэмii, у прысутнаii Вольта, ён упершыню выказвае думку, што магнiтныя i электрычныя зявы могуць быць растлумачаныя, зыходзячы з адзiных прынцыпаСЮ.
Не слабеюць i яго высiлка СЮ воблаii матэматыкi. Тут на першы план выходзяць даследаваннi па тэорыi верагоднаiяСЮ. Яны былi заСЮважаныя СЮ Акадэмii навук, дзе, у прыватнаii, на iх звярнуСЮ увагу Пер Сымон Лаплас. Гэта зявiлася падставай для прызнання Ампера падыходным на пасаду выкладчыка СЮ якi адкрываСЮся тады Лiёнскiм лiцэi. Яго кандыдатура была высунутая ДАламбером. У красавiку 1803 дэкрэтам Консульствы Ампер быСЮ прызначаны на жаданае для яго меiа выкладчыка лiцэя. Аднак, Ампер заставаСЮся СЮ Лiёне менш двух гадоСЮ.
Ужо СЮ сярэдзiне кастрычнiка 1804 ён быСЮ залiчаны на пасаду рэпетытара Полiтэхнiчнай школы СЮ Парыжы i пераехаСЮ туды.
3. Першае дзесяцiгоддзе СЮ Парыжы
Пераезд у Парыж адбыСЮся неСЮзабаве пасля таго, як Ампер заСЮдавеСЮ. Страта любiмай жонкi зрынула яго СЮ адчай i рэлiгiйнае замяшанне. Можа быць, яшчэ i таму Ампер, нягледзячы на маленнi яго мацi, паспяшаСЮся пакiнуць Лiён, каб пачаць у Парыжы выкладанне СЮ арганiзаванай дзесяць гадоСЮ назад Полiтэхнiчнай школе.
ПачаСЮшы працаваць рэпетытарам, Ампер ужо СЮ 1807 прыступiСЮ да самастойных заняткаСЮ, а неСЮзабаве ён стаСЮ прафесарам матэматычнага аналiзу. НеСЮзабаве СЮ Полiтэхнiчнай школе зявiСЮся 24-летнi Араго, з якiм Ампер праводзiСЮ пасля важныя сумесныя даследаваннi. СтаСЮленне да Ампера калегаСЮ, сярод якiх было нямала сапраСЮды буйных навукоСЮцаСЮ, было суцэль добразычлiвым, яго праца iшла паспяхова, але душэСЮная рана, нанесеная стратай жонкi, была пакутлiвай. Рухомыя лепшымi пачуццямi сябры Ампера пазнаёмiлi яго з сямействам, у якiм была дачка "на выданне", 26-летняя Жана Франсуаза. Ахвярай гандлярскай прагнаii i грубiянскага эгаiзму гэтай жанчыны i СЮсяго яе сямейства неСЮзабаве i стаСЮ даверлiвы, прастадушны i безабаронны СЮ сваёй наiСЮнаii Ампер, якога праз некаторы час папросту выгналi з хаты, i яму прыйшлося здабыць часовы прытулак у Мiнiстэрстве СЮнутраных спраСЮ.
Лiк прафесiйных абавязкаСЮ Ампера тэм часам узрастала. Ён прызначаецца на пасаду прафесара матэматычнага аналiзу i экзаменатара па механiцы СЮ першым аддзяленнi Полiтэхнiчнай школы, працуе (да 1810) у КансультатыСЮным бюро мастацтваСЮ i рамёстваСЮ i з восенi 1808 у пасады галоСЮнага iнспектара СЮнiверсiтэта. Гэтая апошняя праца, узяцца за якую Ампера вымусiлi iiснутыя матэрыяльныя акалiчнаii, патрабавала сталых разездаСЮ, адымала асаблiва шмат часу i сiл. Ён аддаСЮ гэтай знясiльваючай працы 28 гадоСЮ, i апошняя камандзiроСЮка скончылася на дарозе СЮ Марсэль у 1836 г. яго сконам.
Перагрузка працай i жыццёвыя нягоды не маглi не адбiцца на навуковай прадуктыСЮнаii Ампера. Гэта асаблiва прыкметна на яго даследаваннях у воблаii матэматыкi, хоць за iм захоСЮвалася ганаровае права наведваць паседжаннi Акадэмii навук i СЮяСЮляць мемуары. У меншай меры спад навуковай актыСЮнаii крануСЮ хiмii, з бачнымi прадстаСЮнiкамi якой Ампер плённа меСЮ зносiны. Амаль увесь 1808 яго захаплялi iдэi, якiя пасля сталi адносiць да воблаii атамiстыкi
Але перыядам рэзкага СЮзлёту навуковай актыСЮнаii, часам яго галоСЮных дасягненняСЮ апынулiся гады пасля яго абрання СЮ 1814 у Акадэмiю навук.
4. Пасля абрання СЮ Акадэмiю
Ампер быСЮ абраны СЮ лiк чальцоСЮ Парыжскай Акадэмii навук па секцыi геаметрыi 28 лiстапада 1814. Круг яго навуковых i педагагiчных iнтэрасаСЮ да таго часу СЮжо суцэль вызначыСЮся, i нiшто, здавалася бы, не прадвеiiла тут прыкметных змен. Але сiтавiна гэтых змен ужо наблiжалася, наблiжалася другое дзесяцiгоддзе дзевятнаццатага стагоддзя, час самых галоСЮных навуковых здзяйсненняСЮ Ампера. У 1820 Ампер пазнаСЮ аб досведах, якiя незадоСЮга да таго праводзiСЮ дацкi фiзiк Ганс Хрыiiян Эрстэд. Ён выявiСЮ, што працякалы па провадзе ток аказвае СЮздзеянне на размешчаную поруч правады магнiтную стрэлку.
4 i 11 верасня Араго зрабiСЮ у Парыжы паведамленне аб гэтых працах Эрстэда i нават паСЮтарыСЮ некаторыя з яго эксперыментаСЮ. Вялiкай цiкаваii СЮ акадэмiкаСЮ гэта, зрэшты, не выклiкала, але Ампера захапiла цалкам. Насуперак свайму звычаю, ён выступiСЮ тут не толькi як тэарэтык, але заняСЮся СЮ маленькiм ?/p>